يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىشى

يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىشىيەر شارى ئۆز ئوقىدا توختىماي ئايلىنىپ تۇرىدۇ، بۇ يەر شارى نىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىشى دەپ ئاتىلىدۇ. يەر شارى نىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىش يۆنىلىشى غەربتىن شەرققە قاراپ بولىدۇ (شىمالى قۇتۇپ يۇقىرى بوشلۇقىدىن قارىغاندا سائەت ئىستىرىلكىسىنىڭ ئايلىنىش يۆلىنىشىگە قارشى يۆلىنىشتە ئايلىنىدۇ)؛ يەر شارى نىڭ ئۆز ئوقىدا تۇلۇق بىر قېتىم ئايلىنىپ چىقىشى ئۈچۈن تەخمىنەن 24 سائەت، يەنى بىر كۈن ۋاقىت كېتىدۇ. ئۆز ئوقىدا ئايلىنىش دەۋرى تۇرغۇن يۇلتۇز سوتكىسى ۋە قۇياش سوتكىسى بولىدۇ (جەدۋەلدە كۆرسىتىلگەندەك). 

شىمالى ۋە جەنۇبىي قۇتۇپ نۇقتىسىدا بۇلۇڭلۇق تېزلىك بولمايدۇ، باشقا ھەر قانداق نۇقتىلاردا ئۆز ئوقىدا ئايلىنىش بۇلۇڭلۇق تېزلىكى ئۆز ئارا تەڭ بولىدۇ. ھەر سائەتتە ئوتتۇرا ھېساب بىلەن تەخمىنەن °15 ئايلىنىدۇ. ئۆز ئوقىدا ئايلىنىشىنىڭ سىزىقلىق تېزلىكى كەڭلىكلەرنىڭ ئوخشاش بولماسلىقى تۈپەيلىدىن پەرىقلىق بولىدۇ. ئېكۋاتوردا سىزىلىق تېزلىك ئەڭ چوڭ بولىدۇ، كەڭلىك قانچە يۇقىرى بولسا، سىزىقلىق تېزلىك شۇنچە كىچىك بولىدۇ، ئىككى قۇتۇپتا بولسا نۆلگە تەڭ بولىدۇ. ئۆز ئوقىدا ئايلىنىش تۈپەيلىدىن يەر شارى دا كېچە بىلەن كۈندۈزنىڭ ئالمىشىپ تۇرۇش ھادىسسى بارلىققا كېلىدۇ؛ ئوخشاش بولمىغان ئۇزۇنلۇققا جايلاشقان ئۇرۇنلارنىڭ ئوخشاش بولمىغان يەرلىك ۋاقتى بولىدۇ؛ 

يەر شارى دىكى جىسىملارنىڭ گورزونتال ھەركەت يۆلىنىشىدە ئېغىش يۈز بېرىدۇ، شىمالىي يېرىم شاردا سولغا ئاغىدۇ (ئېكۋاتوردا ئېغىش بولمايدۇ)؛ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىش يەنە يەر شارى نىڭ ئىككى قۇتۇپى قىسىلغان، ئېكۋاتوردىن كۆپۈپ چىققان ئېللىپىسسىمان بۇلۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان. 

يەر شارى سۈزۈك بولمىغان شار جىسىم بولغاچقا، ھەرقانداق ۋاقىتتا قۇياش نۇرى يەر شارى نىڭ پەقەت يېرىمىنىلا يۇرۇتالايدۇ. شۇڭا، قۇياشقا يۈزلەنگەن يېرىم شاردا كۈندۈز، قۇياشقا دالدا يېرىم شاردا كېچە بولىدۇ. يەر شارى نىڭ توختىماستىن غەرىبتىن شەرققە قاراپ ئايلىنىشىغا ئەگىشىپ، كېچە-كۈندۈزمۇ ئۈزلۈكسىز ئالمىشىپ تۇرىدۇ، قۇياش ھەمىشە تاڭ شەپىقى بىلەن شەرقتىن كۆتۈرۈلۈپ، كەچكى شەپەق بىلەن غەربكە ئولتۇرىدۇ. بۇنىڭ بىلەن يەر شارىدىكى ئوخشاش بولمىغان جايلاردا ۋاقىت پەرقى كۆرۈلىدۇ. ^[0]