سۆرۈنجان

سۆرۈنجان بولسا  گۈلسامساق ئائىلىسىدىكى كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۈسۈملۈك سۆرۈنجان بولۇپ ، بۇ ئۆسۈملۈكنىڭ تەڭگىسىمان يىلىتىزى « سۆرۈنجان » نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ . سۆرۈنجان تۇخۇمسىمان تىمىنە شەكىللىك بولۇپ ، سىرىتقى يۈزى گۈل رەڭگە مايىل سارغۇچ ئاق رەڭلىك ياكى سۇس قۇڭۇرغا مايىل سېرىق رەڭلىك بەزىسىدە ئۇششاق زىچ ، ئۇزۇن سىزىقچىلار كۆرۈنۈپ تۇرىدۇ ، ئازراق قاتتىق ئاسان سۇنىدۇ ، سۇندۇرۇلغان يۈزى ئاق ياكى سۇس كۈل رەڭگە مايىل سېرىق رەڭلىك، تالقانسىمان بولۇپ ، شەكلى سامساق چىشىغا ئوخشايدۇ . تەمى ئاچچىق ، پۇرىقى سەل خۇش پۇراق .كۈز پەسلىدە يىغىۋېلىپ، تازىلىنىپ، قۇرۇتۇپ ساقلىنىدۇ. ياۋرۇپا، ئەنگىلىيە، ئېرلاندىيە، رۇسىيە، ئىتالىيە، ئوتتۇرا دېڭىز بويلىرى،  قارا دېڭىز بويلىرى  ۋە ئافرىقا ئەللەردىن چىقىدۇ.

ئاغرىق توختىتىش، ئىششىق تارقىتىش ، غەيرىي تەبئىي خىلىتلارنى سۈرۈش ، سېرىقلىقنى تارقىتىش ، سۈيدۈك ھەيدەش ، باھنى قۇۋۋەتلەش خۇسۇسىيىتى بار.

خاس تەسىرى

ئاغرىق پەسەيتكۇچى دورا

ئەكىس تەسىرى

ھەزىمنى بۇزىدۇ، جىگەرگە زىيانلىق

فارماكولوگىيىلىك تەسىرى

سۆرۈنجان ئىشقارى (كوخىتىسىن) ھۈجەيرە زەھەرلىگۈچى تەسىرگە ئىگە ، ھۈجەيرىلەرنىڭ ئۆسۈشىنى تورمۇزلايدۇ ، يەرلىك بوغۇم ئۆتكۈر خاراكتېرلىك قوزغۇلۇشىغا نىسبەتەن ئالاھىدە تەسىرى بار . 24 ~12 سائەت ئىچىدە ياللۇغنى يەڭگىللىتىدۇ ھەمدە تېزلا ئاغرىق توختىتىدۇ .

مەركىزى نېرۋا سستېمىسىنى تورمۇزلايدۇ . بولۇپمۇ يۈرەك مۇسكۇلىغا ئاكتىپ تەسىر كۆرسىتىدۇ . يۆتەل پەسەيتىش رولىمۇ بار. زامانىۋى تەتقىقاتچىلار سۆرۈنجاننىڭ راكقا قارشى ئۈنۈمى بارلىقىنى ئىسپاتلىدى ، ھازىر غەرب تىبابىتىدە سۆرۈنجاننىڭ ياسالمىسى بىلەن بىر قىسم سەرتان كېسەللىكلىرى داۋالانماقتا ، يەنە مەزكۇر دورىنىڭ ئۆتكۈر نىقرەس ( ئۇششاق بۇغۇملار ياللۇغى ) غا قارىتا كۆرنەرلىك شىپالىق ئۈنۈمى بار .

يىلتىزى ، ئۇرۇقى ۋە پۈتۈن چۆپى تەركىبىدە سۆرۈنجان ئىشقارى كولخىتسىن (Colchicine) كولخامىن (Colchamine) ، كولخىتسېلېن (Colchicelene) ، كولختىسنامىد (Colchicinamide) ، كولخىكوزىد (Colchicosie) قاتارلىقلار بار .

1. سۆرۈنجان ، شاتىرەنجى ، بابۇنە ، سانا قاتارلىقلارنىڭ ھەربىرىدىن 10 گرامدىن ئېلىپ سۇپۇپ تەييارلاپ ئىچىپ بەرسە ، بۇغۇم ئاغرىقى ، ئولتۇرغۇچ نېرۋا ئاغرىقىغا مەنپەئەت قىلىدۇ .

دورىلىق ئورنى

بۇ ئۆسۈملۈكنىڭ تەڭگىسىمان يىلىتىزى « سۆرۈنجان » نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

مىقدارى

3 ~ 0.5 گىرامغىچە

ساقلاش

كۈز پەسلىدە يىغىۋېلىپ، تازىلىنىپ، قۇرۇتۇپ ساقلىنىدۇ.

ئورۇنباسارى

شاتىرەنجى، يېرىم ھەسسە  مۇقەل

تۈزەتكۈچىسى

كەتىرا، پىننە، بەدىيان، زەپەر.

ھەببى سۆرۈنجان ، مەجۈنى سۆرۈنجان، مەتبۇخى سۆرۈنجان

بۇغۇم ئاغرىقى ،پۇت – قول ئاغرىقى؛ سېرىقلىق چۈشۈش، تال ئاغرىقى، ئولتۇرغۇچ نېرۋا ئاغرىقى، باھ ئاجىزلىق، بۇۋاسىر كېسەللىكلىرىگە ئىشلىتىلىدۇ .

كېلىش مەنبەسى(ئەسەر)

ئۇيغۇر تېبابىتى خام دورىلار ئىلمى بىرىنچى توم(سىناق نۇسخا) شىنجاڭ تېببىي ئۇنىۋېرسىتېتى.^[0]