لانىنا ھادىسى

لانىنا ھادىسىلالىنا - ئىسپان تىلىدىكى Lalina سۆزىنىڭ ئاھاڭ تەرجىمىسى بولۇپ، بۇخىل ھادىسە يۈز بەرگەندە ئوتتۇرا شەرىق تىنىچ ئوكياننىڭ ئېكۋاتور رايۇنىدىكى ئوكيان يۈزىدە «ئېرنىنو» بىلەن قارىمۇقارشى ھالدا تېمپېراتۇىدا ھەددىدىن زىيادە تۆۋەنلەش كۆرۈلىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن مېتىېئورولوگىيە ساھەسىدىكىلەر بۇ خىل ھادىسىىنى «قارشى ئېرنىنۇ» دەپ ئاتىغان. ئېرنىنو ھادىسىسى «مۇقەددەس بوۋاق» ياكى «تەڭرىنىڭ ئوغلى» بولغانىكەن، لالىنا تەبىئىي ھالدا «مۇقەددەس قىز» دەپ ئاتالغان.

لالىنا داۋاملىق ئېرنىنۇنىڭ ئارقىسىدىن ئەگىشىپ كىلىدۇ، مەسىلەن: 1997 - 1998 - يىللىرىدا كۈچلۈك ئېرنىنۇ ھادىسىسى يۈز بەگەن. 1998-يىلى 5-ئاينىڭ ئاخرىغا كەلگەندە بولسا لالىنا شۇنىڭدىن ئۇلىشىپلا يۈز بەرگەن. لالىنا يۈز بەرگەندە، گەرچە ئېرنىنودەك پۈتۈن دۇنيانى قالايمىقان قىلىدىغان كىلىمات ئۆزگىرىشى يۈز بەرمىگەن بولسىمۇ، لېكىن يەنىلا دۇنياغا تىنىچسىزلىق ئېلىپ كەلگەن. 

ئېرنىنو بىلەن لالىنا بەئەينى بىر چاتاقچىغا ئوخشايدۇ، ئۇلار پۈتۈن دۇنيانى خاتىرجەمسىز قىلىدىغان بولغاچقا، كىشىلەر ئۇنى «يىرگىنچلىك ئاكا-سىڭىل» دەپ ئاتىغان.

لانىنا ھادىسىلالىنانىڭ شەكىللىنىش سەۋەبى بىلەن ئېرنىنونىڭ شەكىللىنىش سەۋەبى پۈتۈنلەي قارىمۇ-قارشى تىروپىك بەلباغ شەرىق شامىلى ئادەتتىن تاشقىرى كۈچتىيپ، ئېكۋاتوردىكى تىنىچ ئوكياننىڭ شەرقىي، ئوتتۇرا قىسملىرىنىڭ سىرىتقى يۈزىدىكى ئىللىق سۇ شىددەت بىلە شەرىققە قاراپ ئېقىپ، چوڭقۇر قاتلامدىكى سۇنىڭ يۇقىرغا ئۆرلىشى تېخىمۇ كۈچىيىپ كېتىدۇ، بۇنىڭ بىلەن تىنىچ ئوكياننىڭ غەربىدىكى سۇ تېخىمۇ ئىسسىپ كېتىدۇ، شەرىقى ۋە ئوتتۇرا قىسىملىرىدىكى سۇ بولسا تېخىمۇ سوۋۇپ كېتىدۇ، يۇقىرىقىلار بولسا مېتېئورولوگىيە ساھەسىدىكىلەرنىڭ لالىنا ھادىسىسىگە بەرگەن چۈشەندۈرۈشى. 

لالىنا نېمە ئۈچۈن پۈتۈن دۇنيانى قالايمىقان قىلالمايدۇ؟ بۇنىڭ سەۋەبى شۇكى، لالىنا ئەسلىدە بار بولغان ئەھۋال ئاستىدىلا ئاندىن كۈچىيىپ بارىدۇ، ئېكۋاتوردىكى تىنىچ ئوكياننىڭ غەربىي تېخىمۇ ئىسسىق، شەرقىي قىسمىنى تېخىمۇ سوغۇق قىلىدۇ. خالاس، ئۇندىن باشقا بىۋاستە تەسىرى بولسا، غەربىي تىنىچ ئوكياندا بولسا تۆۋەن ئېقىمى تېخىمۇ كۈچلۈك، يامغۇر ئازراق بولىدۇ. لالىنانىڭ پۈتۈن ئاتموسفېرا ئايلانما ئېقىمىنى قالايمىقانلاشتۇرىدىغان خارەكتىرى بولمىغاچقا، ئۇنىڭ ۋاستىلىك ھالدا كۆرسىتىدىغان تەسىرى ھەرگىزمۇ ئېرنىنوغا يەتمەيدۇ.^[0]