بىت تەڭگىسى

بىت تەڭگىسى ، ئىنگىلىزچىسى Bitcoin ، قىسقارتىپ يېزىلىشى : BTC ، پۇل بەلگىىسى : ฿ ، ئۇ بىر خىل يېڭى تىپتىكى ئابونت ئۆزى ياسىغان ، خەلىقئارادا بىردەك ئىشلىتىشكە بولىدىغان مەخپىيلەشتۈرۈلگەن مەۋھۇم پۇل. ئۇنىڭ نەزەرىيسىنى 2008 – يىلى ياپونىيىلىك Satoshi Nakamoto ئوتتۇرىغا قويغان ، ئۇ ئوچۇق ، باراۋەر ، بىرلىككە كەلگەن ، بىۋاستە قاتنىىشىش ئىددىيلىرىنى ئۆلچەم قىلىپ تۇرۇپ، ئوچۇق كودلۇق يۇمشاق دېتال ۋە مەخپىي شىفىر بۆلىكنىڭ خىزمەت پىرىنسىپىغا بىرلەشتۈرۈپ ، P2P باراۋەت تورى ۋە تارقىلىشچان سانلىق مەلۇمات سۇپىسىدا بىت تەڭگىسىنى ئېچىش ، سودىلىشىش سۇپىسىنى بەرپا قىلىپ چىققان . ئۇنىڭ سىستېمىسى دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى ئابونتلار بۆلىكىگە كەڭ تارقالغان بولۇپ ، ئۆزىنىڭ ئۇرۇق ھۆججىتى ئارقىلىق بىت تەڭگىسىنىڭ تارقىتىش ، باشقۇرۇش ، سودىلىشىش باسقۇچلىرىنىڭ باراۋەر ، بىخەتەر بولۇشىنى ئەمەلگە ئاشۇرغان . بىت تەڭگىسىنىڭ ئومومى سانى ئەسلىدىكى پروگراممىدا ئالدىن بېكىتىلگىنى بويىچە بارا – بارا ئازىيىپ 2140 – يىلىغا بارغاندا 21 مىليۇنلۇق ئەڭ يۇقىرى چەككە يىتىدۇ ، ئۇنىڭدىن كۆپ بولمايدۇ.

1. بىت تەڭگىسى مەركەزسىزلەشتۈرۈلگەن بولىدۇ : مەسىلەن سىز بارلىق ئىقتىسادىڭىزنى دوللار ياكى خەلق پۇلىغا ئايلاندۇرۇپ يىغسىڭىز ئاشۇ پۇلنى تارقاتقان ئورگاننى شۇ پۇلنىڭ مەركىزى دەپ بىلسەك بولىدۇ ، ئەگەر ئۇ ئورگان ۋەيران بولۇپ يوقىسا سىزنىڭ يىغقان پۇللىرىڭىزنىڭ ھېچقانداق قىممىتى بولمايدۇ . ئەمما بىت تەڭگىسى ئۇنداق ئەمەس ، يەنى سىز «بىت پۇلى گوروھى» نىڭ ۋەيران بولۇپ تاقىلىپ قىلىشىدىن ئەنسىرىمىسىڭىزمۇ بولىدۇ ، چۈنكى بۇنداق بىر ئورگان مەۋجۇت ئەمەس . پەقەت دۇنيادا باشقا بىر ئادەم ئىنتېرنېت ئارقىلىق سىز بىلەن ئالاقىلىشالايدىغان بولسا سىز بىت تەڭگىسىنى ئىشلىتەلەيسىز . مىسال كەلتۈرسەك : بىز ئىشلىتىۋاتقان پۇللارنى مەلۇم بىر تور بېكەتتىن چۈشۈرسەك بولىدۇ دەپ قارىساق ئەگەر ئۇ بېكەت تاقىلىپ قالسا سىز داۋاملىق چۈشۈرەلمەيسىز دىگەن گەپ ، ئەمما بىت تەڭگىسى ئۇرۇق ھۆججىتى ئارقىلىق نەرسە چۈشۈرىدۇ ، خالىغان بىر ئادەم شۇ نەرسىنى چۈشۈرۈپ باققان بولسا سىزمۇ چۈشۈرەلەيسىز دىگەن گەپ ، بېكەت مۇلازىمىترى بىلەن مۇناسىۋەتسىز .

2. بىت تەڭگىسىنىڭ ئومومىي سانى مۇقىم بولىدۇ : بىت تەڭگىسىنىڭ ئومومىي سانى جەمئىي 21 مىليۇن ، بۇ ئاشۇ بىت تەڭگىسىنى ئوتتۇرىغا قويغان ۋاقىتنىڭ ئۆزىدىلا پروگراممىغا مۇقىم يىزىۋىتىلگەن بولىدۇ . يەنە كىلىپ ئالدىدا ئېيتقاندەك بىت تەڭگىسى مەركەزسىزلەشتۈرۈلگەن بولغاچقا بۇ ئىككى ئالاھىدىلىك بىت تەڭگىسىنى ياخشى بولغان كاپالەتكە ئىگە قىلغان ، بەزىلەر ھەتتا بىت تەڭگىسىنى ئالتۇنغا ئوخشىتىدۇ .

3. بىت تەڭگىسىنى پارچىلاشقا بولىدۇ : خۇددى بىز ئادەتتىكى پۇلنى بىر مو ھەتتا بىر سىنىت دەپ كىچىك بىرلىك بىلەن ئاتىغانغا ئوخشاش بىت تەڭگىسىنىمۇ پارچىلاشقا بولىدۇ ، ئەمما ئۇ بىر مەۋھۇم پۇل ، شۇڭا پارچىلاش ئۇسۇلى ئالاھىدىرەك ، مەسىلەن : mBTC نى ئىشلىتىپ پارچىلاش （0.001 BTC = 1 mBTC） ، دىگەندەكلەر .

4. بىت تەڭگىسىنى سودىلىشىش ناھايتى قولايلىق : مەيلى سىز دۇنيانىڭ قايسى ئورنىدا بولۇڭ ، تور ئارقىلىق خالىغان ئادەم بىلەن بىت تەڭگىسى ئارقىلىق سودىلىشالايسىز ، خۇددى ئەلىپاينى ئىشلىتىپ توردىن مال سېتىۋالغاندەك . ئەلۋەتتە ئۇ بىت تەڭگىسىنى قوبۇل قىلىشى لازىم ، بولمىسا يەنىلا خەلق پۇلى ياكى دوللار بېرىشىڭىزگە توغرا كىلىدۇ .

5. بىت تەڭگىسى ئارقىلىق سودىلاشقاندا ھەر قېتىمغا 0.0001BTC ھەق ئېلىنىدۇ ، ئادەتتە سىز چوقۇم ئابونتلار تېرمىنالى ئارقىلىق سودىلىشىسىز ، ھەم بۇ تېرمىنال ھەقسىز تەمىنلەنگەن بولىدۇ ، شۇڭا بۇ رەسمىيەت ھەققى بىت تەڭگىسىنى كاپالەتكە ئىگە قىلىدىغان تور بايلىقنى ئاسراش ئۈچۈن خىراجەت قىلىنىدۇ .

بىت تەڭگىسى پورتمالى

سىز ئادەتتە بىت تەڭگىسىنى ساقلاش ئۈچۈن ئابونتلار تېرمىنالى ئىشلەتسىڭىز بولىدۇ ، ئەلۋەتتە بۇ تېرمىنال ئارقىلىق بىت تەڭگىسىنى باشقىلارغا تۆلەشكە ھەم باشقىلار تۆلىگەن بىت تەڭگىسىنى قوبۇللاشقا بولىدۇ .