«ئويۇنچۇق ئائىلىسى»
«ئويۇنچۇق ئائىلىسى» ئىبسېننىڭ ئەڭ داڭلىق سەھنە ئەسىرى، ئۇنىڭدا ئاياللار ئازادلىقى مەسىلىسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. باش پېرسوناژ نارا ياش، گۈزەل، بىغۇبار شۇنداقلا قەيسەر. كىچىكىدىنلا ئاتىسىنىڭ «قوزا» سى، «ئويۇنچۇقى» ى ئىدى، ئۇ چوڭ بولۇپ بانكا دىرېكتورى ھېرمانغا ياتلىق بولغاندىن كېيىن، يەنە ئېرىنىڭ «ئويۇنچۇقى» بولىدۇ. ھېرمان كۆرۈنۈشتە نارانى ناھايىتى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇنى كىشىنىڭ غىدىقى كەلگۈدەك «قوزام»، «تىيىنچاق» دەپ ئاتىسىمۇ، ئەمەلىيەتتە نارانىڭ مۇستەقىل غۇرۇرى ۋە مۇستەقىل ئورنىنى قىلچە ئويلاپ قويمايدۇ. بىر قېتىم ئېرىنىڭ جېنىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن، نارا ياخشى نىيىتى بىلەن دادىسىنىڭ ئىمزاسىنى يالغاندىن ياساپ، بانكىدىن پۇل قەرز ئېلىپ، ئېرىنىڭ كېسىلىنى داۋالىتىدۇ. ئويلىمىغاندا، سەككىز يىلدىن كېيىن بىرى بۇ ئىشنى پاش قىلىپ قويىدۇ، ھېرمان ئابرۇيۇمنى تۆكتى، ئىستىقبالىمنى يوققا چىقاردى، دەپ ھېس قىلىپ، نارانى پەسەندە، ئەخلاقسىز جىنايەتچى دەپ ھاقارەتلەيدۇ. قەرز ئىگىسى قەرز ھۆججىتىنى ناراغا قايتۇرۇپ بەرگەندىن كېيىن، ھېرمان نام-ئابرۇيۇم، پۇل-مېلىم، ئورنۇم ساقلىنىپ قالدى، دەپ قارايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ناراغا شېرىن-شېكەر گەپلەرنى قىلىپ، ئۆزىنىڭ كەڭ قاناتلىرى بىلەن بۇ «يارىلانغان باچكا» نى داۋاملىق قوغدايدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ. ھېرماننىڭ بۇ ئۆزگىرىشچانلىقىدىن نارا ئۇنىڭ رەھىمسىز، شەخسىيەتچى، ساختىپەز ئەپت-بەشىرىسىنى تونۇپ يېتىدۇ شۇنداقلا ئۆزىنىڭ پەقەت ئەرنىڭ قولىدىكى بىر ئويۇنچۇق ئىكەنلىكىنى چۈشىنىپ، قەتئىي نىيەتكە كېلىپ ئۆيدىن چىقىپ كېتىدۇ.[0]
«جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» نىڭ باش پېرسوناژى بونىك كېمە خوجايىنى، قوشۇمچە دېڭىز ترانسپورتى سودىگىرى، ئۇ ئۆزىنى «جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» دەپ ئاتىۋالغان، كىشىلەر ئۇنى «شەھەرنىڭ بىرىنچى پۇقراسى» دەپ خۇشامەت قىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە، ئۇ ئاياللارنىڭ ئىپپەت-نومۇسىغا تېگىدىغان، دوستلىرىنى ساتىدىغان، پىتنە-ئىغۋا تېرىپ، يالغان سۆزلەيدىغان، مەنپەئەت قوغلىشىدىغان نومۇسسىز ئادەم. ئەسەردە بونىكنىڭ ھەقىقىي قىياپىتى ئېچىۋېتىلگەن شۇنداقلا مۇشۇنداق ئادەملەرنى «تۈۋرۈك» قىلغان پۈتكۈل جەمئىيەتنى ئەيىبلىگەن.
«خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى» نىڭ باش پېرسوناژى سىدوكمان دوختۇر ئالىيجاناب، سەمىمىي، ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە كۆڭۈل بۆلىدىغان ئادەم. ئۇ ساناتورىيە رايونىدىكى ئارىشاڭ بۇلىقىدا يۇقۇملۇق كېسەل مىكروبى بارلىقىنى بايقاپ، شەھەر باشلىقى بىلەن چۆمۈلۈش مەيدانىنىڭ خوجايىنىنىڭ تەھدىتى، مەنپەئەتكە قىزىقتۇرۇشلىرىغا پەرۋا قىلماي، ئارىشاڭ چۆمۈلۈش مەيدانىنى ئۆزگەرتىپ قۇرۇشتا قەتئىي چىڭ تۇرۇپ، نۇتۇق سۆزلەش يىغىنى ئۆتكۈزۈپ ئۆزىنىڭ تەشەببۇسىنى تەشۋىق قىلىدۇ. ھوقۇقدارلار يىغىلىشتىن پايدىلىنىپ، جامائەتچىلىكنى قۇترىتىپ، سىدوكماننى خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى دەپ جاكارلايدۇ. ئاپتور بۇ ھېكايە ئارقىلىق ئاق كۆڭۈل، دۇرۇس ئادەملەرنىڭ مەنپەئەتپەرەس جەمئىيەتتە يار-يۆلەكسىز يېتىم قالىدىغانلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ ھەم شەخسنىڭ ئىسيانكارلىق، ھەقىقەتتە چىڭ تۇرۇش روھىنى مەدھىيىلەيدۇ.
«ئويۇنچۇق ئائىلىسى» ئىبسېننىڭ ئەڭ داڭلىق سەھنە ئەسىرى، ئۇنىڭدا ئاياللار ئازادلىقى مەسىلىسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. باش پېرسوناژ نارا ياش، گۈزەل، بىغۇبار شۇنداقلا قەيسەر. كىچىكىدىنلا ئاتىسىنىڭ «قوزا» سى، «ئويۇنچۇقى» ى ئىدى، ئۇ چوڭ بولۇپ بانكا دىرېكتورى ھېرمانغا ياتلىق بولغاندىن كېيىن، يەنە ئېرىنىڭ «ئويۇنچۇقى» بولىدۇ. ھېرمان كۆرۈنۈشتە نارانى ناھايىتى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇنى كىشىنىڭ غىدىقى كەلگۈدەك «قوزام» ، «تىيىنچاق» دەپ ئاتىسىمۇ، ئەمەلىيەتتە نارانىڭ مۇستەقىل غۇرۇرى ۋە مۇستەقىل ئورنىنى قىلچە ئويلاپ قويمايدۇ. بىر قېتىم ئېرىنىڭ جېنىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن، نارا ياخشى نىيىتى بىلەن دادىسىنىڭ ئىمزاسىنى يالغاندىن ياساپ، بانكىدىن پۇل قەرز ئېلىپ، ئېرىنىڭ كېسىلىنى داۋالىتىدۇ. ئويلىمىغاندا، سەككىز يىلدىن كېيىن بىرى بۇ ئىشنى پاش قىلىپ قويىدۇ، ھېرمان ئابرۇيۇمنى تۆكتى، ئىستىقبالىمنى يوققا چىقاردى، دەپ ھېس قىلىپ، نارانى پەسەندە، ئەخلاقسىز جىنايەتچى دەپ ھاقارەتلەيدۇ. قەرز ئىگىسى قەرز ھۆججىتىنى ناراغا قايتۇرۇپ بەرگەندىن كېيىن، ھېرمان نام-ئابرۇيۇم، پۇل-مېلىم، ئورنۇم ساقلىنىپ قالدى، دەپ قارايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ناراغا شېرىن-شېكەر گەپلەرنى قىلىپ، ئۆزىنىڭ كەڭ قاناتلىرى بىلەن بۇ «يارىلانغان باچكا» نى داۋاملىق قوغدايدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ. ھېرماننىڭ بۇ ئۆزگىرىشچانلىقىدىن نارا ئۇنىڭ رەھىمسىز، شەخسىيەتچى، ساختىپەز ئەپت-بەشىرىسىنى تونۇپ يېتىدۇ شۇنداقلا ئۆزىنىڭ پەقەت ئەرنىڭ قولىدىكى بىر ئويۇنچۇق ئىكەنلىكىنى چۈشىنىپ، قەتئىي نىيەتكە كېلىپ ئۆيدىن چىقىپ كېتىدۇ.
«جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» نىڭ باش پېرسوناژى بونىك كېمە خوجايىنى، قوشۇمچە دېڭىز ترانسپورتى سودىگىرى، ئۇ ئۆزىنى «جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» دەپ ئاتىۋالغان، كىشىلەر ئۇنى «شەھەرنىڭ بىرىنچى پۇقراسى» دەپ خۇشامەت قىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە، ئۇ ئاياللارنىڭ ئىپپەت-نومۇسىغا تېگىدىغان، دوستلىرىنى ساتىدىغان، پىتنە-ئىغۋا تېرىپ، يالغان سۆزلەيدىغان، مەنپەئەت قوغلىشىدىغان نومۇسسىز ئادەم. ئەسەردە بونىكنىڭ ھەقىقىي قىياپىتى ئېچىۋېتىلگەن شۇنداقلا مۇشۇنداق ئادەملەرنى «تۈۋرۈك» قىلغان پۈتكۈل جەمئىيەتنى ئەيىبلىگەن.
«خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى» نىڭ باش پېرسوناژى سىدوكمان دوختۇر ئالىيجاناب، سەمىمىي، ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە كۆڭۈل بۆلىدىغان ئادەم. ئۇ ساناتورىيە رايونىدىكى ئارىشاڭ بۇلىقىدا يۇقۇملۇق كېسەل مىكروبى بارلىقىنى بايقاپ، شەھەر باشلىقى بىلەن چۆمۈلۈش مەيدانىنىڭ خوجايىنىنىڭ تەھدىتى، مەنپەئەتكە قىزىقتۇرۇشلىرىغا پەرۋا قىلماي، ئارىشاڭ چۆمۈلۈش مەيدانىنى ئۆزگەرتىپ قۇرۇشتا قەتئىي چىڭ تۇرۇپ، نۇتۇق سۆزلەش يىغىنى ئۆتكۈزۈپ ئۆزىنىڭ تەشەببۇسىنى تەشۋىق قىلىدۇ. ھوقۇقدارلار يىغىلىشتىن پايدىلىنىپ، جامائەتچىلىكنى قۇترىتىپ، سىدوكماننى خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى دەپ جاكارلايدۇ. ئاپتور بۇ ھېكايە ئارقىلىق ئاق كۆڭۈل، دۇرۇس ئادەملەرنىڭ مەنپەئەتپەرەس جەمئىيەتتە يار-يۆلەكسىز يېتىم قالىدىغانلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ ھەم شەخسنىڭ ئىسيانكارلىق، ھەقىقەتتە چىڭ تۇرۇش روھىنى مەدھىيىلەيدۇ.
«ئويۇنچۇق ئائىلىسى» ئىبسېننىڭ ئەڭ داڭلىق سەھنە ئەسىرى، ئۇنىڭدا ئاياللار ئازادلىقى مەسىلىسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. باش پېرسوناژ نارا ياش، گۈزەل، بىغۇبار شۇنداقلا قەيسەر. كىچىكىدىنلا ئاتىسىنىڭ «قوزا» سى، «ئويۇنچۇقى» ى ئىدى، ئۇ چوڭ بولۇپ بانكا دىرېكتورى ھېرمانغا ياتلىق بولغاندىن كېيىن، يەنە ئېرىنىڭ «ئويۇنچۇقى» بولىدۇ. ھېرمان كۆرۈنۈشتە نارانى ناھايىتى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇنى كىشىنىڭ غىدىقى كەلگۈدەك «قوزام» ، «تىيىنچاق» دەپ ئاتىسىمۇ، ئەمەلىيەتتە نارانىڭ مۇستەقىل غۇرۇرى ۋە مۇستەقىل ئورنىنى قىلچە ئويلاپ قويمايدۇ. بىر قېتىم ئېرىنىڭ جېنىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن، نارا ياخشى نىيىتى بىلەن دادىسىنىڭ ئىمزاسىنى يالغاندىن ياساپ، بانكىدىن پۇل قەرز ئېلىپ، ئېرىنىڭ كېسىلىنى داۋالىتىدۇ. ئويلىمىغاندا، سەككىز يىلدىن كېيىن بىرى بۇ ئىشنى پاش قىلىپ قويىدۇ، ھېرمان ئابرۇيۇمنى تۆكتى، ئىستىقبالىمنى يوققا چىقاردى، دەپ ھېس قىلىپ، نارانى پەسەندە، ئەخلاقسىز جىنايەتچى دەپ ھاقارەتلەيدۇ. قەرز ئىگىسى قەرز ھۆججىتىنى ناراغا قايتۇرۇپ بەرگەندىن كېيىن، ھېرمان نام-ئابرۇيۇم، پۇل-مېلىم، ئورنۇم ساقلىنىپ قالدى، دەپ قارايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ناراغا شېرىن-شېكەر گەپلەرنى قىلىپ، ئۆزىنىڭ كەڭ قاناتلىرى بىلەن بۇ «يارىلانغان باچكا» نى داۋاملىق قوغدايدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ. ھېرماننىڭ بۇ ئۆزگىرىشچانلىقىدىن نارا ئۇنىڭ رەھىمسىز، شەخسىيەتچى، ساختىپەز ئەپت-بەشىرىسىنى تونۇپ يېتىدۇ شۇنداقلا ئۆزىنىڭ پەقەت ئەرنىڭ قولىدىكى بىر ئويۇنچۇق ئىكەنلىكىنى چۈشىنىپ، قەتئىي نىيەتكە كېلىپ ئۆيدىن چىقىپ كېتىدۇ.
«جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» نىڭ باش پېرسوناژى بونىك كېمە خوجايىنى، قوشۇمچە دېڭىز ترانسپورتى سودىگىرى، ئۇ ئۆزىنى «جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» دەپ ئاتىۋالغان، كىشىلەر ئۇنى «شەھەرنىڭ بىرىنچى پۇقراسى» دەپ خۇشامەت قىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە، ئۇ ئاياللارنىڭ ئىپپەت-نومۇسىغا تېگىدىغان، دوستلىرىنى ساتىدىغان، پىتنە-ئىغۋا تېرىپ، يالغان سۆزلەيدىغان، مەنپەئەت قوغلىشىدىغان نومۇسسىز ئادەم. ئەسەردە بونىكنىڭ ھەقىقىي قىياپىتى ئېچىۋېتىلگەن شۇنداقلا مۇشۇنداق ئادەملەرنى «تۈۋرۈك» قىلغان پۈتكۈل جەمئىيەتنى ئەيىبلىگەن.
«خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى» نىڭ باش پېرسوناژى سىدوكمان دوختۇر ئالىيجاناب، سەمىمىي، ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە كۆڭۈل بۆلىدىغان ئادەم. ئۇ ساناتورىيە رايونىدىكى ئارىشاڭ بۇلىقىدا يۇقۇملۇق كېسەل مىكروبى بارلىقىنى بايقاپ، شەھەر باشلىقى بىلەن چۆمۈلۈش مەيدانىنىڭ خوجايىنىنىڭ تەھدىتى، مەنپەئەتكە قىزىقتۇرۇشلىرىغا پەرۋا قىلماي، ئارىشاڭ چۆمۈلۈش مەيدانىنى ئۆزگەرتىپ قۇرۇشتا قەتئىي چىڭ تۇرۇپ، نۇتۇق سۆزلەش يىغىنى ئۆتكۈزۈپ ئۆزىنىڭ تەشەببۇسىنى تەشۋىق قىلىدۇ. ھوقۇقدارلار يىغىلىشتىن پايدىلىنىپ، جامائەتچىلىكنى قۇترىتىپ، سىدوكماننى خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى دەپ جاكارلايدۇ. ئاپتور بۇ ھېكايە ئارقىلىق ئاق كۆڭۈل، دۇرۇس ئادەملەرنىڭ مەنپەئەتپەرەس جەمئىيەتتە يار-يۆلەكسىز يېتىم قالىدىغانلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ ھەم شەخسنىڭ ئىسيانكارلىق، ھەقىقەتتە چىڭ تۇرۇش روھىنى مەدھىيىلەيدۇ.
«ئويۇنچۇق ئائىلىسى» ئىبسېننىڭ ئەڭ داڭلىق سەھنە ئەسىرى، ئۇنىڭدا ئاياللار ئازادلىقى مەسىلىسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. باش پېرسوناژ نارا ياش، گۈزەل، بىغۇبار شۇنداقلا قەيسەر. كىچىكىدىنلا ئاتىسىنىڭ «قوزا» سى، «ئويۇنچۇقى» ى ئىدى، ئۇ چوڭ بولۇپ بانكا دىرېكتورى ھېرمانغا ياتلىق بولغاندىن كېيىن، يەنە ئېرىنىڭ «ئويۇنچۇقى» بولىدۇ. ھېرمان كۆرۈنۈشتە نارانى ناھايىتى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇنى كىشىنىڭ غىدىقى كەلگۈدەك «قوزام» ، «تىيىنچاق» دەپ ئاتىسىمۇ، ئەمەلىيەتتە نارانىڭ مۇستەقىل غۇرۇرى ۋە مۇستەقىل ئورنىنى قىلچە ئويلاپ قويمايدۇ. بىر قېتىم ئېرىنىڭ جېنىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن، نارا ياخشى نىيىتى بىلەن دادىسىنىڭ ئىمزاسىنى يالغاندىن ياساپ، بانكىدىن پۇل قەرز ئېلىپ، ئېرىنىڭ كېسىلىنى داۋالىتىدۇ. ئويلىمىغاندا، سەككىز يىلدىن كېيىن بىرى بۇ ئىشنى پاش قىلىپ قويىدۇ، ھېرمان ئابرۇيۇمنى تۆكتى، ئىستىقبالىمنى يوققا چىقاردى، دەپ ھېس قىلىپ، نارانى پەسەندە، ئەخلاقسىز جىنايەتچى دەپ ھاقارەتلەيدۇ. قەرز ئىگىسى قەرز ھۆججىتىنى ناراغا قايتۇرۇپ بەرگەندىن كېيىن، ھېرمان نام-ئابرۇيۇم، پۇل-مېلىم، ئورنۇم ساقلىنىپ قالدى، دەپ قارايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ناراغا شېرىن-شېكەر گەپلەرنى قىلىپ، ئۆزىنىڭ كەڭ قاناتلىرى بىلەن بۇ «يارىلانغان باچكا» نى داۋاملىق قوغدايدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ. ھېرماننىڭ بۇ ئۆزگىرىشچانلىقىدىن نارا ئۇنىڭ رەھىمسىز، شەخسىيەتچى، ساختىپەز ئەپت-بەشىرىسىنى تونۇپ يېتىدۇ شۇنداقلا ئۆزىنىڭ پەقەت ئەرنىڭ قولىدىكى بىر ئويۇنچۇق ئىكەنلىكىنى چۈشىنىپ، قەتئىي نىيەتكە كېلىپ ئۆيدىن چىقىپ كېتىدۇ.
«جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» نىڭ باش پېرسوناژى بونىك كېمە خوجايىنى، قوشۇمچە دېڭىز ترانسپورتى سودىگىرى، ئۇ ئۆزىنى «جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» دەپ ئاتىۋالغان، كىشىلەر ئۇنى «شەھەرنىڭ بىرىنچى پۇقراسى» دەپ خۇشامەت قىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە، ئۇ ئاياللارنىڭ ئىپپەت-نومۇسىغا تېگىدىغان، دوستلىرىنى ساتىدىغان، پىتنە-ئىغۋا تېرىپ، يالغان سۆزلەيدىغان، مەنپەئەت قوغلىشىدىغان نومۇسسىز ئادەم. ئەسەردە بونىكنىڭ ھەقىقىي قىياپىتى ئېچىۋېتىلگەن شۇنداقلا مۇشۇنداق ئادەملەرنى «تۈۋرۈك» قىلغان پۈتكۈل جەمئىيەتنى ئەيىبلىگەن.
«خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى» نىڭ باش پېرسوناژى سىدوكمان دوختۇر ئالىيجاناب، سەمىمىي، ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە كۆڭۈل بۆلىدىغان ئادەم. ئۇ ساناتورىيە رايونىدىكى ئارىشاڭ بۇلىقىدا يۇقۇملۇق كېسەل مىكروبى بارلىقىنى بايقاپ، شەھەر باشلىقى بىلەن چۆمۈلۈش مەيدانىنىڭ خوجايىنىنىڭ تەھدىتى، مەنپەئەتكە قىزىقتۇرۇشلىرىغا پەرۋا قىلماي، ئارىشاڭ چۆمۈلۈش مەيدانىنى ئۆزگەرتىپ قۇرۇشتا قەتئىي چىڭ تۇرۇپ، نۇتۇق سۆزلەش يىغىنى ئۆتكۈزۈپ ئۆزىنىڭ تەشەببۇسىنى تەشۋىق قىلىدۇ. ھوقۇقدارلار يىغىلىشتىن پايدىلىنىپ، جامائەتچىلىكنى قۇترىتىپ، سىدوكماننى خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى دەپ جاكارلايدۇ. ئاپتور بۇ ھېكايە ئارقىلىق ئاق كۆڭۈل، دۇرۇس ئادەملەرنىڭ مەنپەئەتپەرەس جەمئىيەتتە يار-يۆلەكسىز يېتىم قالىدىغانلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ ھەم شەخسنىڭ ئىسيانكارلىق، ھەقىقەتتە چىڭ تۇرۇش روھىنى مەدھىيىلەيدۇ.
«ئويۇنچۇق ئائىلىسى» ئىبسېننىڭ ئەڭ داڭلىق سەھنە ئەسىرى، ئۇنىڭدا ئاياللار ئازادلىقى مەسىلىسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. باش پېرسوناژ نارا ياش، گۈزەل، بىغۇبار شۇنداقلا قەيسەر. كىچىكىدىنلا ئاتىسىنىڭ «قوزا» سى، «ئويۇنچۇقى» ى ئىدى، ئۇ چوڭ بولۇپ بانكا دىرېكتورى ھېرمانغا ياتلىق بولغاندىن كېيىن، يەنە ئېرىنىڭ «ئويۇنچۇقى» بولىدۇ. ھېرمان كۆرۈنۈشتە نارانى ناھايىتى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇنى كىشىنىڭ غىدىقى كەلگۈدەك «قوزام» ، «تىيىنچاق» دەپ ئاتىسىمۇ، ئەمەلىيەتتە نارانىڭ مۇستەقىل غۇرۇرى ۋە مۇستەقىل ئورنىنى قىلچە ئويلاپ قويمايدۇ. بىر قېتىم ئېرىنىڭ جېنىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن، نارا ياخشى نىيىتى بىلەن دادىسىنىڭ ئىمزاسىنى يالغاندىن ياساپ، بانكىدىن پۇل قەرز ئېلىپ، ئېرىنىڭ كېسىلىنى داۋالىتىدۇ. ئويلىمىغاندا، سەككىز يىلدىن كېيىن بىرى بۇ ئىشنى پاش قىلىپ قويىدۇ، ھېرمان ئابرۇيۇمنى تۆكتى، ئىستىقبالىمنى يوققا چىقاردى، دەپ ھېس قىلىپ، نارانى پەسەندە، ئەخلاقسىز جىنايەتچى دەپ ھاقارەتلەيدۇ. قەرز ئىگىسى قەرز ھۆججىتىنى ناراغا قايتۇرۇپ بەرگەندىن كېيىن، ھېرمان نام-ئابرۇيۇم، پۇل-مېلىم، ئورنۇم ساقلىنىپ قالدى، دەپ قارايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ناراغا شېرىن-شېكەر گەپلەرنى قىلىپ، ئۆزىنىڭ كەڭ قاناتلىرى بىلەن بۇ «يارىلانغان باچكا» نى داۋاملىق قوغدايدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ. ھېرماننىڭ بۇ ئۆزگىرىشچانلىقىدىن نارا ئۇنىڭ رەھىمسىز، شەخسىيەتچى، ساختىپەز ئەپت-بەشىرىسىنى تونۇپ يېتىدۇ شۇنداقلا ئۆزىنىڭ پەقەت ئەرنىڭ قولىدىكى بىر ئويۇنچۇق ئىكەنلىكىنى چۈشىنىپ، قەتئىي نىيەتكە كېلىپ ئۆيدىن چىقىپ كېتىدۇ.
«جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» نىڭ باش پېرسوناژى بونىك كېمە خوجايىنى، قوشۇمچە دېڭىز ترانسپورتى سودىگىرى، ئۇ ئۆزىنى «جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» دەپ ئاتىۋالغان، كىشىلەر ئۇنى «شەھەرنىڭ بىرىنچى پۇقراسى» دەپ خۇشامەت قىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە، ئۇ ئاياللارنىڭ ئىپپەت-نومۇسىغا تېگىدىغان، دوستلىرىنى ساتىدىغان، پىتنە-ئىغۋا تېرىپ، يالغان سۆزلەيدىغان، مەنپەئەت قوغلىشىدىغان نومۇسسىز ئادەم. ئەسەردە بونىكنىڭ ھەقىقىي قىياپىتى ئېچىۋېتىلگەن شۇنداقلا مۇشۇنداق ئادەملەرنى «تۈۋرۈك» قىلغان پۈتكۈل جەمئىيەتنى ئەيىبلىگەن.
«خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى» نىڭ باش پېرسوناژى سىدوكمان دوختۇر ئالىيجاناب، سەمىمىي، ئاممىنىڭ مەنپەئىتىگە كۆڭۈل بۆلىدىغان ئادەم. ئۇ ساناتورىيە رايونىدىكى ئارىشاڭ بۇلىقىدا يۇقۇملۇق كېسەل مىكروبى بارلىقىنى بايقاپ، شەھەر باشلىقى بىلەن چۆمۈلۈش مەيدانىنىڭ خوجايىنىنىڭ تەھدىتى، مەنپەئەتكە قىزىقتۇرۇشلىرىغا پەرۋا قىلماي، ئارىشاڭ چۆمۈلۈش مەيدانىنى ئۆزگەرتىپ قۇرۇشتا قەتئىي چىڭ تۇرۇپ، نۇتۇق سۆزلەش يىغىنى ئۆتكۈزۈپ ئۆزىنىڭ تەشەببۇسىنى تەشۋىق قىلىدۇ. ھوقۇقدارلار يىغىلىشتىن پايدىلىنىپ، جامائەتچىلىكنى قۇترىتىپ، سىدوكماننى خەلقنىڭ ئورتاق دۈشمىنى دەپ جاكارلايدۇ. ئاپتور بۇ ھېكايە ئارقىلىق ئاق كۆڭۈل، دۇرۇس ئادەملەرنىڭ مەنپەئەتپەرەس جەمئىيەتتە يار-يۆلەكسىز يېتىم قالىدىغانلىقىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ ھەم شەخسنىڭ ئىسيانكارلىق، ھەقىقەتتە چىڭ تۇرۇش روھىنى مەدھىيىلەيدۇ.
«ئويۇنچۇق ئائىلىسى» ئىبسېننىڭ ئەڭ داڭلىق سەھنە ئەسىرى، ئۇنىڭدا ئاياللار ئازادلىقى مەسىلىسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. باش پېرسوناژ نارا ياش، گۈزەل، بىغۇبار شۇنداقلا قەيسەر. كىچىكىدىنلا ئاتىسىنىڭ «قوزا» سى، «ئويۇنچۇقى» ى ئىدى، ئۇ چوڭ بولۇپ بانكا دىرېكتورى ھېرمانغا ياتلىق بولغاندىن كېيىن، يەنە ئېرىنىڭ «ئويۇنچۇقى» بولىدۇ. ھېرمان كۆرۈنۈشتە نارانى ناھايىتى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇنى كىشىنىڭ غىدىقى كەلگۈدەك «قوزام» ، «تىيىنچاق» دەپ ئاتىسىمۇ، ئەمەلىيەتتە نارانىڭ مۇستەقىل غۇرۇرى ۋە مۇستەقىل ئورنىنى قىلچە ئويلاپ قويمايدۇ. بىر قېتىم ئېرىنىڭ جېنىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن، نارا ياخشى نىيىتى بىلەن دادىسىنىڭ ئىمزاسىنى يالغاندىن ياساپ، بانكىدىن پۇل قەرز ئېلىپ، ئېرىنىڭ كېسىلىنى داۋالىتىدۇ. ئويلىمىغاندا، سەككىز يىلدىن كېيىن بىرى بۇ ئىشنى پاش قىلىپ قويىدۇ، ھېرمان ئابرۇيۇمنى تۆكتى، ئىستىقبالىمنى يوققا چىقاردى، دەپ ھېس قىلىپ، نارانى پەسەندە، ئەخلاقسىز جىنايەتچى دەپ ھاقارەتلەيدۇ. قەرز ئىگىسى قەرز ھۆججىتىنى ناراغا قايتۇرۇپ بەرگەندىن كېيىن، ھېرمان نام-ئابرۇيۇم، پۇل-مېلىم، ئورنۇم ساقلىنىپ قالدى، دەپ قارايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ناراغا شېرىن-شېكەر گەپلەرنى قىلىپ، ئۆزىنىڭ كەڭ قاناتلىرى بىلەن بۇ «يارىلانغان باچكا» نى داۋاملىق قوغدايدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ. ھېرماننىڭ بۇ ئۆزگىرىشچانلىقىدىن نارا ئۇنىڭ رەھىمسىز، شەخسىيەتچى، ساختىپەز ئەپت-بەشىرىسىنى تونۇپ يېتىدۇ شۇنداقلا ئۆزىنىڭ پەقەت ئەرنىڭ قولىدىكى بىر ئويۇنچۇق ئىكەنلىكىنى چۈشىنىپ، قەتئىي نىيەتكە كېلىپ ئۆيدىن چىقىپ كېتىدۇ.
ياۋروپانىڭ ھازىرقى زامان رېئالىستىك دراما ئاتىسى دەپ نام ئالغان نورۋېگىيە لىك دراماتورگ ھېنرىك ئىبسېن (1828 −1906-يىللار) ئۆمرىدە 25 پارچە سەھنە ئەسىرى يازغان. ئۇنىڭ ئىچىدىكى مۇتلەق كۆپ قىسمىدا ئەينى چاغدىكى سىياسىي، قانۇن، دىن، ئەخلاق، نىكاھ، ئائىلە مەسىلىلىرى ئېچىپ بېرىلىپ، كىشىلەرنى بۇ ئىجتىمائىي مەسىلىلەر ئۈستىدە ئويغا سالغان.
«جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» نىڭ باش پېرسوناژى بونىك كېمە خوجايىنى، قوشۇمچە دېڭىز ترانسپورتى سودىگىرى، ئۇ ئۆزىنى «جەمئىيەتنىڭ تۈۋرۈكى» دەپ ئاتىۋالغان، كىشىلەر ئۇنى «شەھەرنىڭ بىرىنچى پۇقراسى» دەپ خۇشامەت قىلىدۇ. ئەمەلىيەتتە، ئۇ ئاياللارنىڭ ئىپپەت-نومۇسىغا تېگىدىغان، دوستلىرىنى ساتىدىغان، پىتنە-ئىغۋا تېرىپ، يالغان سۆزلەيدىغان، مەنپەئەت قوغلىشىدىغان نومۇسسىز ئادەم. ئەسەردە بونىكنىڭ ھەقىقىي قىياپىتى ئېچىۋېتىلگەن شۇنداقلا مۇشۇنداق ئادەملەرنى «تۈۋرۈك» قىلغان پۈتكۈل جەمئىيەتنى ئەيىبلىگەن.
«ئويۇنچۇق ئائىلىسى» ئىبسېننىڭ ئەڭ داڭلىق سەھنە ئەسىرى، ئۇنىڭدا ئاياللار ئازادلىقى مەسىلىسى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. باش پېرسوناژ نارا ياش، گۈزەل، بىغۇبار شۇنداقلا قەيسەر. كىچىكىدىنلا ئاتىسىنىڭ «قوزا» سى، «ئويۇنچۇقى» ى ئىدى، ئۇ چوڭ بولۇپ بانكا دىرېكتورى ھېرمانغا ياتلىق بولغاندىن كېيىن، يەنە ئېرىنىڭ «ئويۇنچۇقى» بولىدۇ. ھېرمان كۆرۈنۈشتە نارانى ناھايىتى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇنى كىشىنىڭ غىدىقى كەلگۈدەك «قوزام»، «تىيىنچاق» دەپ ئاتىسىمۇ، ئەمەلىيەتتە نارانىڭ مۇستەقىل غۇرۇرى ۋە مۇستەقىل ئورنىنى قىلچە ئويلاپ قويمايدۇ. بىر قېتىم ئېرىنىڭ جېنىنى قۇتقۇزۇش ئۈچۈن، نارا ياخشى نىيىتى بىلەن دادىسىنىڭ ئىمزاسىنى يالغاندىن ياساپ، بانكىدىن پۇل قەرز ئېلىپ، ئېرىنىڭ كېسىلىنى داۋالىتىدۇ. ئويلىمىغاندا، سەككىز يىلدىن كېيىن بىرى بۇ ئىشنى پاش قىلىپ قويىدۇ، ھېرمان ئابرۇيۇمنى تۆكتى، ئىستىقبالىمنى يوققا چىقاردى، دەپ ھېس قىلىپ، نارانى پەسەندە، ئەخلاقسىز جىنايەتچى دەپ ھاقارەتلەيدۇ. قەرز ئىگىسى قەرز ھۆججىتىنى ناراغا قايتۇرۇپ بەرگەندىن كېيىن، ھېرمان نام-ئابرۇيۇم، پۇل-مېلىم، ئورنۇم ساقلىنىپ قالدى، دەپ قارايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ناراغا شېرىن-شېكەر گەپلەرنى قىلىپ، ئۆزىنىڭ كەڭ قاناتلىرى بىلەن بۇ «يارىلانغان باچكا» نى داۋاملىق قوغدايدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ. ھېرماننىڭ بۇ ئۆزگىرىشچانلىقىدىن نارا ئۇنىڭ رەھىمسىز، شەخسىيەتچى، ساختىپەز ئەپت-بەشىرىسىنى تونۇپ يېتىدۇ شۇنداقلا ئۆزىنىڭ پەقەت ئەرنىڭ قولىدىكى بىر ئويۇنچۇق ئىكەنلىكىنى چۈشىنىپ، قەتئىي نىيەتكە كېلىپ ئۆيدىن چىقىپ كېتىدۇ.[0]
