يېڭى دېھلى

ھىندىستاننىڭ پايتەختى، دۆلەتنىڭ سىياسىي مەركىزى.  يەر مەيدانى 1482 كۋادرات كىلومېتىر.  ئاھالىسى 12مىليون 800 مىڭ (2011). يېڭى دېھلى بىلەن كونا دېھلى بىرلەشتۈرۈلۈپ، دېھلى شەھىرى دەپمۇ ئاتىلىدۇ، بۇ ئىككى شەھەرنىڭ ئارىلىقى تەخمىنەن 9 كىلومېتىركېلىدۇ، ھازىر بۇ ئىككى شەھەر ئەمەلىيەتتە بىرلىشىپ كەتكەن. كونا دېھلى شەھىرى جومونا دەرياسىنىڭ شىمالىي قىرغىقىغا جايلاشقان، ئۇ ھىندىستاننىڭ ئوتتۇرا قىسمىدىكى مۇھىم سودا-سانائەت مەركىزى.

بۇ شەھەر 1911-يىلدىن 1929-يىلغىچە كونا دېھلى شەھىرىنىڭ غەربىي جەنۇبى بىلەن جومونا دەرياسىنىڭ غەربىي تەرىپىدە سېلىنغان، 1931-يىلى پايتەخت كونا دېھلىدىن يېڭى دېھلىغا يۆتكەپ كىلىنگەن، 1947-يىلى ھىندىستان مۇستەقىل بولغاندىن كېيىن ھىندىستاننىڭ پايتەختى قىلىپ بەلگىلەنگەن. 

ئورنى 

يېڭى دېھلىنىڭ ئورنى شىمالىي كەڭلىك '37°28، ئۇزۇنلۇقى شەرقىي ئۇزۇنلۇق  '13°77.

كىلماتى 

يېڭى دېھلى ئىسسىق بەلباغ پەسىللىك شامال كىلىماتىغا تەۋە. قىش پەسلىدە شەرقىي شىمال شامىلى تەسىر كۆرسىتىدۇ، ياز پەسلىدە غەربىي جەنۇب شامىلى تەسىر كۆرسىتىدۇ، ھاۋارايىنىڭ مۆتىدىل. بىر يىلدىكى سالقىن پەسلى (10-ئايدىن كىيىنكى يىلى 3-ئايغىچە)، ئىسسىق پەسىلى (4-ئايدىن 6-ئايغىچە) ۋە يامغۇر پەسلى (7-ئايدىن 9-ئايغىچە). سالقىن پەسىلدە ئوتتۇرىچە ھاۋا تېمپېراتۇرىسى 14 سېلسىيە گىرادۇس ئەتراپىدا، ئىسسىق پەسىلدە ئوتتۇرىچە تېمپېراتۇرىسى 38 گىرادۇس ئەتراپىدا. 

 دېھلى ھىندىستاننىڭ مۇھىم مەدەنىيەت مەركىزى. ئۇ جايدا قەدىمىي دەۋرلەردە سېلىنغان نۇرغۇن خان سارايلىرى، ئاتاقلىق بۇتخانا، مەسچىتلەر، قەدىمىيي قۇرۇلۇشلار، يېڭى دېھلى ئۇنۋېرسىتېتى قاتارلىق نۇرغۇن ئالىي بىلىم يۇرتلىرى بار.

 يېڭى دېھلى مۇھىم تۆمۈريول، تاشيول، ھاۋا يول قاتناش تۈگۈنى. بۇ جايدىن دۆلەتنىڭ شەرقىي شىمالىدىكى كالكۇتتا، شىمالىدىكى ئامرىز، غەربتىكى ئەخمەد ئاباد، بومباي قاتارلىق شەھەرلەرگە بارىدىغان نۇرغۇن تارماق تۆمۈريول، تاشيوللار بار. شەھەرنىڭ يېنىدا چوڭ تىپتىكى خەلقئارا ئايرودرومى بار.

ئۇ جايدا پاختا، يۇڭ توقۇمىچىلىق، خىمىيە، ياغاچچىلىق، مېتالچىلىق، نەشرىياتچىلىق، يېمەك-ئىچمەك قاتارلىق سانائەت تارماقلىرى بار. بۇ جاينىڭ قول ھۈنەر مەھسۇلاتلىرى بەك داڭلىق بولۇپ، ئالتۇن، كۈمۈش، ئېسىل تاشلار، پىل چىشىدىن ياسالغان زىننەت بۇيۇملىرى ئالاھىدە مۇھىم ئورۇن تۇتىدۇ.^[0]