قىل كانايچىلار ياللۇغى

 قىل كانايچىلار ياللۇغى كېسەللىك ئۆزگىرىشى ئاساسلىق ئۆپكىدە يۈزبېرىدىغان ئۇششاق كانايچە، يەنى تۈكلۈك ئىنچىكە كاناي شاخچە ياللۇغى كېسىلى، بىز ئۇنى « قىل كانايچىلار ياللۇغى » دەپ ئاتايمىز. دائىم كۆرىلىدىغان ئادەتتىكى زۇكام باكتېرىيىلىك يۇقۇملىنىش تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان بولۇپ، شۇنداقلا كىچىك بالىلار دائىم ئۇچراپ تۇرىدىغان بىر خىل ئۆتكۈر تۆۋەنكى نەپەس يولى يۇقۇملىنىش كېسەللىكى. 

 قىل كانايچىلار ياللۇغى كېسەل قوزغاتقۇچىسى ئاساسلىقى نەپەس يولى جۈپلەشمە ھۈجەيرە ۋىرۇسى بولۇپ، %80 نى ئىگىلەيدۇ ياكى ئۇنىڭدىن كۆپ بولىدۇ؛ باشقا تەرتىپ بىلەن ۋىرۇسىلار، ئىككىنچى دەرىجىلىك تارقىلىشچان زۇكام ۋىرۇسى، بۇرۇن ۋىرۇسى، تارقىلىشچان زۇكام ۋىرۇسى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ؛ ئاز ساندىكى كېسەللىكلەر ئۆپكە ياللۇغى مىكوپلازمىسى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ؛ ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغاندىن كېيىن، كىچىك كابىلليارلىق كانايچىگە قان تولۇش، سۇلۇق ئىششىق، شىلىمشىق سۇيۇقلۇق ئاجرىلىشى كۆپىيىدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە، نېكروزلىنىش بولغان شىللىق پەردە ئېپىتېلىيە ھۈجەيرە چۈشۈپ كېتىش سەۋەبىدىن ئېتىلىپ قالغان نەيچە بوشلۇقى، بۇنىڭ بىلەن روشەن بولغان ئۆپكە ھاۋالىق ئىششىقى ۋە ئۆپكە كېڭىيەلمەسلىك كىلىپ چىقىدۇ. ياللۇغ دائىم كۆرىلىدىغان ئۆپكە پۈۋەكچىلىرى، ئۆپكە پۈۋەكچە دىۋارى ۋە ئۆپكە ئارىلىق ماددىسى، بۇنىڭ ئىچىدە ئۆپكە ياللۇغى بىر خىل ئالاھىدە تىپ. قىل كانايچىلار ياللۇغى، ئادەتتىكى كاناي ياللۇغى ياكى شاخچە كاناي ياللۇغىغا ئوخشىمايدۇ، كلىنىكىلىق ئالامىتى ئۆپكە ياللۇغى، بۇ كېسەللىك كۆپ يۈز بەرگەنلەر ئىككى يېرىم ياشتىن تۆۋەن بالىلار، بىر ياش ئىچىدىكىلىرى % 80 نى، كۆپ ساندىكىلىرى 6 ئايلىقتىن تۈۋەن بولغان بالىلار.

 تىپىك بولغان قىل كانايچىلار ياللۇغى دائىم يۇقىرىقى نەپەس يولى يۇقۇملىنىش توغۇلۇپ ئىككى ئۈچ كۈنلۈك بوۋاقلاردا كۆرىلىدۇ. تېمپراتۇرا خاراكتېرلىك قۇرۇق يۆتەل ۋە ئىسسىقلىق تارقىتىش، بەدەن تېمپېراتۇرىسى تۆۋەن ئىسسىقلىق چىقىرىشتىن بۇلىدۇ. دەم سىقىلىشتىن  قوزغىلىش ئۇنىڭ ئالاھىدىلىكى، كېسەللىك ئەھۋالى دەم سىقىلىش ئارقىلىق يۈز بەرگەندىن كېيىنكى ئىككىنچى ئۈچىنىچى كۈنلىرى بىر قەدەر ئېغىر، دەم سىقىلىش قوزغالغان ۋاقىتتا نەپەسلىنىش كۆرنەرلىك تىزلىشىدۇ. تەخمىنەن ھەر مىنۇتىغا 60 قېتىمدىن 80 قېتىمغىچە . 

 1 . كلىنىكىلىق ئىپادىسى 

 ( 1 ) دەسلەپكى قىزىش، سوغۇق تېگىش، باش ئاغرىش، يۇتقۇنچاق قۇرۇش قاتارلىقلار. 

( 2 ) ئاساسىي ئالامەتلىرى يۆتىلىش، بەلغەم تۈكۈرۈش. 

2 . كېسەللىك تىپى 

 ( 1 ) ئۆتكۈر كانايچە ياللۇغىنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدە قۇرۇق يۆتەل، بەلغەم مىقدارى كۆپىيىش، تەدرىجىي شىلىمشىق يىرىڭلىق بەلغەم.

 ( 2 ) سوزۇلما خارەكتىرلىك كانايچە ياللۇغى ئىزچىل يۆتەلنى ئاساس قىلىپ، تېخىمۇ ئەزۋەيلەپ، كېچىدە كۆرىنەرلىك كۆرىلىدۇ. بەلغەم مىقدارى كۆپ، بەلغەم چىقىرىشى تېز  كېسەل، يازدا بىر قەدەر يېنىك، قىش پەسلىدە ئاسان كۆرۈلىدىغان ئۆتكۈر قوزغىلىش خارەكتىرلىك كېسەل، بۇنىڭ بىلەن كېسەللىك ئەھۋالى ئېغىرلىشىپ، قايتا - قايتا تارقىلىش ئاقىلىق بەدەن تېخىمۇ ئاجىزلاپ كىتىدۇ. تەڭ قوزغىلىدىغان ئۆپكە كېڭىيەلمەسلىك، ئۆپكە ھاۋالىق ئىششىقى، كانايچە كېڭىيىش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

 3 . قوشۇمچە تەكشۈرۈش 

 1 . بالدۇر نەپەس تاۋۇشى ئۆزگىرىشچان يىرىك، ھەمدە ئىككى تەرەپتىن بولىدىغان سۇلۇق قاپارتما.

 2 . رېنتگېن نۇرىدا تەكشۈرۈش : ئۆتكۈر خارەكتېرلىكىنى ئالاھىدە بايقىغان. سوزۇلما خارەكتېرىنى ئۆزگەرتىدۇ. 

 كىچىك بالىلارنىڭ كېسەل بولغانلىقنى بايقىغان ھامان دوختۇرخانىغا ئاپىرىپ داۋالىتىش، قىل كانايچىلار ياللۇغى ۋىرۇسىدىن يۇقۇملىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقارغان بولغاچقا، كېسەل قوزغاتقۇچىنى دەسلەپتە ئانتىبىئوتىك ئارقىلىق داۋالاش ھاجەتسىز. مەسىلەن، كېسەل بولغانلىقىنى بايقىغان ھامان، ئىككىلەمچى باكتېرىيىلىك يۇقۇملىنىشتىن ساقلانغىلى بولىدىغان ئانتىبىئوتىك ئارقىلىق داۋالاش، كېسەل ئالامىتىگە قارىتا داۋالاش ئاساس قىلىنىدۇ.  ئۇنى « سوغۇق قانلىق بىلەن يۆتەل توختىتىش »، ئۇنىڭدىن باشقا، ياخشى قاراش ناھايىتى مۇھىم، بولۇپمۇ كېسەلنى ئاۋارە قىلماسلىققا دىققەت قىلىش، ئۇنىڭ تىنچ ئارام ئېلىشى،  ئۆي ئىچى تېمپېراتۇرىسىنى بەلگىلىك ساقلاش، تۆۋەن مىقداردا يېتەرلىك سۇ تولۇقلاپ تۇرۇلىشى كېرەك.

 كانايچە ياللۇغى كېسىلىگە گىرىپتار بولغان كېسەللەر دەم ئېلىشقا دىققەت قىلىش، ھۇجرىلىق ئۆينىڭ ھاۋالىق ساپلىقىنى تەڭشەش،  مۇۋاپىق بولغان تېمپېراتۇرا ۋە نەملىك ساقلاش. ئۇلارغا ئاسان ھەزىم بولىدىغان يېمەكلىكلەرنى بېرىش، كۆپ قايناقسۇ ئىچىشكە ئەھمىيەت بېرىش، ۋىتامىن B ۋە ۋىتامىن C لارنى ھەر قېتىم بىر تالدىن كۈنىگە ئۈچ قېتىم ئىچىپ بېرىشى؛ سوزۇلما  كېسەللىك كېسىلىگە گېرىپتار بولغانلارنى AD ۋىتامىنلارنى ھەر قېتىم بىر تالدىن كۈنىگە ئۈچ قېتىمدىن ئىچىپ بېرىشى؛ تېنى گۈدەك ئاجىز بالىلار يېنىك سۇلفانىلامىد تۈرىدىكى دورا ياكى پېنتسىللىن تۈرىدىكى دورىلارنى ئىچىش، بەلگىلىك يۆتەل توختىتىدىغان دورىلارنى سەپلەپ ئىشلىتىش، دەسلەپكى باسقۇچتىن باشلاپ ماسلىشىپ داۋالاش ئېلىپ بېرىش كېرەك. ^[0]