جاۋ شۇلى

جاۋ شۇلى (1906-1970-يىللار) ئىسمى-جىسمىغا لايىق دېھقان يازغۇچى. ئۇ دېھقان ئائىلىسىدە تۇغۇلغان، ئۇزاق مەزگىل يېزىدا ياشىغان، يازغان ئەسەرلىرىنىڭ ھەممىسىدىلا يېزىلاردىكى تۈرلۈك ئۆزگىرىشلەر، دېھقانلار ئاممىسىنىڭ تۇرمۇشى ۋە ئىدىيىۋى كەيپىياتى ئەكس ئەتتۈرۈلگەن ھەم بەدىئىي جەھەتتە مىللىيلىققا، ئاممىۋىلىققا ئىگە بولۇپ، خەلق ئاممىسىنىڭ، بولۇپمۇ دېھقانلارنىڭ زوقلىنىش ئادىتىگە ئۇيغۇن كېلىدۇ.

جاۋ شۇلىنىڭ مەشھۇر ئەسەرلىرىدىن «كىچىك ئېرخەينىڭ ئۆيلىنىشى، لى يۇسەينىڭ ناخشا-قوشاقلىرى، سەنلىۋەن» قاتارلىقلار بار.

«كىچىك ئېرخەينىڭ ئۆيلىنىشى» دا، ياپونغا قارشى بازىدىكى بىر جۈپ يىگىت-قىزنىڭ نىكاھ ئەركىنلىكىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن مۇستەبىت زومىگەر كۈچلەر ۋە فېئوداللىق ئىدىيىلەر بىلەن قەتئىي كۈرەش قىلغانلىقى، دېموكراتىك ھاكىمىيەتنىڭ قوللىشى بىلەن غەلىبە قىلغانلىقى ھېكايە قىلىنىدۇ.

 «لى يۇسەينىڭ ناخشا-قوشاقلىرى» دا، دېموكراتىك ھاكىمىيەت يېڭى قۇرۇلغان چاغدا دېھقانلارنىڭ پومېشچىك-زومىگەرلەرگە قارشى ئېلىپ بارغان ئەگرى-توقاي، مۇرەككەپ كۈرەشلىرى تەسۋىرلەنگەن. ھېكايىدە زومىگەر پومېشچىك يەن خېڭيۈەننىڭ رەزىل ۋاسىتىلەرنى قوللىنىپ يېزىدىكى ھاكىمىيەتنى پەردە ئارقىسىدا تۇرۇپ باشقۇرۇپ، ئىجارە-ئۆسۈمنى كېمەيتىشكە قارشى تۇرغانلىقى، دېھقانلارنىڭ ئىتتىپاقىنى پارچىلاپ، سىياسەت، ئەمر-پەرمانلارغا بۇزغۇنچىلىق قىلغانلىقى پاش قىلىنغان، لى يۇسەيگە ئوخشاش ئەقىل-پاراسەتلىك، يۇمۇرلۇق، قىزىقچى يېڭى دېھقاننىڭ بەدىئىي ئوبرازى يارىتىلغان ھەم لى يۇسەينىڭ ئەتراپىغا توپلانغان «كىچىك» ئەۋلادلارنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىش جەريانى تەسۋىرلەنگەن. 

جاۋ شۇلى ھېكايىلىرىدە ئېلىمىزنىڭ قەدىمكى زامان ئەدەبىياتى ۋە خەلق ئەدەبىيات-سەنئىتىنىڭ مۇنەۋۋەر ئەنئەنىلىرىنى قوبۇل قىلغان، ھېكايىلىق خۇسۇسىيىتى ناھايىتى كۈچلۈك، كىشىنى مەپتۇن قىلىۋالىدۇ. باش-ئاخىرى ماسلاشقان، سۇژىتنىڭ تەرەققىيات جەريانى ناھايىتى ئېنىق بېرىلگەن، شۇنداقلا چوڭ ھېكايىنىڭ ئىچىدىن كىچىك ھېكايە چىقىرىلىپ، ھالقىلار زىچ باغلانغان. تىلى ئىندىۋىدۇئاللاشقان، پېرسوناژلارنىڭ سالاھىيىتى، قىياپىتى ۋە پسىخىكىسىغا لايىق كېلىدۇ ھەم ئىنتايىن يۇمۇرلۇق تۇيغۇ بېرىدۇ. 

^[0]