ئاراشات تاش ئادەم قەبرىستانلىقى

ئاراشات تاش ئادەم قەبرىستانلىقىدا ئاز كەم 200 قەدىمىي قەبرىلەر تارقالغان، ئاساسلىق تاش دۆۋىلەنگەن، قەۋەت تاش دۆۋىسى بىلەن ئورالغان قەبرە. بەزى قەبرە ئالدىدىكى تاش ئابىدە ئېگىزلىكى تەخمىنەن 1 مېتىر ئەتراپىدا. مۇتەخەسىسسلەر قەبرىلەرنىڭ شەكلى ۋە قېزىۋېلىنغان مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىنى سۈي، تاڭ سۇلالىلىرى دەۋرىدىكى تۈرك قەبرىسى دەپ ھۆكۈم چىقارغان. بۇ قەبرىستانلىق چەت جايغا جايلاشقان بولغاچقا، بۇ ئاساسىي جەھەتتىن تارىخنىڭ ئەسلى قىياپىتىنى ساقلاپ قالغان.

تارىخىي خاتىرىلەرگە ئاساسلانغاندا، تۈركلەردىن بىرەرى ئۆلسە، ئادەتتە چېدىرنىڭ ئالدىدا توختاپ، تۇغقانلىرى ۋە نەۋرىلىرى ئات، قوي  ئۆلتۈرۈپ ياغ پۇرىتىپ، ئاندىن كېيىن مۇۋاپىق كۈننى تاللاپ ئۆلگۈچى ھايات ۋاقتىدا ئات مىنگەن ۋە كۈندىلىك بۇيۇملىرى مېيىتى بىلەن بىللە كۆيدۈرۈۋېتىلگەن. ئاراشات تاش ئادەمنىڭ قەبرىسى.

مۇشۇنداق تاش ئادەم قەبرىستانلىقى ئىچكى موڭغۇلنىڭ شىلىنغول يايلىقى، ئۇلانچاب يايلاقلىرىدا بىر قەدەر كۆپ تارقالغان، جۇڭگو شىنجاڭ ۋە ھازىرقى موڭغۇلىيە دۆلىتى چىگرا ئىچى، رۇسىيەنىڭ سىبىرىيە قاتارلىق ھەممە جايلىرىدا ئۇچراتقىلى بولىدۇ.

1961-يىلى، ئاپتونوم رايونلۇق ئارخېئولوگىيە خىزمەتچىلىرى بىر يۇمىلاق تۈرك بالبال قەبرىستانلىقى بايقىغان. ئېگىزلىكى 285 مىللىمېتىر، گرانىت پىششىقلاپ ئىشلەش ئارقىلىق تەييارلانغان، بويى بەستلىك، قىياپىتى سۈرلۈك، كۆزى يوغان، يۈزى كەڭ، قارلىغاچ قانات بۇرۇت ساقال، بويۇنلىرى زەنجىر بىلەن بېزەلگەن، كەڭ قايرىما ياقىلىق ئۇزۇن يەڭلىك كىيىم كىيگەن، ئوڭ قولىدا تەگلىك كۆكرەكلىك، سول قولى بېلىگە پىچاق تۇتقان، بېلىگە كەڭ بەلۋاغ، پۇتىغا ئۆتۈك كىيگەن بولۇپ، يۇمىلاق تۈرك ياساۋۇللار تاش ھەيكەللەر سەنئىتى ئىچىدىكى ئەڭ ئېسىلى ھېسابلىنىدۇ، دۆلەت مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ئىدارىسىدىكى مۇتەخەسسىسلەر تەرىپىدىن 1-دەرىجىلىك مەدەنىيەت يادىكارلىقى دەپ بېكىتىلگەن.^[0]