قوراللىق ساقچى قىسىم

دۆلەتنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان قوراللىق كۈچلەرنىڭ بىرى بولغان خەلق قوراللىق ساقچى قىسىمى ئىچكى مۇھاپىزەت قوراللىق ساقچى قىسىمى، چېگرا مۇداپىئە قوراللىق ساقچى قىسىمى، ئالاھىدە قوراللىق ساقچى قىسىمى، ئوت ئۆچۈرۈش قوراللىق ساقچى قىسىمىدىن، شۇنداقلا باش شتاب، باش ئەترەت، تارماق ئەترەت، چوڭ ئەترەت ۋە ئوتتۇرا ئەترەتتىن تەشكىللەنگەن. 

ژاندارما 

ياۋروپا فرانسىيە، ئىتالىيە، بېلگىيە، ئاۋسترىيە، ئاسىيا قىتئەسىدىكى تۈركىيىدە دەپ، سۇرىيە، ئافرىقا، ماداغاسقار، زايىر، كوتى دى ئىۋۇئېر، ئامېرىكا قىتئەسىدىكى كولومبىيە قاتارلىق 36 دۆلەتنىڭ ژاندارما قىسىملىرى بار. ئامېرىكىنىڭ ھەربىي ساقچى قىسىمى ژاندارما دەپ ئاتىلىدۇ. ژاندارما بىر قەدەر گەۋدىلىك ۋەزىپە ئىنتىزامنى ئىجرا قىلىشتا، ئالدىنى ئېلىش ۋە زەربە بېرىش، ھەربىي جىنايەت قاتارلىقلاردا رولى ئىنتايىن چوڭ. بەزى دۆلەتلەرنىڭ، ژاندارما قىسىملىرى ئۇنىڭ ئاساسلىق قوراللىق كۈچى. 

ئامانلىق ساقلاش قىسمى

دۇنيادا جەمئىي 44 دۆلەتتە ئامانلىق ساقلاش قىسىملىرى بار، بۇ خىل قىسىم ھەرخىل - ھەر ياڭزا، مەسىلەن، ھىندىستاننىڭ دۆلەت بىخەتەرلىك مۇھاپىزەت ئەترىتى ( 3000 )، مەركەزنىڭ زاپاس ساقچى قىسمى ( 90 مىڭ )، فىلىپپىن مىللىي مۇھاپىزەتچىلەر ئەترىتى ( 65 مىڭ )، موڭغۇلىيە ئىچكى ئامانلىق ساقلاش ئەترىتى، چېگرا مۇداپىئە ئەترىتى ( جەمئىي 15 مىڭ ئادەم )، سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ ئىچكى مۇھاپىزەت ئارمىيەسى ( 260 مىڭ )، تايلاندنىڭ دۆلەت بىخەتەرلىكى پىدائىيلار ئەترىتى ( 33 مىڭ ) ، پولشا خەلق مۇھاپىزەتچىلەر ئەترىتى، چېخ ۋە سىلوۋاكىيە قوغدايدىغان جامائەت خەۋپسىزلىكى قىسىملىرىنى قاتارلىقلار بار. ئۇلارنىڭ ھەربىي خاراكتېرى بىر قەدەر كۈچلۈك، جەمئىيەت ئامانلىقىنى قوغداش ۋەزىپىسىدىن باشقا، يەنە جەڭ ۋاقتىدىكى ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

قوراللىق ساقچى قىسىم

ئاسىيادىكى مالايسىيا، يەمەن، ئەرەب بىرلەشمە خەلىپىلىكى، جوڭگو، ياۋروپا دانىيە، فىنلاندىيە، ليۇكسېمبۇرگ، ئامېرىكىنىڭ دېڭىز ئەتراپى، پاناما، ئافرىقىدىكى سومالى، سان تومې ۋە پرىنسىپې، سېنېگال قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ 20 نەچچە دۆلەت « قوراللىق ساقچى قىسىم ». بۇ خىل قىسىمنىڭ ساقچى خارەكتىرلىكى بىر قەدەر كۈچلۈك، مەسىلەن، مالايسىيا قوراللىق ساقچى قىسىمنىڭ « قولغا ئالغان جىنايەتچىلەر، ئامانلىق ئىشلىرىنى تەكشۈرۈش، قانۇندا بەلگىلەنگەن ئىجرا دەۋا قىلغان ئىشلار، ھەمكارلىشىپ پورتنىڭ، ئايرودوروم، بازا قاتارلىق مۇھىم تارمىقى بولغان ھەربىي قوغداش » قاتارلىق 13 تۈرلۈك خىزمىتى بار. ھەم جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمى ھەم دۆلەتنىڭ قوغداش ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان قوراللىق كۈچ، يەنە ئادەتتىكى ساقچى ( ج خ ) خاراكتېرى. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئالغان ۋەزىپىسى دۆلەت ئۇرۇش ئېلان قىلغاندا، جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى  قوشۇننى ھەر ۋاقىت ماسلىشىپ جەڭ قىلىدۇ. شۇڭا، جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمى بىر قەدەر كۈچلۈك ھەربىي، سىياسىي قىسىم مۇقۇملىقىغا ئىگە. 

تۈرلۈك بىخەتەرلىك قوغدىنىش ئەترىتى

بىر قىسىم زېمىنى كىچىك، نوپۇس شالاڭ دۆلەت، ياكى بولمىسا ئارمىيە قىسىم يوق، ساقچى قىسىملا مەۋجۈت. ياكى ئارمىيەنىڭ سانى ئاز بولغاچقا، بىخەتەرلىك قوغدىنىش قىسمى بولۇپ، ئۇ ئاساسلىق قوراللىق كۈچ. دۇنيادىكى 20 نەچچە دۆلەت بىخەتەرلىك قوغدىنىش

 ئەترىتى بار. مەسىلەن، ئامېرىكا قىتئەسىدىكى كوستارىكا، دۆلەت قوراللىق كۈچلىرىنىڭ ئاران 5 مىڭ ئادەم ھەق تەلەپ مۇھاپىزەت ئەترىتى؛ ئېكۋادورنىڭ قوراللىق كۈچلىرى بىر تېز ھەرىكەت ساقچى قىسىمى ۋە بىر تېز ھەرىكەت ئامانلىق قوغداش گۇرۇپپىسى. 

ئالاھىدە ساقچى قىسىم ئەترىتى

ئالاھىدە ساقچى قىسىم ئەترىتى دۇنيادىكى ھەرقايسى ئەللەردە كۈنسېرى ئەۋج ئېلىپ، خەلقئارا تېررورلۇق ھەرىكىتىگە تاقابىل تۇرۇش ئۈچۈن قۇرۇلغان. كۆپ قىسىم دۆلەتلەرنىڭ ئالاھىدە ساقچى قىسىم ئەترىتى قوراللىق ساقچى قىسىم شىتات تەرتىپىگە تەۋە، تەۋەلىكى ئىچكى ھۆكۈمەت، تەۋەلىكى دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىقى، يەنە بەزىلەر ئۆز ئالدىغا سىستېما. بۇ خىل قىسىم مەشىقلەندۈرۈلگەن قىسىم، قورال ياراغلىرى خىلمۇ-خىل. مەسىلەن ، گېرمانىيەنىڭ ئالاھىدە ساقچى ئەترىتى، ئاۋسترىيە ئالاھىدە ساقچى ئەترىتى، فرانسىيە ئالاھىدە ساقچى ئەترەتلىرى قاتارلىقلار، ھەممىسى خەلقئارادا خېلى تەسىرگە ئىگە بولغان ئالاھىدە ساقچى قىسىم ئەترىتى. 

 باش شىتابى 1983-يىلى 4-ئاينىڭ 5-كۈنى قۇرۇلغان. قوراللىق ساقچى قىسىملىرى دۆلەت تاپشۇرغان خەۋپسىزلىك ساقلاش ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئالغان ھەربىي قىسىم، گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي ئىشلار كومىتېتىنىڭ قوش رەھبەرلىك قىلىش، ئىچكى مۇھاپىزەت، سېرىق ئالتۇن، ئورمانلىق، سۇ، توك، قاتناش، چېگرا مۇداپىئەسى، ئوتتىن مۇداپىيە كۆرۈش، مۇھاپىزەتچى قىسىم قاتارلىقلاردىن تەشكىللەندى. ھازىر ئومۇمىي ئەسكىرىي كۈچى 1 مىليون 200 مىڭ ئادەم ئەتراپىدا. 

قوراللىق ساقچى قىسىم مەجبۇرىيەت ئۆتىگۈچى ئەسكەرلەر ۋە پىدائىي ئەسكەرلەر ئۆزئارا بىرلەشتۈرۈلگەن تۈزۈمنى يولغا قويىدۇ، جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىنىڭ ئۇستاپ-نىزامىنى ئىجرا قىلىدۇ، خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىنىڭ ئارمىيە قۇرۇش پرىنسىپى ۋە مەقسىتى بويىچە قۇرۇلۇش ئېلىپ بارىدۇ.

قوماندانلىق ئىشتابى 

1999-يىلى قۇرۇلۇپ، قوراللىق ساقچى قىسىم باش ئىشتابى ئورمان قوماندانلىق ئىشتابى. 

قوراللىق ساقچى قىسىملىرى يېقىنقى يىللاردىن بۇيانقى تەڭشەش ئارقىلىق كېڭەيتىش، ھۇشيارلىقنى ئۆستۈرۈپ، مەملىكەتنىڭ ھەرقايسى جايلىرىغا تارالغان، خېلى كۆلەمگە ئىگە قوراللىق كۈچلەر. 21 - ئەسىرنىڭ بېشىدا، قوراللىق ساقچى قىسىملىرىدىكى ئۈچ تۈردىكى سەككىزىنچى سۆزلۈكلەر بىر ساقچى تۈرى قىسىملىرى.  ^[0]