18-سېنتەبىر ۋەقەسى

«18-سېنتەبىر» ۋەقەسى—1931-يىل 9-ئاينىڭ 18-كۈنى ياپون جاھانگىرلىكى جۇڭگونىڭ شەرقىي شىمالىنى قورال كۈچى بىلەن بېسىۋالغان ۋەقە. 

ئۇرۇشنىڭ باشلىنىشى 

1931-يىل 9-ئاينىڭ 18-كۈنى كېچىدە ياپونىيىنىڭ جۇڭگونىڭ شەرقىي شىمالىدا تۇرۇشلۇق كانتون ئارمىيىسى ئالدىنئالا پۇختا پىلانلاش ئارقىلىق مۇھاپىزەتچى قىسىم ئەۋەتىپ، جەنۇبىي مانجۇرىيە تۆمۈريولىنىڭ شېنياڭ ئەتراپىدىكى ليۇتياۋخۇ بۆلىكىدىكى رېلىسنى پارتلىتىۋەتتى، ئاندىن جۇڭگونىڭ شەرقىي شىمال ئارمىيىسى جەنۇبىي مانجۇرىيە تۆمۈريولىنى بۇزۇۋېتىپ ياپونىيە ئارمىيىسىنىڭ مۇھاپىزەتچى قىسمىغا ئۇشتۇمتۇت ھۇجۇم قىلدى، دەپ ئىغۋا تارقاتتى ھەمدە مۇشۇنى باھانە قىلىپ شەرقىي شىمال ئارمىيىسى تۇرۇۋاتقان شىمالىي گازارمىنى توپقا تۇتۇپ شېنياڭ شەھىرىگە ھۇجۇم قىلىپ، جۇڭگونىڭ شەرقىي شىمالىغا قوراللىق تاجاۋۇز قىلىش ئۇرۇشىنى قوزغىدى.

ئۇرۇش ئوتى يامراش

 ۋەقەدىن كېيىن، جۇڭگونىڭ شەرقىي شىمال ئارمىيىسىدىكى نەچچە يۈز مىڭ ئەسكەر گومىنداڭ ھۆكۈمىتىنىڭ رەئىسى جياڭ جيېشىنىڭ «قەتئىي قارشى تۇرماسلىق» بۇيرۇقىغا ئەمەل قىلىپ، شەنخەيگۇەننىڭ جەنۇبىغا ئۆزلۈكىدىن چېكىنىپ كەتتى. ياپونىيە ئارمىيىسى شىمالىي گازارما ۋە شېنياڭ شەھىرىنى بىر كېچىدىلا ئىشغال قىلىۋالدى، ئەتىسى يەنە چاڭچۇننى بېسىۋالدى. جياڭ جيېشى شەرقىي شىمال ئارمىيىسى بىلەن توقۇنۇشۇپ قېلىشتىن ساقلىنىش، قەتئىي قارشىلىق كۆرسەتمەسلىك توغرىسىدا جىددىي بۇيرۇق چۈشۈرۈپ، 190 نەچچە مىڭ كىشىلىك شەرقىي شىمال ئارمىيىسىنى شەنخەيگۇەننىڭ ئىچكىرىسىگە چېكىنىشكە مەجبۇرلىدى. 1932-يىل 2-ئاينىڭ 5-كۈنى خاربىننى ئىگىلىگىچە بولغان ئارىلىقتا، ياپونىيە ئارمىيىسى تۆت ئايدىن كۆپرەك ۋاقىت ئىچىدىلا لياۋنىڭ، جىلىن، خېيلۇڭجياڭ ئۈچ ئۆلكىنى بېسىۋالدى.

ئۇرۇش نەتىجىسى 

«18-سېنتەبر» ۋەقەسىدىن كېيىن، جۇڭگونىڭ 1 مىليون كۋادرات كىلومېتىردىن ئارتۇق گۈزەل زېمىنى ۋە سان-ساناقسىز بايلىقلىرى جياڭ جيېشىنىڭ قارشلىق كۆرسەتمەسلىك سىياسىتى تۈپەيلىدىن قولدىن كەتتى. 30 مىليون شەرقىي شىمال خەلقى ياپون جاھانگىرلىكىنىڭ تۆمۈر تاپىنى ئاستىدا 14 يىل ۋەتىنى مۇنقەرز بولغان قۇللاردەك تۇرمۇش كەچۈردى.

مىللىي ھۆكۈمەت 

• 1931-يىلى 9-ئاينىڭ 19-كۈنى، جۇڭگو خەلقئارا ئىتتىپاقنىڭ تۇرۇشلۇق تولۇق ھوقۇقلۇق ۋەكىل شى جېڭجى خەلقئارا ئىتتىپاققا مەلۇم قىلىدىغان ۋەقە ، خەلقئارا ئادالەتنى ياقلايدۇ؛ 
  
• 1931-يىلى 9-ئاينىڭ 19-كۈنى، جۇڭگو دېپلوماتىيە مىنىستىرى ۋاڭ ئوردىسى ياپونىيە ئەلچىسى شىگې خىكارىنو قاتتىق نارازىلىق   بىلدۈرىدىغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويغان؛ 9 - ئاينىڭ 21 - شى جېڭجى رەسمىي خەلقئارا ئىتتىپاققا ئەرزقىلدى؛ 
  
• 1931-يىلى 9-ئاينىڭ 23-كۈنى، جۇڭگو ھۆكۈمىتى بۇ ئىشنى ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ دىپلوماتىغا تاپشۇرۇپ، قارشى تەرەپكە « سەمىمىي غەمخورلۇق »قىلىشىنى ئۈمۈد قىلدى. 
  

ج ك پ پوزىتسىيەسى 

1931-يىلى 9-ئاينىڭ 20-كۈنى، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى مەركىزىي كومىتېتقا « جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسى ياپون جاھانگىرلىكىنىڭ بېسۋالغانلىق ۋەقەسى توغرىسىدا خىتاپنامە » سىنى ئېلان قىلغان، ياپۇن ئارمىيسى تاجاۋۇزىنى ئەيىبلىدى ھەمدە « سوۋېت ئىتتىپاقىنى قوراللىق ھىمايە قىلايلى » دېگەن شوئارنى ئوتتۇرىغا قويدى .  

ياپونىيە ھۆكۈمىتى  

1931يىلى 8-ئاينىڭ ئوتتۇرلىرىدا ۋەقە ئاشكارىلانغاندىن كېيىن، ياپونىيە ھۆكۈمىتى تاشقى ئىشلار ۋازارىتىنىڭ شەرقىي شىمال ۋەزىيىتىگە يېقىندىن دىققەت قىلدى. 1931-يىلى 9-ئاينىڭ 15-كۈنى ياپونىيەنىڭ فىڭتىيەندىكى باش كونسولى بولغان ئورمان ئۇزۇن مېيجىلاڭ تېلېگرامما ئەۋەتىپ، دىپلوماتىيە ۋەزىرى شىدې خاراكىجۇرۇ : « كانتون ئارمىيىسى ھازىر قوشۇنى ، ئوق - دورا سايمانلىرى ، يېقىندا ھەربىي ھەرىكەت » قوللىنىش بار.

خەلقئارا جەمئىيەت 

خەلقئارا ئىتتىپاق تەكشۈرۈش ئۆمىكىنى ئەۋەتىپ، ۋەقەلەرنىڭ باش - ئاخىرىنى تەكشۈردى. 1932-يىلى 10-ئاينىڭ 2-كۈنى، بۇ تەكشۈرۈش ئۆمىكى لىدۈن دوكلات ئېلان قىلىپ، مۇنداق دەپ كۆرسەتتى : ياپونىيە جۇڭگوغا تاجاۋۇز قىلىش ھەرىكىتىنى قوزغىغان ۋەقەسى . خەلقئارا ئىتتىپاق مانجۇرىيە دۆلىتى مۇستەقىل دۆلەت دەپ ئېتىراپ قىلىشنى رەت قىلغان بولغاچقا، ياپونىيەنى جۇڭگودىن چېكىنىپ چىقىشقا بۇيرۇق قىلدى. تەكشۈرۈش ئۆمىكى ۋەقەنىڭ كەينىدىكى بىر يىلدىن كۆپرەك ۋاقىتتىن كېيىن ئاندىن دوكلات ئېلان قىلدى، دەرۋەقە ، ۋاقتى ئۆتۈپ كەتتى − ياپونىيەنىڭ خەلقئارا ئىتتىپاقنىڭ پىكىرىنى ئەيىبلەپ، داۋاملىق تاجاۋۇزچىلىق قىلغان ھەركىتى.  

ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىنىڭ باشلىنىشى 

 20-ئەسىرنىڭ 30-يىللىرىنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدىكى 18 - سېنتەبىر » ۋەقەسى يۈز بەرگەن جۇڭگو شەرقىي شىمالى سىرتىنى زىلزىلىگە سالغان زور تارىخىي ۋەقەلەر. 

ئىجتىمائىي خاراكتېرىدىكى ئۆزگىرىش

 ماۋ زېدۇڭ مۇنداق دەپ ئېنىق كۆرسەتكەن : « 1931 _ يىل 18 - سېنتەبىر ۋەقەسى ياپون جاھانگىرلىكىنىڭ جۇڭگوغا قوراللىق تاجاۋۇز 

قىلغاندىن كېيىن، جۇڭگو يەنە بىر مۇستەملىكە، يېرىم مۇستەملىكە ۋە يېرىم فېئوداللىق جەمئىيەتكە ئايلىنىپ قالدى».« 18 - سېنتەبىر » ۋەقەسىدىن كېيىن، جۇڭگونىڭ شەرقىي شىمالىنى ياپۇنيە مۇستەملىكىسىگە ئايلاندۇرۇۋالدى، ئۇنىڭ ئۈستىگە ياپونىيە تاجاۋۇزچىلىق تەدرىجىي ھالدا شىمالىي جۇڭگو رايونىدا كېڭىيىپ، جۇڭگونىڭ ئىجتىمائىي خاراكتېرىدە ئۆزگىرىش بولدى، جۇڭخۇا مىللەتلىرى مىسلىسىز ئويغىنىش ۋە ئىتتىپاقلىشىشىغا ئېرىشتى. 

مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى ياپون باسقۇنچىلىرىغا قارشى كۈرەش

گومىنداڭ بىلەن كومپارتىيە ئەينى ۋاقىتتا جۇڭگودىكى ئىككى چوڭ سىياسىي پارتىيە ، 18 _ سېنتەبىر ۋەقەسىدىن كېيىن، جۇڭخۇا مىللەتلىرىنىڭ مىسلىسىز دەرىجىدە ئويغانغان ئەگىشىپ، مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى كۈنسايىن كۈچەيدى ، ئىككى پارتىيە مىللىي بۇرچ تۇيغۇسى تېز ئاشتى، ئىككى پارتىيە يەنە بىر قېتىم ھەمكارلىقنى ئۈنۈملۈك ئىلگىرى سۈردى، بۇ شەرقىي شىمال رايونىغا بېرىپ، غەربىي شىمال رايونى، ئەڭ ئاخىرىدا تەرەققىي قىلىپ پۈتۈن جۇڭگو، ئاخىرى يېڭى ۋەزىيەت يارىتىپ، ئىتتىپاقلىشىپ ئارا نومۇسنى ئاقلاش، ياپون جاھانگىرلىكىنىڭ تاجاۋۇزىغا بىرلىكتە قارشى تۇرۇش ئارقىلىق مىللەتلەرنىڭ بۈيۈك ئىتتىپاقلىقىنى ئىشقا ئاشۇردى.     

خاتىرە سارىيى 

1991-يىلى 9-ئاينىڭ 18-كۈنى، جۇڭگو ھۆكۈمىتى شېنياڭدا 18- سېنتەبىر تارىخ مۇزېيى ئېچىۋېتىلدى . بۇرۇن ياپونىيە باش ۋەزىرى چىياۋبېن لوڭتەي  1997 - يىلى جۇڭگونى زىيارەت قىلغاندا بۇ يەرگە كىلىپ، « ئىناقلىقنى ئەلا بىلىش »نى يازغان، بۇ سارىيىنىڭ نىڭ بىر نەپەر ياپونىيە باش ۋەزىرى. 

ھاۋا ھۇجۇمىدىن مۇداپىئەلىنىش ترېۋوگىسى  

9-ئاينىڭ 18-كۈنى نۇرغۇن جۇڭگولۇقلار تەرىپىدىن « دۆلەتنىڭ ئار - نومۇسىنى يۇيۇش كۈنى » دەپ تەرىپلەندى، شېنياڭ 1995 - يىلىدىن باشلاپ، ھەر يىلى 18 - سېنتەبىر كەچتە ھاۋا مۇداپىئە گۈدۈكى 3 مىنۇت چېلىندۇ، سۇۋىلىپ، ئاممىنىڭ ۋەتەننىڭ ئار - نومۇسىنى ئۇنتۇمايدىغانلىقىنى ئەسكە سالىدۇ.  ^[0]