مېتېئورىت مۇزى

مېتېئورىت مۇز قۇيرۇقلۇق يۇلتۇز يادروسى سىرتقى يۈزىنىڭ پۈركۈشىدىن چىققان بەزى ئۇششاق مۇز پارچىلىرى. بۇ مۇز پارچىسى يەر شارى ئاتموسفېراسىغا بۆسۈپ كىرگەندىن كىيىن سۈركىلىپ، ئىسسىقلىق ھاسىل بولۇپ ئاتموسفېرادا « يۇقىرى تېمپېراتۇرىلىق سىزىق » پەيدا قىلغان ھەمدە شۇ سەۋەپتىن شەكىللەنگەن.

1983 - يىل 4 - ئاينىڭ 11 - كۈنى چۈش سائەت 12 دىن 50 مىنۇت ئۆتكەندە ، ئېلېمىزنىڭ ۋۇشى شەھىرىنىڭ كىشىلەر ئۆتۈشۈپ تۇرغان كوچىسىغا ئاسماندىن تۇيۇقسىز دىيامېتىرى 50 - 60 سانتىمېتىر كېلىدىغان چوڭ بىر مۇز پارچىسى چۈشتى ، بۇ مۇز پارچىسى غۇڭۇلدىغىچە كىلىپ ، بىر تۈرۈككە قىيپاش سۈركىلىپ « پاڭ » قىلغان ئاۋاز بىلەن تەڭ ياشانغان موماينىڭ يىنىغا چۈشتى ، يەر يۈزىدىن شۇئان ھور كۆتۈرۈلۈپ ، پارچىلانغان مۇز پارچىسى ھەر يانغا ئۇچۇپ كەتتى ، كىىشلەر بۇنى ئاڭلاپ يىتىپ كېلىپ قارىسا ، يەردە چوڭ - كىچىك ئاق رەڭ بىلەن كۈلرەڭ ئارلاش كەلگەن مۇز پارچىلىرى چېچىلىپ تۇراتتى ، كىشىلەر دەسلەپتە بۇنى ئاز كۆرۈلىدىغان چوڭ مۆلدۇر دەپ قاراشتى ، بۇ خەۋەر تارقالغاندىن كېيىن ئاۋسترونوملار ۋە مېتئورلوگلار بۇنى تەكشۇرۇپ ، ئۇ كۈنى مۆلدۇر شەكىلللىنىش شارائىتىنىڭ يوقلۇقىنى ، ئايروپىلان ھادىسىسىنىڭمۇ يۇز بەرمىگەنلىكىنى ئىسپاتلىدى ، ئۇنداقتا بۇ مۇز پارچىسى زادى قەيەردىن كەلگەن ؟ بۇ ئىشتىن كېيىن مېتېئولورگىيە سۈنئىي ھەمراھى ئارقىلىق بۇلۇت ئاتلىسىنى تەكشۇرگەندە ، ئىنتايىن روشەن بولغان « يۇقىرى تېمپېراتۇرىلىق ئوربىتا » بايقالغان بولۇپ ، بۇ ئەسلىدە « ئالەمدىن كەلگەن مېھمان » ئىچىدىكى ئەڭ ئاز كۆرۈلىدىغان « مېتېئورىت مۇز » دەپ ئاتىلىدىغان نەرسە سىزىپ ئۆتۈپ كەتكەن سىزىق ئىكەن ، بۇ مۇز پارچىسى يەر شارى ئاتموسفېراسىغا بۆسۈپ كىرگەندىن كىيىن سۈركىلىپ ، ئىسسىقلىق ھاسىل بولۇپ ئاتموسفېرادا « يۇقىرى تېمپېراتۇرىلىق سىزىق » پەيدا قىلغان ، مېتېئورىت مۇزى يىرىلغاندىن كېيىن ئۇنىڭ پارچىلىرى يەر يۈزىگە چۈشكەن ، تېمپېراتۇرا يۇقىرى بولغانلىقتىن ئۇزاق ئۆتمەي ئىرىپ سۇغا ئايلىنىپ كەتكەن .

مېتېئورىت مۇزىمۇ مېتېئورىتقا تەۋە بولۇپ ، كۆرۈلۈش نىسبىتى ناھايىتى تۆۋەن بولىدۇ . دۆلەت سىرتىدىمۇ بۇ توغرىسىدا خاتىرىلەر بار . مەسىلەن : 1955 - يىلى 8 - ئاينىڭ 30 - كۈنى ئامېرىكىنىڭ ۋىسكونىس ئىشتاتى كاشتون شەھىرىنىڭ شەھەر ئەتراپىدا ئۈچ كىلوگرام ئېغىرلىقتىكى بىر مۇز پارچىسى تۇيۇقسىز بىر ئوغول بالىنىڭ يىنىغا چۈشۈپ ئىككىگە پارچىلىنىپ كەتكەن ، بالا بۇ مۇز پارچىسىنىڭ ئادەتتىكىگە ئوخشىمايدىغانلىقىنى بىلىپ ئۇنى ساقلاپ قويغان ھەمد كالفۇرنىيەدىكى بىر ئالىمغا تاپشۇرۇپ بەرگەن ، تەكشۈرۈش ئارقىلىق بۇ مۇز پارچىسىنىڭ ئالەم بوشلۇقىدىن چۈشكەنلىكى ئېنىقلانغان . ^[0]