لىجى دەرىخى

لىجى دەرىخىنىڭ دەرەخ گەۋدىسى ئېگىز، ئېگىزلىكى 16.0مېتىردىن ئاشىدۇ، دەرەخ تاجىسى دىئامېتىرى 15 مېتىر يېيىلغان، يۇقىرى، ئاساسىي غولى يوغان. پوستى يىرىك مىكرو يېرىلىش ھاسىل بولغان،  كۈلرەڭ قوڭۇر ياكى قارا قوڭۇر رەڭدە بولىدۇ. ئوخشاش بولمىغان تۈردىكى دەرەخ تېرە رەڭگى يىرىك دەرىجىسىنىڭ پەرقى. دەرەخ غولى قارامتۇل قوڭۇر رەڭدە بولۇپ، پوستى بىر قەدەر قوپال. دەرەخ غولىنىڭ يۇقىرى - تۆۋەنلىكى ۋە دەرەخ تاجىسى چوڭ - كىچىكلىكى تۇپراق، تۈرلىرى، كۆپىيىش ئۇسۇلى ۋە ئۆستۈرۈش، پەرۋىش قىلىش بىلەن مۇناسىۋەتلىك.

شاخ يوپۇرماق بىخى ۋە گۈل بىخى ھەممىسى يەككە بىخلىق، ئۇنىڭ ئۈستىگە يالىڭاچ، لېكىن چوققا بىخ يوپۇرماق بىخىىنى قورشاپ قوغداش رولى بار. شېخىنىڭ ئۇچ ئۈستۈنلۈكى كۈچلۈك، چوققا بىخى ئاسان بىخلىنىدۇ. نوتا كونا ۋە يېتىلگەن يوپۇرماقلاردا كېيىن، ئۇچى قۇرۇپ، بىرىنچى يان بىخى چوققا بىخقا ئايلىنىدۇ. 

ئوزۇقلۇق شېخى 

تاسمىسىمان يوپۇرماقلىق شاخلىرى تەرىپىدىن يوپۇرماق بىخى چىقىرىپ ئوزۇقلۇق شېخى دەپ ئاتىلىدۇ. ئادەتتە ئۇزۇنلۇقى 20 - 30 سانتىمېتىرغا يىتىدۇ، باراقسان شاخ ئۇزۇنلۇقى 60 ～ 100 سانتىمېتىر. ئاخىرقى قېتىملىق شاخ ئوزۇقلۇق يېتەرلىك ياخشى ئۆسىدۇ، كېيىنكى يىلى باشاقلىرى چېچەكلەپ مېۋە بېرىدىغان ئانا شاخقا ئايلىنىدۇ. 

گۈل باشىقى قۇرۇلمىسى

لىجى دەرەخىنىڭ چەكلىك كۈنلۈكسىمان گۈل رېتى بولۇپ، كونۇس شەكلىدە تىزىلىدۇ. گۈل باشىقى ئاساسىي، يان باشاقسىمان گۈلى ۋە گۈل شېخى گۇرۇپپىسى تەركىب تاپىدۇ. ئاساسىي باشاقنىڭ ئۇل قىسمىدا يوپۇرماق قولتۇقىدا ئۆسىدۇ، بىر كىچىك گۈللۈك گۇرۇپپىسى ئادەتتە ئۈچ غۇنچىدىن تەركىب تاپقان، دېلتا شەكىللىك ئورۇنلاشقان، ئىككى كىچىك گۈللۈك گۇرۇپپىسى ۋە ئوتتۇرىسىغا بىر غۇنچە، يەنى يەتتە گۈل غۇنچىسى ھاسىل قىلىدۇ.

گۈل رېتى چوڭ - كىچىكلىكى

گۈل رېتى چوڭ - كىچىكلىكى سورتلىرىغا قاراپ ئوخشاش بولمايدۇ، گۈل رېتى چوڭ - كىچىكلىكى بىلەن مېۋىسىنىڭ پىشىش مەزگىلى مېۋىسى چوڭ - كىچىكلىكى، يوپۇرماقلىرى چوڭ - كىچىكلىكى مەلۇم دەرىجىدە باغلىنىشلىقى بار : بىرىنچى، بالدۇر پىشىدىغان تۈرى. مەسىلەن ، 3 - ئايدا قىزىل، قارامتۇل يوپۇرماقلىق قاتارلىق گۈل رېتى چوڭ ھەم ئۇزۇن، گۈل سېپى يىرىك، باغۋەنلەر « شادىپاچاق گۈلى » دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئۇنىڭ ئالاھىدىلىكى شۇكى، گۈلى كۆپ، مېۋە شەكلى بىر قەدەر زور بولىدۇ؛ كېچىكىپ پىشىدىغان تۈرى . مەسىلەن دارچىن پۇرىقى، شال لىجى، نومىسى قاتارلىقلار، گۈل رېتى قىسقا ھەم كىچىك، گۈل ساپىقى بىرقەدەر ئىنچىكە، باغۋەنلەر « قىسقا پۇت گۈلى » دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئۇنىڭ ئالاھىدىلىكى شۇكى، گۈل سانى بىر قەدەر ئاز، مېۋىسى ئوتتۇراھال چوڭ ياكى كىچىك. ئىككىنچى، گۈل رېتى چوڭ بولغانلىرى ئادەتتە يوپۇرمىقى چوڭ ؛ گۈل رېتى بىر قەدەر كىچىك، يوپۇرمىقى كىچىكىرەك بولىدۇ.

گۈل تىپى 

لىجى دەرەخ گۈلىنىڭ ئانىلىق گۈل بار، ئاتىلىق گۈل، ئىككى جىنسلىق گۈل ۋە شەكلى ئۆزگەرگەن تۆت خىل بولىدۇ. ئانىلىق گۈل، ئاتىلىق گۈلىنىڭ سانىنى كۆپ، ئىشلەپچىقىرىش جەھەتتە رولى چوڭ، ئىككى جىنسلىق گۈل سانى ئاز، غەيرىي گۈل چاڭلاشتۇرۇش ناچار، شۇڭا ئىشلەپچىقىرىش جەھەتتە رولى ئانچە چوڭ ئەمەس.

لىجى دەرىخىنىڭ يوپۇرماقلىرى جۈپ سان ياكى تاق سانلىق پەيسىمان مۇرەككەپ يوپۇرماق، كىچىك يوپۇرماقلىرى ئادەتتە 5 ～ 2 جۈپ، ئۇدۇل ياكى نۆۋەتلىشىپ ئۆسىدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە شال لىجېنىڭ مۇرەككەپ يوپۇرمىقى 1 ~ 8 تال كىچىك يوپۇرماقتىن تەركىب تاپىدۇ، 2 ~ 4 تال كىچىك يوپۇرماق بىر قەدەر كۆپ. لىجى دەرىخىنىڭ يۇپۇرمىقى كىچىك سوقىچاق ياكى تېمىنە شەكىللىك ياكى تۇخۇمسىمان بولىدۇ، ئۇزۇنلىقى 5 ～ 16 سانتىمېتىر كەڭلىكى 2 ～ 5 سانتىمىتىر، سېپى قىسقا، ئالدى ئۇچى تەدرىجىي ئۇچلۇق، يوپۇرماق تۈۋى يۇمىلاق ياكى شىنا شەكلىدە. 

چېچەكلەش ۋاقتى

لىجى دەرەخ گۈلى باشاق چىقىرىپ گۈلى ئېچىلىشتىن بۇرۇن غۇنچە تۇتۇش مەزگىلى ئۇزۇن - قىسقىلىقى كۆپ خىل ئامىللار بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ، لېكىن قىش ۋە ئەتىياز پەسلىدە تېمپېراتۇرا تەسىرى ئەڭ چوڭ، ئادەتتە 30 ~ 40 كۈن، چېچەكلەش مەزگىلى ئۇزۇن - قىسقىلىقى بولسا سورتى تېمپېراتۇرا بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇپ، قىسقىلىرى پەقەت 15 كۈن، ئۇزۇنلىرى 86 كۈن.

چېچەكلەش تەرتىپى

1. چېچەكلەش تەرتىپى ئانىلىقى ئوخشاش تۈپتە بولغان دەرەخ تۈرى بولۇپ، ئانىلىق ۋە ئاتىلىق گۈل ئۆسىدۇ، ئوخشاش بىر گۈل باشىقى ئۈستىدە، چېچەكلەش تەرتىپى بولغاچقا، گۈل باشىقى ئۆسكەن ئورۇندا جىنسىي پەرق بار، ئادەتتە ئىككى كىچىك ئارىسىدىكى يەككە گۈللۈك ئاۋۋال، ئىككىنچىدىن، ھەر بىر تال ئۇششاق باشاقنىڭ مەركىزىي سەرپ قىلىپ ، ئەڭ ئاخىرىدا ئىككى تەرىپىدىكى كىچىك گۈللۈك، بۇ ئالدى بىلەن ئېچىلغان گۈلنىڭ ئاتىلىق چېچىكى كۆپ سالماقنى ئىگىلەيدۇ.

2. گۈل ئېچىلىش ۋاقتى ۋە چېچەكلەش جەريانى لىجى دەرىخىنىڭ گۈلىدە گۈل بەرگىسى يوق، ئاتىلىق گۈللىرى ئېچىلىپ بولغاندا ئالدى بىلەن غۇنچە ئۇچى ئۇزۇنىسىغا يېرىلىدۇ، غۇنچە تەرىپىدىن يېرىلىش تارتىپ، ئاتىلىق يىپى چىقىپ تەخمىنەن 5 كۈن، يەنە 2 ~ 3 كۈن يېتىدۇ، گۈل، گۈل چاڭدان يېرىلىش، گۈل چېڭى تارقىتىدۇ.

3.  ئاتىلىق ۋە ئانىلىق گۈل نىسبىتى ئاتىلىق ئېچىلىش نىسبىتى ۋە مېۋە تۇتۇش مۇناسىۋىتى ناھايىتى چوڭ، سورتىنىڭ تەسىرىدە، دەرەخ، تېمپېراتۇر، مېۋە بېرىدىغان ئانا شاخنى، ئۆستۈرۈش، باشقۇرۇش قاتارلىق ئامىللارنىڭ تەسىرىگە ئۇچرايدۇ. 

4.  مۇھىت شارائىتىغا بولغان تەلىپى لىجى دەرىخىنىڭ باشاق چىقىرىش مەزگىلى ۋە چېچەكلەش مەزگىلىنىڭ ئۇزۇن - قىسقىلىقىغا تېمپىراتۇرا زور تەسىر كۆرسەتكەن، شەكلى بىلەن مەنپىي باغلىنىشلىق مۇناسىۋىتى بار. 

مېۋە مېۋە سېپى، مېۋە ساپىقى، مېۋە شۈپۈكى، مېۋە ئېتى ۋە ئۇرۇق قاتارلىق بەش قىسىمدىن تەركىب تاپىدۇ.

لىجى دەرىخىنىڭ ئەسلىي ماكانى ئېلىمىز بولۇپ، ئېلىمىزنىڭ لىڭنەن ئېسىل مېۋىلىرى رەڭگى، پۇرقى، تەمى ھەممىسىنىڭ جۇڭگو ۋە چەت ئەللەرگە داڭلىق « مېۋىلەر شاھى » دېگەن نامى بار. لىجى دەرىخى بولسا سۇبتروپىك بەلباغ مېۋىلىك دەرەخى، ئۇ يەنە كۆك زەيتۇن، ئېگىزلىكى 20 مىتېرغا يېتىدۇ، جۈپ سانلىق پەيسىمان مۇرەككەپ يوپۇرماقلىق، كونۇس شەكىللىك گۈل رېتى بولۇپ، گۈلى كىچىك، گۈل بەرگىسى يوق، يېشىل ئاق ياكى سۇس سېرىق رەڭلىك بولىدۇ، خۇش پۇراقلىق باغ - ئورمانلىق، مېۋە پوستىنىڭ كۆپ ساندىكى تەڭگىسىمان داغلىق قىسمى توق قىزىل، بېغىر رەڭ. مېۋە يېڭى كەلگەندە، يېرىم سۈزۈك گويا ئۇيۇغان ھالەتتە بولىدۇ، تەمى خۇش پۇراق چىرايلىق. ساپىندا ئائىلىسىگە تەۋە ئۆسۈملۈك. ^[0]