زۇپا

سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك، غولىنىڭ تۈۋى ياغاچلاشقان، پۈتۈن تېنىدىن خۇش پۇراق چىقىپ تۇرىدۇ، غولى تۈۋىدىن شاخلىنىپ يانتۇ ئۆسىدۇ، ئېگىزلىكى 20 ~ 40 سانتىمېتىر كېلىدۇ؛ راۋاج تاپمىغان شېخى ئادەتتە يوپۇرماق قولتۇقىدىن ئۆسىدۇ؛ يوپۇرمىقى سىلىق، ئاددىي يوپۇرماق بولۇپ، ئۇدۇل ئۆسىدۇ، شەكلى تار يىپسىمان كېلىدۇ، يوپۇرماق ئۇچىدا يىڭنىسىمان تىكىنى بولىدۇ، ئالدى تەرىپىنىڭ رەڭگى يېشىل؛ كەينى تەرىپىنىڭ رەڭگى سۇس يېشىل، گۈللىرى زىچ، سانى كۆپ بولۇپ، ئۇچىدا ئۆسىدۇ، گۈل كاسىسى كانايسىمان بولۇپ، بەشكە يېزىلغان گۈل تاجىسى قوش كالپۇكسىمان، يۇقىرى كالپۇكى ئىككىگە يېرىلغان، شەكلى دىقماق تۇخۇمسىمان، تۆۋەنكى كالپۇكى ئۈچكە يېرىلغان، رەڭگى ھاۋا رەڭ كۆك كېلىدۇ، ئاتىلىقى تۆت تال بولۇپ، ئىككىسى گۈل تاجىسىدىن چـىقـىـپ تـۇرىـدۇ. دورىـغـا بـۇ ئۆسـۈمـلـۈكـنـىـڭ يـەر ئۈسـتـى قىسمـى ئىشلىتىلىدۇ.

ئائىلىسى

كالپۇكسىمان گۈللۈكلەر ئائىلىسىدىكى كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك.

چىقىش ئورنى

شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ تاغلىق جايلىرىدىكى تاشلىق تاغ جىلغىلىرىدا ئۆسىدۇ. ئىران، پەلەستىن، ئەرەبىستان قاتارلىق ئەللەردىنمۇ چىقىدۇ.

ئۆسـۈمـلـۈكـنـىـڭ يـەر ئۈسـتـى قىسمـى .

ئۈنۈملۈك تەركىبى

پۈتۈن چۆپنىڭ تەركىبىدە ئۇچۇچان ماي، فلاۋونلار بار.

ئۆپكە–كاناينى قۇۋۋەتلەپ،  بەلغەم بوشىتىش؛  نەپەسنى راۋانـلاشتۇرۇش، غەيرىي تەبىئىي سەۋدا ۋە بەلغەمدىن بولغان يۆتەلنى توختىتىش، سۈيدۈك ۋە ھەيزنى راۋانلاشتۇرۇش، ئىششىقلارنى تارقىتىش، تەرلىتىش، يەل ھەيدەش، تېرىگە رەڭ بېرىش خۇسۇسىيىتى بار.

ۋەكىل خاراكتېرلىك پىششىق دورا ياسالمىسى

شەربىتى زۇپا، جەۋھىرى زۇپا، لوئوقى زۇپا، زۇكام جەۋھىرى.

نەزلە، زۇكام، زىققە، كۆكرەك پەردە ياللۇغى، ئۆپكە ئىششىقى، كاناي ياللۇغى، سۈيدۈك ۋە ھەيز راۋان بولماسلىق، قىزىتما قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ.

تەشەننۇچ (سپازما) بوشىتىشقا ئالكالوئىدلارغا ئوخشاش تەسىرگە ئىگە بولۇپ، بۇ كانايچىلار تەشەننۇچىنى بوشاشتۇرۇپ، يۆتەل پەسەيتىدۇ ھەمدە ماخاۋ باكتېرىيىسىگە قارشى تۇرۇش ۋە كېسەل قوزغاتقۇچى قۇرتلارنى ئۆلتۈرۈش تەسىرىمۇ بار.

خاس تەسىرى

ئۆپكە -كاناينى قۇۋۋەتلىگۈچى دورا.

ئورۇنباسارى

پىرسىياۋشان، مەرزەنجۇش، سۆئتەر.

ئەكىس تەسىرى

جىگەرگە زىيان قىلىدۇ.

تۈزەتكۈچىسى

ئاچچىق ئانار، سەرپىستان، گۈل بىنەپشە.

1.زۇپا، سىياۋشان 15 گرام، ئەنجۈر مۇنىكى 30 گرام، ئاق لەيلى ئۇرۇقى، سەرپىستان ھەر بىرىنى 10 گرامدىن، قائىدە بويىچە شەربەت تەييارلاپ ئىچىپ بەرسە، غەيرىي تەبىئىي بەلغەم ۋە سەۋدادىن بولغان يۆتەلگە شىپا بولىدۇ.

2. زۇپا، بىھى ئۇرۇقى، گۈل بىنەپشە 10 گرامدىن، قىزىلگۈل 7 گرام، سەرپىستان 20 گرام، چىلان 15 دانە. قائىدە بويىچە دەملەپ ئىچىپ بەرسە، ئۆپكە ئىششىقى ئۈچۈن شىپا بولىدۇ.

3. زۇپا 10 گرامدىن، بىھى ئۇرۇقى، نىلۇپەر، بىنەپشە 5 گرامدىن، چىلان 5 دانە، شومشا ئۇرۇقى 15 گرام ئېلىقپ دەملەپ ئچىپ بەرسە، ئىسسىقتىن بولغان يۆتەل، زۇكام، نەزلىگە مەنپەئەت قىلىدۇ.

4. زۇپا، تۇخۇمى خىتىمى، پىرسىياۋشاننى 10 گرامدىن دەملەپ ئىستېمال قىلغاندا كۆكرەكتىكى چىڭلىقنى بوشىتىپ، ئۆپكە ياللۇغىغا مەنپەئەت قىلىدۇ.

يىغىش 

ئۆسۈملۈكنى ياز ۋە كۈز پەسلىدە يىغىۋېلىندۇ .

ساقلاش 

ئۆسۈملۈكنى ياز ۋە كۈز پەسلىدە يىغىۋېلىندۇ .

دىققەت قىلىدىغان ئىشلار 

قۇرغاق جايدا ساقلىنىدۇ.^[0]