ئۇتام يېزىسى

ئۇتام يېزىسى شىنجاڭ چاقىلىق ناھىيەسى نىڭ غەربىي شىمالىغا جايلاشقان بولۇپ، ناھىيە بازىرى بىلەن بولغان ئارلىقى 5 كىلومېتىر، غەربتە ۋاششەرى يېزىسى بىلەن تۇتاشقان، شەرق تەرىپى چاقىلىق بازىرى، مەمۇرىيەت كۆلىمى 117 مىڭ كۋادىرات كىلومېتىر، كونا-يېڭى 315-دۆلەت يولى يېزىنى كېسىپ ئۆتىدۇ.

پۈتۈن يېزىسىغا قاراشلىق 5 كەنت بار يەنى غولئېرىق كەنت ئاھالە كومىتېتى، كەنت ئاھالە كومىتېتى، 1-غەربىي تاتىراڭ كەنت ئاھالە كومىتېتى، چارۋىچىلىق كەنت ئاھالە كومىتېتى قاتارلىقلار، 13 كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى، تۆت مەكتەپ، 11 پونكىت بار.

پۈتۈن يېزىدىكى ئومۇمىي ئائىلە سانىنىڭ 1367 گە، نوپۇسى 4198 ئادەمگە يەتكەن، ئاساسلىقى ئۇيغۇر، خەنزۇ، خۇيزۇ، دۇڭشياڭ قاتارلىق مىللەتلەر ئارىلاش ئولتۇراقلاشقان، بۇنىڭ ئىچىدە ئاز سانلىق مىللەت ئومۇمىي نوپۇسنىڭ %63.8 نى، خەنزۇلار %35 نى ئىگەللىگەن.

ئۇتام [Utam] ئۇيغۇر تىلىدا «ئۇ ياق، ئۇ تەرەپ» دېگەن مەنىدە، ناھىيە بازىرىغا قوشنا بولغان چاقىلىق دەرياسىنىڭ ئۇ تەرىپىدە بولغانلىقى ئۈچۈن شۇنداق نام ئالغان.

ئەڭ بۇرۇن 1857-يىلى ئېچىلغان، ئازادلىقنىڭ دەسلىپىدە، ھازىرقى ئەھۋالىنى ئاساسىي جەھەتتىن شەكىللەنگەن.

1953-يىلى يېزىسىغا تەقسىم قىلىنغاندا 3-، 4-يېزا بولغان.

1955-يىلى چوڭ ئەترەت ۋە ئىگىز ئۆستەڭ كەنتى كەنتى قىلىنغان.

1960-يىلى ئىتتىپاق گۇڭشېسى قۇرۇلغان.

1978-يىلى ئۇتام گۇڭشې قۇرۇلغان.

1984-يىلى ئۇتام يېزىسى قۇرۇلغان.

ئۇتام يېزىسى قاراشلىقىدا غولئېرىق، يۇلغۇنئېرىق، ئىگىز ئۆستەڭ كەنتى، غەربىي تاتىراڭ، ئۇتام چارۋىچىلىق، كاڭلى كەنت قاتارلىق بەش مەمۇرىي كەنت بار. ئۇنىڭغا بەش مەمۇرىي كەنت، 13 تەبىئىي كەنت قارايدۇ، يۇلغۇنئېرىق كەنتى يېزىلىق ھۆكۈمەت تۇرۇشلۇق كەنت.

كەنتلەرنىڭ ۋاكالەت نومۇرى 

غولئېرىق كەنتى ~ 200، يۇلغۇنئېرىق كەنتى 201  ~ ، ئىگىز ئۆستەڭ كەنتى 202  ~ ، غەربىي تاتىراڭ كەنتى 203  ~ ، ئۇتام چارۋىچىلىق كەنتى 204  ~ ، كاڭلى كەنتى 205  ~.

1997-يىلى كۆلىمى 11 مىڭ كۋادرات كىلومېتىرغا، ئاھالە نوپۇسى 3600 ئادەمگە، بۇنىڭ ئىچىدە ئۇيغۇر لار %62.3كە يەتكەن.

 بىر نەچچە يىلدىن كېيىن كۆلىمى 117 مىڭ كۋادرات كىلومېتىرغا، نوپۇسى 3840 ئادەمگە، بۇنىڭ ئىچىدە ئۇيغۇرلار 2296 ئادەمگە، خەنزۇ لار 1486 ئادەمگە يەتكەن، يەنە موڭغۇل، مانجۇ قاتارلىق مىللەتلەرمۇ بولغان.

يېقىندىن بېرى، ئۇتام يېزىسى «چىلان، تېرىقچىلىق رايونلىرىنى چىڭ تۇتۇپ، چارۋىچىلىق، پاختا سۈپىتىنى ئۆستۈرۈش، مېۋە-چېۋە، كۆكتات قوشۇمچە قىلىشنى كۈچەپ تەرەققىي قىلدۇرۇش»تىن ئىبارەت تەرەققىيات پىكىر يولىدا چىڭ تۇرۇپ، چىلان كەسىپلىرىنى زور كۈچ بىلەن راۋاجلاندۇرۇپ، چوڭقۇر ئىلگىرى سۈرۈپ، يېزا ئىگىلىك كەسىپ قۇرۇلمىسىنى تەڭشىگەن، يېزا بويىچە ھازىر بار بولغان تېرىلغۇ يەر كۆلىمى 11440 مو، چىلان ئۆستۈرۈش كۆلىمى 2.69 مىڭ مو، 322.8 مىڭ تۈپ كۆچەت تىكىلگەن.

تېرىلغۇدىن ئورمانغا قايتۇرۇشنى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش لاياقەتلىك كۆلىمى 13251.7 مو، كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان كىرىمى 757 يۈەن ئاشۇرۇلغان.

2007-يىلى، بۇ يېزىنىڭ يېزا ئىقتىسادىي ئومۇمىي كىرىمى تەخمىنەن 3611.81 مىڭ يۈەنگە يەتكەن، دېھقان-چارۋىچىلارنىڭ ئوتتۇرىچە ساپ كىرىمى 5170.65 يۈەنگە يەتكەن، بۇنىڭ ئىچىدە چىلان دېھقانلار ساپ كىرىمىنىڭ 2687 يۈەننى ئىگەللىگەن، 2005-يىلدىكىدىن 887.09 يۈەن كۆپەيگەن، ئېشىش نىسبىتى %20.7 بولغان.^[0]