تەڭپۇڭ كۈچ

بىر نەچچە كۈچنىڭ رولى ئوخشاش بىر جىسىمغا تەسىر كۆرسىتىدۇ، ئەگەر بۇ جىسىم يەنىلا ئۆزگەرمەي جىمجىت تەكشى تېزلىكتىكى تۈز سىزىقلىق ھەرىكەت ھالىتىدە تۇرسا ياكى يىغىندىسى نۆل بولسا، ئۇ ھالدا بۇ بىرنەچچە كۈچنىڭ رولى يىغىندى كۈچ نۆل بولىدۇ، بۇنى بىرنەچچە كۈچنىڭ تەڭپۇڭلۇقى دىيىلىدۇ. 

1. ئىككى كۈچ ئوخشاش بىر جىسىمغا تەقسىم قىلىدۇ.

2. ھەر بىر جۈپ كۈچ ياكى ھەر بىر جۈپ يىغىندى كۈچ ئوخشاش بىر تۈز سىزىق ئۈستىدە، يۆنىلىشى قارىمۇ-قارشى بولىدۇ، چوڭ-كىچىكلىكى ئوخشاش. (يەنى يىغىندىسى نۆل بولىدۇ).

3. جىسىمنىڭ تىنىچ ھالەت ياكى تەكشى تېزلىنىشچان تۈز سىزىقلىق ھەرىكەت ھالەتتە تۇرىدۇ. (ۋە ئۆزئارا تەسىر كۈچ فازا پەرقى).

تۈرگە بۆلۈنىشى 

تەڭپۇڭلۇق كۈچىنى كۆپ كۈچنىڭ تەڭپۇڭلۇقى ۋە ئىككى كۈچنىڭ تەڭپۇڭلۇقى دەپ ئايرىشقا بولىدۇ، ئىككى تەڭپۇڭ كۈچنىڭ شەرتى: ئىككى كۈچنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى تەڭ، يۆنىلىشى قارىمۇ-قارشى بولىدۇ، بىر تۈز سىزىق ئۈستىدە، ئوخشاش بىر جىسىمغا تەسىر كۆرسىتىدىغان كۆپ كۈچ تەڭپۇڭلۇقى ئوخشاش.

بىر جۈپ تەڭپۇڭ كۈچ بىلەن «تەسىر كۈچ بىلەن ئەكس تەسىر كۈچ» ئورتاق ئالاھىدىلىككە ئىگە:

ئىككى كۈچنىڭ ھەممىسى چوڭ-كىچىكلىكى تەڭ، يۆنىلىشى قارىمۇقارشى بولىدۇ، بىر تۈز سىزىق ئۈستىدە.

تەڭپۇڭ كۈچئۇلارنىڭ پەرقى ناھايىتى ئېنىق :

ئالدى بىلەن ئىككى ئۇقۇمنى ئوتتۇرىغا قويغان ماھىيەتلىك مەسىلە ئوخشاش بولمايدۇ. تەسىر كۈچ بىلەن ئەكس تەسىر قىلىش كۈچى تەسۋىرلەش ئىككى جىسىم ئارىسىدىكى تەسىرىنىڭ قانۇنىيىتى، A بولسا  B نىڭ كۈچ تەسىرى بولۇپ B  بولسا A غا چۇقۇم پايدىلىق كۈچ تەسىرى؛ ئىككى كۈچ تەڭپۇڭ بولغان چۈشەندۈرۈشى شۇكى، جىسىم ئىككى كۈچنىڭ تەسىرى ئاستىدىكى كۈچنىڭ ئالاھىدىلىكى ئىككىنچى تەڭپۇڭلۇق ھالىتىدە.

ئۇنىڭدىن كېيىن، ئىككى كۈچنىڭ تەسىر كۈچ ۋە ئەكس تەسىر بېرىدىغان خاراكتېرى ئوخشاش، بولمىسا ھەممىسى تارتىش كۈچى، يا ھەممىسى ئېلاستىك كۈچ، يا ھەممىسى سۈركىلىش كۈچى قاتارلىقلار ؛ ئىككى كۈچنىڭ تەڭپۇڭلۇقى ئۈچۈن ئۇنداق ئەمەس، پەقەت ئىككى كۈچنىڭ رولىنى ئوخشاش بىر جىسىمغا قاندۇرۇ ، چوڭ-كىچىكلىكى ئوخشاش بولىدۇ، يېنىكلىشى قارىمۇقارشى بولىدۇ، بىر تۈز سىزىق دەل تەڭپۇڭلۇق كۈچى، ئىككى كۈچنىڭ خاراكتېرى قانداق بولۇشىدىن قەتئىينەزەر.

يەنە بىر قېتىم تەسىر كۈچ بىلەن ئەكس تەسىر كۈچ ئوخشاش ۋاقىتتا پەيدا بۇلۇش، ئوخشاش ۋاقىتتا ئۆزگىرىش، ئوخشاش ۋاقىتتا يوقىلىش ئالاھىدىلىكىگە ئىگە؛ ئىككى كۈچنىڭ تەڭپۇڭلۇقى بىر ئالاھىدىلىككە ئىگە ئەمەس.

1. كۈچنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى ئوخشاش؛

2. يۆنىلىش قارىمۇ-قارىشى؛ 

3. رولى (نۇقتىلىرى) ئوخشاش بىر تۈز سىزىق ئۈستىدە؛

4. رولى (نۇقتىلىرى) ئوخشاش بىر جىسىم ئۈستىدە؛

بىر جىسىم ئۇچرىغان ئىككى كۈچ رولىنى ساقلاپ قېلىپ جىمجىت ھالەتتە تەكشى تېزلىكتە تۈز سىزىق ھەرىكەت ھالىتىدە  تۇرسا، بۇ ئىككى كۈچ بىر جۈپ تەڭپۇڭ كۈچ بۇلۇپ، ئىككى كۈچنىڭ تەڭپۇڭلۇقى دىيىلىدۇ.

مۇنداقچە قىلىپ ئېيىتقاندا: "ئەگەر جىسىمنىڭ تىنچ تۇرىدىغان ياكى تەكشى تېزلىنىشچان تۈز سىزىقلىق ھەرىكەت ھالىتى، ئۇ ئۇچرىغان كۈچ تەسىرىنى چوقۇم تەڭپۇڭ كۈچ (ياكى كۈچ تەسىرىگە ئۇچرىمايدۇ)".

تەكشى تېزلىكتە ئايلىنىش ھالىتى، تىنىچ ھالەت ۋە تەكشى تېزلىكتىكى تۈز سىزىقلىق ھەرىكەت ھالىتى بىردەك تەڭپۇڭلۇق ھالەتتە. ^[0]