چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش جېڭى

چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش جېڭى — جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىنىڭ مىليون كىشىلىك قۇدرەتلىك قوشۇنى جەنۇبقا يۈرۈش قىلىپ، گومىنداڭ ئارمىيىسىنىڭ چاڭجياڭ دەرياسى مۇداپىئە سېپىنى بىتچىت قىلىپ، گومىنداڭنىڭ ئەكسىيەتچىل ھۆكۈمرانلىقىنى ئاغدۇرۇپ تاشلىغان جەڭ.

1949-يىلى1-ئايدا خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىنىڭ شىددەتلىك ھۇجۇمى ئاستىدا، گومىنداڭ ئەكسىيەتچىلىرى بىر تەرەپتىن جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيىسى بىلەن يالغاندىن «تىنچلىق سۆھبىتى» ئۆتكۈزمەكچى بولسا، يەنە بىر تەرەپتىن توپلىغىلى بولىدىغانلىكى قۇرۇقلۇق، دېڭىز، ھاۋا ئارمىيە قىسىملىرىنىڭ ھەممىسىنى توپلاپ چاڭجياڭ دەرياسىنىڭ جەنۇبىي قىرغىقىدا مۇداپىئە سېپى قۇرۇپ، چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئىبارەت تەبىئىي توسۇققا تايىنىپ خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىنىڭ جەنۇبقا يۈرۈش قىلىشىنى توسۇشقا ئۇرۇندى. 4-ئاينىڭ 20-كۈنى گومىنداڭ ئەكسىيەتچىلىرى مەملىكەت ئىچى تىنچلىق كېلىشىمىگە ئىمزا قويۇشنى رەت قىلدى.

4-ئاينىڭ 21-كۈنى ماۋ زېدۇڭ ۋە جۇ دې خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىگە چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈپ جەڭ قىلىش بۇيرۇقى چۈشۈرۈپ، چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش جېڭىنى قوزغىدى. 4 -ئاينىڭ 21-كۈنى خەلق ئازادلىق ئارمىيىسىنىڭ مىليون كىشىلىك قۇدرەتلىك قوشۇنى جياڭشىنىڭ خۇكۇ دېگەن يېرىدىن جياڭسۇنىڭ جياڭيىن دېگەن يېرىگىچە بولغان 500 نەچچە كىلومېتىرلىق ئۇرۇش سېپىدە ئۈچ يولغا بۆلۈنۈپ، چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈپ جەڭ قىلدى. چۈشتىن كېيىن خەلق ئازادلىق ئارمىيىسى چاڭجياڭ دەرياسىنىڭ جەنۇبىي قىرغىقىنى ھۇجۇم بىلەن ئېلىپ، گومىنداڭ ئارمىيىسىنىڭ چاڭجياڭ دەرياسى مۇداپىئە سېپىنى بىتچىت قىلدى. 23-كۈنى مىليون كىشىلىك زور قوشۇننىڭ ھەممىسى چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتتى. شۇ كۈنى كەچتە خەلق ئازادلىق ئارمىيىسى نەنجىڭنى ئالدى، جۇڭگو خەلقىگە 22 يىل ھۆكۈمرانلىق قىلغان گومىنداڭ ھاكىمىيىتى گۇمران بولدى.

1949-يىلى 1-ئاينىڭ 19-كۈنىدىن 26-كۈنىگىچە، سۇ يۈ 3 - دالا ئارمىيىسى ئالدىنقى سەپ كومىتېتىنىڭ كېڭەيتىلگەن يىغىنى ( 1 - جياۋاڭ يىغىنى دەپمۇ ئاتىلىدۇ ) غا رىياسەتچىلىك قىلىدى، يىغىننىڭ روھىنى يەتكۈزۈپ ۋە ئىزچىللاشتۇرۇپ، ج ك پ مەركىزىي كومىتېتى سىياسىي بىيۇروسىنىڭ 1- ئاينىڭ 8 - كۈنى، چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈپ جەڭ قىلىش تەييارلىق خىزمەتلىرىنى نۇقتىلىق ئورۇنلاشتۇرۇلدى. 

1949-يىلى 2-ئاينىڭ 3-كۈنى، ج ك پ مەركىزىي كومىتېتى تېلېگرامما : گومىنداڭنىڭ لىنىيە بېيجىڭ - شاڭخەي تۆمۈريولى قارشى تۇرۇش ۋە ۋاز كېچىش بار ئاساسىي كۈچىدىن چىكىندۈرۈش، جېجياڭ، جياڭشى يولى ئەتراپىدا چىكىندۈرۈشتىن ئىبارەت ئىككى خىل بولىدۇ . بىز چوقۇم مۇمكىن بولغان ئىككى خىل تەييارلىق تاقابىل تۇرۇش ئۈچۈندۇر. 

2 - ئاينىڭ 19 - كۈنى، بۇ _ ئالدىنقى سەپ پارتكومىنىڭ كېڭەيتىلگەن يىغىنى ( 2 - جياۋاڭ يىغىنى دەپمۇ ئاتىلىدۇ ) مەزگىلىدە، سۇ يۈ يىغىنىنى ئېچىپ، ھەر قايسى بىڭتۇەنلەر ۋە ھەرقايسى قوشۇنلارنىڭ باشلىقى قاتناشقان ئۇرۇش قىلىش يىغىنى بېيجىڭ _ شاڭخەي _ خاڭجۇ ئۇرۇشىنى تەييارلىق بۇيرۇق لايىھىسىنى مۇزاكىرە قىلدى، چېن يىمۇ بۇ يىغىنغا قاتنىشىپ يوليورۇق بەردى، « 3 - دالا ئارمىيەسىنىڭ نەنجىڭ _ شاڭخەي _ خاڭجۇ ئۇرۇشى تەييارلىق قىلىش بۇيرۇقى » ( جىڭ نىڭ 1 – نومۇرلۇق ). 2 - ئاينىڭ 20 - كۈنى  ، قوشۇمچە سىياسىي كومىسسارى چېن يى قوماندانى ، سۇ يۈ مۇئاۋىن قوماندان، قوشۇمچە ئىككىنچى مۇئاۋىن سىياسىي كومىسسار، مۇئاۋىن سىياسىي كومىسسارى تەن جېنلىن، شتاب باشلىقى جاڭ جېننىڭ نامىدا ئېلان قىلىنغان. 

3 - دالا ئارمىيەسىنىڭ زاپاس بۇيرۇق تەلىپى بويىچە، 2-ئاينىڭ ئاخىرىدىن باشلاپ جەنۇبقا يۈرۈش تارماق يول، چاڭجياڭ دەرياسىنىڭ شىمالىي قىرغىقىغا جايلاشقان چاقىرىم يول 3- ئاينىڭ 12 - كۈنىدىن بۇرۇن يېتىپ بېرىپ، ئۇرۇشتىن بۇرۇنقى تەييارلىقى جىددىي، تەرتىپلىك ئىشلەنمەكتە. 

چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش جېڭىدە، خەلق ئازادلىق ئارمىيىسى گومىنداڭ ئارمىيىسىنىڭ جەمئىي 430 مىڭدىن ئارتۇق ئادىمىنى يوقاتتى. شۇنىڭدىن كېيىن خەلق ئازادلىق ئارمىيىسى خۇددى كۈز شامىلى غازاڭلارنى سۈپۈرگەندەك ھەيۋە بىلەن گومىنداڭ ئارمىيىسىنىڭ قالدۇق قىسىملىرىنى قوغلاپ يوقىتىپ، خاڭجۇ، شاڭخەي، جيۇجياڭ، نەنچاڭ، ۋۇخەن قاتارلىق چوڭ شەھەرلەر ۋە كەڭ رايونلارنى ئارقا-ئارقىدىن ئىگىلىدى.

چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش جېڭى خاتىرە سارىيى

چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش جېڭى خاتىرە سارىيى 2008-يىلى 10-ئاينىڭ 28-كۈنى خېفېي شەھىرىنىڭ بىڭخۇ يېڭى رايونىدىكى چاۋخۇ كۆلى ساھىلىدا رەسمىي قۇرۇلۇش باشلاندى، بۇ تۈر قۇرۇلۇشىغا كېتەرلىك يەر كۆلىمى تەخمىنەن 220 مىڭ كۋادرات مېتىر، خاتىرە سارىيى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇش كۆلىمى تەخمىنەن 20 مىڭ كۋادرات مېتىر، پىلان مەيدانى، گەۋدىىسى يېرىم ئارال شەكىللىك، چاۋخۇ

 كۆلى، خۇددى بىر پاراخوت دولقۇن يېرىپ غايەت زور ھەربىي پاراخوت. خاتىرە سارىيى 2012-يىلى 4-ئايدا رەسمىي ئېچىۋېتىلگەن.

چاڭجياڭ دەرياسى غەلىبىلىك خاتىرە سارىيى

 1984 - يىلى جياڭمېن راۋىقى چاڭجياڭ دەرياسىدىن غەلىبىلىك خاتىرە سارىيى قۇرۇلدى. 2009 - چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈپ غەلىبە ۋە نەنجىڭ ئازاد قىلىنغانلىقىنىڭ 60 يىللىقىنى خاتىرىلەش ئۈچۈن، نەنجىڭ شەھەرلىك پارتكوم، شەھەرلىك ھۆكۈمەت چاڭجياڭ دەرياسىنىڭ ساھىلىدا چىنخۇەي دەرياسى كۆۋرۈكى ئېغىزىغا يېڭىدىن چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش خاتىرە مۇنارى ياسالدى. چاڭجياڭ دەرياسى غەلىبىلىك خاتىرە سارىيى ئاساسىي ساراي رايونى، چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈپ غەلىبە مەيدانىغا بېرىش، چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈپغەلبە خاتىرە مۇنارى، جياڭمېن چەكلىمەك راۋىقى قاتارلىق قىسىملاردىن تەشكىل تاپقان، ئومۇمىي كۆلىمى 20 مىڭ كۋادرات مېتىر، قۇرۇلۇش كۆلىمى تەخمىنەن 9000 كۋادرات مېتىردىن كۆرگەزمە زالىنىڭ كۆلىمى 4000 كۋادرات مېتىرغا يەتتى. 

چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش خاتىرە مۇنارى  _ شياگۈەن رېخې يولى مەيدان مەركىزىگە جايلاشقان، 1979 - يىلى 4-ئايدا قۇرۇلغان.  يىراقتىن قارىغاندا، پۈتكۈل خاتىرە مۇنارى بىر پاراخوت دولقۇن يېرىپ كىلىۋاتقان ھالەتتىكى ھەربىي پاراخوت. مۇنارنىڭ سۇپىسىغا دېڭ شياۋپىڭ ئۆز قولى بىلەن يازغان « چاڭجياڭ دەرياسىدىن ئۆتۈش خاتىرە مۇنارى »، ئارقا تەرىپىگە ماۋ زېدۇڭنىڭ ئۆز قەلىمى بىلەن يازغان « چىلۈ · خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ نەنجىڭنى ئېلىشى » ئويۇلغان. ^[0]