يىڭپەن خارابىسى

يىڭپەن خارابىسىيىڭپەن خارابىسى شىنجاڭ بايىنغۇلىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى لوپنۇر ناھىيەسى ناھىيە بازىرىنىڭ شەرقىي جەنۇبىغا تەخمىنەن 180 كىلومېتىر كېلىدىغان جايغا جايلاشقان. بۇ خارابىلىكتە بىر يۇمىلاق قەدىمىي شەھەر ۋە يۈزدىن ئارتۇق قەدىمكى قەبرىلەر بار، بۈگۈنگە قەدەر لوپنۇر رايوندىكى ئەڭ چوڭ، مەدەنىيىتى ئەڭ كۆپ قەبرىلەر توپىنىڭ بىرى، تارىخ ساھەسىدىكىلەر تەرىپىدىن «ئىككىنچى كىروران» دەپ ئاتالغان.

سىۋېن ھېدىن، لاتمور، سىتەيىن، خۇاڭ ۋېنبى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى يىڭپەن خارابىسىغا بارغان. سىتەيىن بۇ يەردە قەدىمكى لۇ سىداۋ يېزىقى ۋە باشقا يېزىقتىكى خەتلەر ماسلاشتۇرۇلغان خەنزۇچە تارىشا پۈتۈك ۋە پۇل قاتارلىق مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى بار دىگەن. 1989-يىلى، شىنجاڭ مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ئارخېئولوگىيە تەتقىقات ئورنى بايىنغولىن ئوبلاستىدا مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىنى ئومۇميۇزلۇك تەكشۈرۈش ئەترىتى يىڭپەن خارابىسىنى تېپىپ، تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان. ئومۇميۈزلۈك توپلاش، قېزىش ئەھۋالىدىن قارىغاندا، قەبرە ئىچىدە نۇرغۇن ياغاچ، يۇڭ توقۇلما، تېرە بۇيۇملىرى، بۇنىڭ ئىچىدە ئەڭ ئېغىر بولغىنى يىپەك بۇلۇپ، ئۇنىڭ تۈرلىرى تولۇق، سۈپىتى نەپىس، كىشىنى ھەيران قالدۇردىغان نەرسىلەردىن يوپكىسىمان نەرسىلەر، چاپان، شىم، پايپاق قاتارلىقلار تېپىلغان. بۇ يىپەك توقۇلما بۇيۇملىرى ياكى لەيلەپ يۈرگەن يىپ ياكى رەڭدار، يەڭگىل، چىرايلىق كەشتىلەر بۇلۇپ، ئەمەلىيەتتە ئېلىمىز يىپەك يولى مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىنىڭ ئېسىلى. 

يىڭپەن شەھەرنىڭ ئايلانما ئۇزۇنلۇقى 900 مېتىر، يۇمىلاق قەلئە بۇلۇپ، شەھەر سېپىلىنىڭ قالدۇق ئېگىزلىكى 5.6 مېتىر، سوقما سېپىل، بىر قىسىم تام بۆلىكى قوش كېسەك. شەھەر ئىچىدە شەرقىي قوۋۇق بار. شەھەرنىڭ غەربىي تەرىپىدە ئېگىزلىكى 10 مېتىر كېلدىغان شەرقىي قوۋۇق بار. شەھەرنىڭ غەربىي تەرىپىدە ئېگىزلىكى 10 مېتىر كېلىدىغان بىر كېسەك تۇرى تونىل بار. شەھەرنىڭ شىمال تەرىپى قەبرىستانلىق، غەرب تەرىپىدە بىر مەھكىمە خارابىسى بار بۇلۇپ، 10 دىن ئارتۇق كېسەك ئىمارەت ساقلىنىپ قالغان. 

يىڭپەن خارابىسى غەربىي شىمالى بىلەن شىنجاڭ لوپنۇر ناھىيەسى شەھەر ئىچىنىڭ ئارلىقى 150 كىلومېتىر، شىمال تەرىپى شىڭدى تېغى، جەنۇبىي تەرىپى كۆنچى دەرياسى، قاتناش يولى يوق.^[0]