بۇغىتاپان

دائىم كۆكىرىپ تۇرىدىغان سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك، شەكلى كىچىك يېرىم چاتقاللارغا ئارىلىشىپ ئۆسىدۇ، ئېگىزلىكى 15~30 سانتېمىتىر؛ يىلتىزسىمان غولى ئىنچىكە، ئۇزۇن، ئىرمىلىشىپ-چىرمىلىشىپ ئۆسىدۇ، قىيپاش ئۆرلەيدۇ، تارماق شاخلىرى بار. 

يوپۇرمىقى 4-7 تالغىچە ئۆسىدۇ، قېلىن، ئېللىپس شەكىللىك ياكى يۇمىلاق تۇخۇمسىمان شەكلىدە بولىدۇ، ئاز ساندىكىلىرى يۇمىلاق، ئۇزۇنلىقى 3-5.2 سانتىمېتىر، كەڭلىكى 2.2-3.5 سانتىمېتىر، ئالدى ئۇچى دىقماق ئۇچلۇق ياكى يۇمىلاق دىقماق باشلىق، تۈۋى قىسمى كەڭ شىنا شەكىللىك ياكى يۇمىلاق، گىرۋەكلىرى يېقىن، پۈتۈن گىرۋەكلىك ياكى شالاڭ چىشلىق، ئۈستۈنكى يۈزىنىڭ رەڭگى يېشىل، تۆۋەنكى يۇپۇرماقلىرى ئاق، بەزىدە سۆسۈن رەڭلىك بولىدۇ؛ يوپۇرماق سېپى ئۇزۇنلىقى 2-5.5 سانتىمېتىر، بەزىدە سۆسۈن. گۈل شېخى تەڭگىسىمان يوپۇرماقلىرىدىن 1-2 دانە بار، تۇخۇمسىمان تېمىنە شەكىللىك ياكى تېمىنسىمان، ئۇزۇنلۇقى 7.5-8 مىللىمېتىر، كەڭلىكى 4-4.5 مىللىمېتىر، ئۇچى ئۇچلۇق ياكى قىسقا ئۇچلۇق، تۈپىدە كۆتۈرۈلۈپ تۇرغان گۈل بەرگىلىرى بار. 

ياشاش مۇھىتى دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 700-4100 مېتىر ئېگىز تاغلىق يىڭنە يوپۇرماقلىق ئورمانلىقلار، يىڭنە يوپۇرماقلىق ۋە كەڭ يوپۇرماقلىق ئورمانلىقلار ئارىسىدا ياشايدۇ.

سەنشى، چىڭخەي، گەنسۇ، شەنشى، شەندۇڭ، خېبېي، خېنەن، ئەنخۇي، جاڭسۇ، جېجىياڭ، فۇجيەن، خۇبېي، خۇنەن، جياڭشى، سىچۇەن، گۇيجۇ، يۈننەن، شىزاڭ، ئىچكى مۇڭغۇل قاتارلىق رايونلارغا تارقالغان. 

ئۆزگەرگەن تۈرى  Pyrola calliantha H. Andr. var. tibetana (H. Andr.)Y. L. Chou

ئەسلىدىكى گۈل شېخى سۆسۈندىن قىزىلرەڭ ئۆزگەرگەن، ئاساسلىق پەرقى، گۈلى سۇس قىزىل، گۈل كاسسىسى كەڭ تۆمۈنسىمان كېلىدۇ. چېچەكلەش مەزگىلى 7-ئاي؛ مىۋىلەش مەزگىلى 8-ئاي. 

ئاساسلىقى سىچۈەننىڭ غەربى، يۈننەننىڭ غەربىي شىمال قىسمى ۋە شىزاڭنىڭ شەرقى ۋە جەنۇبى، دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 3600-4000 مېتىر، ئورمانلاردا ياشايدۇ. 

دورىلىق قىممىتى 

ئاجىز پاقا يۈرەك، يۈرەك مۇسكۇلىنىڭ قىسقىرىش كۈچى، ئانتى يۈرەك رىتىمسىزلىقى رول ئوينايدۇ، لېكىن نورمال بەدەندىن ئايرىلغان پاقا يۈرەك سوقۇش رولى روشەن ئەمەس. ئۇ يەنە تايغان، توشقان يۈرەك مۇسكۇلىنىڭ قىسقىراش كۈچىنى كۈچەيتىدۇ، قان تومۇر روشەن كېڭەيتىپ، قان بېسىمى چۈشۈرىدۇ، يوپۇرماق رولى يىلتىز، غولى كۈچلۈك. 

باغ-ئورمان كۆكەرتىش قىممىتى  

باغ-ئورمان بىنا قىلىشتا بۇغىتاپىنى دائىم كۆكىرىپ تۇرىدىغان ئۆسۈملۈكلەر، سايىگە چىداملىق ۋە يازدا گۈزەل مەنزىرە ئالاھىدىلىكىگە ئىگە، سايىگە چىداملىق يېپىنچا بولۇش سۈپىتى بىلەن، دائىم كۆكىرىپ تۇرىدۇ.

ئىقتىسادىي قىممىتى 

يېمەكلىك جەھەتتە، ئوزۇقلۇق ساقلىقنى ساقلاش يېمەكلىكلىرى ئاساسىي خام ئەشيا قىلىپ، ئۇنىڭدىن تەتقىق قىلىپ ياساپ چىققان ئوزۇقلۇق تىپىدىكى ساغلاملىق ئىچىملىكى ياكى باشقا ئوزۇقلۇق تىپىدىكى ساغلاملىق يېمەكلىكى. شەنشى تەيبەي ناھىيەسى خەلق ئارىسىدا بۇ ئوت-چۆپنى يىغىپ يىرىك چاي ياسىلىدۇ، تۆت پەسىلنىڭ ھەممىسىدە ئىستېمال قىلسا، قۇۋۋەتنى كۈچەيتىپ قان تولۇقلايدىغان كېسەلنى داۋالايدۇ، خان كېسەل، ھەزىم قىلىشقا ياردەم بېرىدۇ، بەدەننى ساغلاملاشتۇرۇش قاتارلىق رولى بار. ^[0]