قىزىل لىپا دەرىخى

قىزىل لىپا دەرىخىمەملىكىتىمىزنىڭ گۇاڭشى ئۆلكىسىنىڭ جەنۇبىي قىسمى، يۈننەن ئۆلكىسىنىڭ شەرقىي جەنۇبى قىسمى ۋە ۋيېتنامنىڭ شىمالىي قىسمىدىكى تاش تاغلىق قويۇق ئورمانلىقتا، ياغىچى ئىنتايىن قاتتىق بىر خىل دەرەخ بولۇپ، قىزىل لىپا دەرىخى (شيەنمۇ دەرىخى) دېيىلىدۇ. ئۇنىڭ ماتېرىيالى زىچ ھەم چىڭ، سۇدا چۆكىدۇ، پولاتتەك قاتتىق، ئۇرسا مېتال نەرسىلەردەك جاراڭلىغان ئاۋاز چىقىرىدۇ، دەرىخىنى كەسمەك، بىرنەرسە ياسىماق ئىنتايىن تەس، ھەتتا مىخنىمۇ قېقىپ كىرگۈزگىلى بولمايدۇ. ئۇنى «ھېچنېمە كار قىلمايدىغان» پولات-تۆمۈردەك ياغاچ دېيىشكە بولىدۇ.قىزىل لىپا دەرىخىنىڭ بۇنداق قاتتىق بولۇشىدىكى سەۋەب ئۇنىڭ ئۆزىنىڭ ئۆسۈشىنىڭ ئىنتايىن ئاستا، ئۆرۈش سىزىقلىرىنىڭ ناھايىتى زىچ بولىدىغانلىقىدىن باشقا، يەنە ئۇنىڭ كۆپىنچە ھاك تاشلىق تاغلىقلاردا ياشايدىغانلىقىدىن بولىدۇ. ئۇنىڭ يىلتىزلىرى ئوزۇقلۇق ماددىلارنى سۈمۈرۈش ئۈچۈن، ھاك، تاش يوچۇقلىرىغا چوڭقۇرلاپ كىرىپ، نۇرغۇن كالتسىي ماددىلىق مىنېراللارنى سۈمۈرۈۋېلىپ، ياغاچلىق قىسىمغا جۇغلايدۇ، شۇڭا ئۇ ئالاھىدە قاتتىقلىشىپ كېتىدۇ. 

قىزىل لىپا دەرىخىنىڭ ياغاچ ماتېرىيالىنىڭ رەڭگى قىزغۇچ، ئېگىلمەيدۇ، يېرىلمايدۇ، سۇغا چىداملىق، چىرىمەيدۇ، ئالىي دەرىجىلىك ئەلا سۈپەتلىك ياغاچ ماتېرىيالى ھېسابلىنىدۇ. قىزىل لىپا دەرىخىنىڭ ئۆرۈش سىزىقلىرىنىڭ يەنە بىر ئۆزگىچە ئالاھىدىلىكى شۇكى، دەرەخنىڭ توغرا كەسمە يۈزىدىكى يىل ھالقىسىنىڭ بىر تەرەپتىكىلىرى كەڭ، يەنە بىر تەرەپتىكىلىرى تار بولۇپ، شەكلى خۇددى دەريا قۇلۇلىسىنىڭ قېپىدىكى سىزىقلارغا ئوخشايدۇ، شۇڭا قۇلۇلە دەرىخى دەپمۇ ئاتىلىدۇ. 

قىزىل لىپا دەرىخى لىپا ئائىلىسىگە كىرىدىغان، دائىم كۆكىرىپ تۇرىدىغان دەرەخ، ئادەتتە ئون نەچچە مېتىر ئېگىزلىككىچە ئۆسەلەيدۇ. گۇاڭشى ئۆلكىسىنىڭ لۇڭجۇ ناھىيىسىدىكى بىر تۈپ چوڭ قىزىل لىپا دەرىخىنىڭ ئېگىزلىكى تەخمىنەن 40 مېتىر، ئاساسىي غولىنىڭ دىئامېتىرى تەخمىنەن 1 مېتىر، يېشى 450 ~500 ياش ئارىلىقىدا بولۇپ، ئۇ ئەڭ چوڭ قىزىل لىپا دەرىخى بولۇشى مۇمكىن.