ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنى

ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنى يىراق شەرق تەنھەرىكەت يىغىنى ۋە غەربىي ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنى ئاساسىدا بارلىققا كەلگەن. يىراق شەرق تەنھەرىكەت يىغىنى1913-يىلىدىن باشلاپ جەمئىي10 قېتىم ئۆتكۈزۈلگەن. 1934-يىلى يىراق شەرق تەنھەرىكەت يىغىنى توختىتىلىپ، شۇ يىلى ھىندىستاننىڭ يېڭى دېھلى شەھىرىدە تۇنجى نۆۋەتلىك غەربىي ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنى ئۆتكۈزۈلگەن. 2-نۆۋەتلىك غەربىي ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنىنى1938-يىلى ئۆتكۈزۈش بەلگىلەنگەن بولسىمۇ، ئەينى ۋاقىتتا دەل2-دۇنيا ئۇرۇشىنىڭ ھارپىسىدىكى جىددىي ۋەزىيەتكە توغرا كېلىپ قالغاچقا، ئەمەلدىن قالدۇرۇلغان.

تۇنجى نۆۋەتلىك ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنىنى1949-يىل2-ئايدا ھىندىستاننىڭ يېڭى دېھلى شەھىرىدە ئۆتكۈزۈش قارار قىلىنغان بولسىمۇ، ئەمما بەزى سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن1951-يىلىغا كېچىككەن. ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنىنىڭ مۇسابىقە تۈرلىرىنىڭ كۆپىنچىسى ئولىمپىك تۈرلىرىگە ئوخشاش، ئەمما بەلگىلىمىلەر ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغىنىنىڭكىدەك قاتتىق ئەمەس. ھەر نۆۋەتلىكتە بىرقەدەر كەڭ قانات يايغان يېنىك ئاتلېتىكا، سۇ ئۈزۈش، ۋاسكېتبول، ۋالىبول، پۇتبولغا ئوخشاش تۈرلەردىن باشقا، ساھىبخان دۆلەت ئەھۋالغا قاراپ بىر قىسىم تۈرلەرنى قوشسا ياكى ئازايتسا بولىدۇ. 1990-يىلىدىكى بېيجىڭ ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنىدا جەمئىي27 تۈردە مۇسابىقە ئۆتكۈزۈلگەن.

ئېلىمىزنىڭ ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنىغا رەسمىي قاتنىشىشى7-نۆۋەتلىكتىن باشلانغان. 1982-يىلى يېڭى دېھلىدا ئۆتكۈزۈلگەن9-نۆۋەتلىك ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنىدا ئېلىمىز61 ئالتۇن مېدالغا ئېرىشىپ، ئىسىم تەرتىپىدە ئالدىغا ئۆتكەن. 1986-يىلى سېئۇلدا ئۆتكۈزۈلگەن10-نۆۋەتلىك ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنىدا ئېلىمىز ئالتۇن مېدالدىن93 كە، ساھىبخان دۆلەت كورېيە92 گە ئېرىشكەن، شۇنىڭ بىلەن ئېلىمىز ئالدىنقى ئورۇننى داۋاملىق ساقلاپ قالغان. بېيجىڭدا ئۆتكۈزۈلگەن11-نۆۋەتلىك ئاسىيا تەنھەرىكەت يىغىنىدا جەمئىي310 دانە ئالتۇن مېدال تەسىس قىلىنغان بولۇپ، ئېلىمىز ئالتۇن مېدالنىڭ ئەڭ كۆپىنى، يەنى183 ىنى ئالغان.