دېڭىز قاتناش مودېلى تەنھەرىكىتى

ھەر خىل دېڭىز قاتناش مودېللىرىنى(مەسىلەن، كېمىلەر، دېڭىز قاتناش ئۈسكۈنىلىرى ۋە قۇرۇلمىلىرىنىڭ مودېللىرى) پىلانلاش، ياساش ۋە كونترول قىلىش ئومۇملاشتۇرۇلۇپ دېڭىز قاتناش مودېلى تەنھەرىكىتى دەپ ئاتىلىدۇ. بۇ تۈرنىڭ پەن-تېخنىكىلىقى نىسبەتەن كۈچلۈك بولۇپ، تەنھەرىكەتچىلەر ياش چەكلىمىسىگە ئۇچرىمايدۇ. 

دېڭىز قاتناش مودېلى ئومۇمەن ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچلۈك كېمە مودېلى، يەلكەنلىك كېمە مودېلى، سىرتقى كۆرۈنۈشلۈك كېمە مودېلى دەپ ئۈچ خىلغا بۆلۈنىدۇ. ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچلۈك كېمە مودېلى مېخانىكىلىق ھەرىكەتلەندۈرگۈچ قۇرۇلمىسى بولغان، سۇدا يۈرەلەيدىغان ھەر خىل كېمىلەرنىڭ مودېلىدۇر. يەلكەنلىك كېمە مودېلى يەلكىنى بولغان، شامالنى ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچ قىلىدىغان مودېل كېمىدۇر. سىرتقى كۆرۈنۈشلۈك كېمە مودېلى دېگىنىمىز بەلگىلىك تاناسىپ بويىچە راست كېمىلەرگە ئوخشىتىپ ياسالغان ھەر خىل سىرتقى كۆرۈنۈشلۈك مودېللارنى ياكى ھەر خىل تىپتىكى كېمىلەرنىڭ، دېڭىز پورتى، كېمە ياساش زاۋۇتلىرىنىڭ مودېللىرى ھەمدە ئۇلارنىڭ بىر قىسىم ھەرىكىتى ۋە ئىقتىدارلىرىنى نامايان قىلىشىنى كۆرسىتىدۇ. سىرتقى كۆرۈنۈشلۈك كېمە مودېلىنىڭ ئادەتتە ھەرىكەتلەندۈرگۈچى قۇرۇلمىسى بولمايدۇ، مۇسابىقىدە سىرتقى كۆرۈنۈش نەتىجىسى بويىچە دەرىجە بېكىتىلىدۇ. 

دېڭىز قاتناش مودېلى تەنھەرىكىتى ئەڭ دەسلەپتە 16-ئەسىردە ياۋروپادا باشلانغان. 20-ئەسىرنىڭ باشلىرىغا كەلگەندە ھەر خىل مۇسابىقىلىرى كۆپەيگەن. 1959-يىلى شۋېتسارىيىدە دۇنيا دېڭىز قاتناش مودېلى بىرلەشمىسى قۇرۇلۇپ، باش ئورگىنى ئاۋسترىيىنىڭ ۋيېنا شەھىرىگە ئورۇنلاشقان. بىرلەشمە ئۆتكۈزىدىغان ئاساسلىق مۇسابىقىلەردىن ئىككى يىلدا بىر نۆۋەت ئۆتكۈزۈلىدىغان دۇنيا لەۋھە تالىشىش مۇسابىقىسى بار.

ئېلىمىزدە 1958-يىل تۇنجى نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك دېڭىز قاتناش مودېلى مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈلگەن. 1964-يىلى جۇڭگو دېڭىز قاتناش ھەرىكىتى جەمئىيىتى قۇرۇلغان. 1981-يىل 8-ئايدا گېرمانىيىنىڭ ماگدېبۇرگ شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلگەن 2-نۆۋەتلىك دۇنيا دېڭىز قاتناش مودېلى لەۋھە تالىشىش مۇسابىقىسىدە ئېلىمىز ماھىرى ۋى يۈيمىڭ B2F دەرىجىلىكتە چېمپىيون بولغان. بۇ، جۇڭگو تەنھەرىكەتچىلىرىنىڭ دېڭىز قاتناش مودېلى مۇسابىقىسىدە تۇنجى دۇنيا چېمپىيونى بولۇشى ھېسابلىنىدۇ.