تۇرۇپ

تۇرۇپ 2 يىللىق ياكى بىر يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك، ئېگىزلىكى 20-100 سانتىمېتىر؛ ئوق يىلتىزى چوڭىيىپ گۆشلەشكەن، ئۇزۇنچاق دۇگلەك شەكىللىك، شارسىمان ياكى كونۇسسىمان شەكىلدە بولىدۇ، پوستى يېشىل، ئاق رەڭلىك ياكى قىزىل رەڭلىك؛ غول شاخلىرى، تۈكسىز. غول تۈۋى يوپۇرمىقى ۋە ئاستى غولىدىن ئۆسكەن يوپۇرمىقى پەيسىمان يېرىم يېرىلغان يوغان باش ئۇزۇنلىقى 8-30 سانتىمېتىر، كەڭلىكى 3 ～ 5 سانتىمېتىر چوققا يېرىدىكى ياپراقلىرى تۇخۇم شەكىللىك، يان يېرىقچە گۈل بىخى ئۇزۇنچاق دۇگلەك شەكىللىك، دىقماق چىشلىق، شالاڭ ھەم يىرىك، ئۈستۈنكى قىسمىدىكى يوپۇرماقلىرى سوقىچاق، ھەرە چىشلىق. 

دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا ئۆستۈرىلىدۇ، ھاۋا كىلىماتى باب كېلىدىغان رايونلار، تۆت پەسىلنىڭ ھەممىسىدە ئۆستۈرۈشكە، كۆپ ساندىكى رايونلاردا كۈزلۈك يېتىشتۈرۈشنى ئاساس قىلىنىدۇ، كۈز، قىش پەسلىدىكى ئاساسلىق كۆكتاتلارنىڭ بىرى.

ئىسسىقلىق

تۇرۇپ سوغۇققا يېرىم چىداملىق كۆكتات بولۇپ، ئۇرۇقى ℃3 - ℃2 ئەتراپىدا بىخلىنىدۇ، مايسا مەزگىلىدە ئىقتىدار بىر قەدەر يۇقىرى 

تېمپېراتۇرا ℃25 ئەتراپىدا مايسا تۇلۇق يىتىلىدۇ، تۇرۇپ غول يوپۇرمىقى ئۆسىدىغان تېمپېراتۇرىسى ℃25 - ℃5، مۇۋاپىق تېمپېراتۇرا ℃15 - ℃20 . گۆشلۈك يىلتىزنىڭ ئۆسۈش تېمپېراتۇرىسى ℃20 - 6، مۇۋاپىق تېمپېراتۇرا ℃20 - ℃18.  

سۇ مىقدارى  

تۇرۇپنىڭ گۆشلۈك يىلتىزى تۇپراقنىڭ ئۈنۈملۈك سۇ مىقدارى %65-%80 لىك ئەتراپىدا ناھايىتى ياخشى ئۆسىدۇ، ھاۋا نەملىكى %80-%90 ھاۋانىڭ نەملىكى يۇقىرى بولغاندا سۈپىتىنى يۇقىرى كۆتۈرگىلى بولىدۇ.

تۇپراق 

تۇرۇپ تۇپراق قاتلىمى چوڭقۇر، تۇپرىقى بوش، سۇلۇق، ئوغۇت ساقلاش ئىقتىدارى ياخشى بولغان قۇمساڭ تۇپراقتا ئەڭ ياخشى ئۆسىدۇ. تۇپراقنىڭ pH قىممىتى 5.3-7 ئەڭ مۇۋاپىق. 

ئوزۇقلۇق ماددا 

تۇرۇپنىڭ ئوزۇقلۇق قوبۇل قىلىش مىقدارى كالىينىڭ كۆپرەك، ئۇنىڭدىن قالسا ئازوت، يەنە بىرسى فوسفور.

نۇر 

تۇرۇپنىڭ ئۆسۈشى يېتەرلىك كۈن نۇرىغا ئېھتىياجلىق، كۈن نۇرى يېتەرلىك بولغاندا غولى كۈچلۈك، فوتوسېنتىز رولى كۈچلۈك، ماددىلارنىڭ يىغىلىشى كۆپ، گۆشلۈك يىلتىزنىڭ يوغىنىشى تېز، مەھسۇلاتى يۇقىرى.  

تۇرۇپنىڭ ئاساسلىق كېسەللىك زىيانداشلىقى قارا چىرىش كېسىلى، ۋىرۇس كېسەللىكى، ھاشارات ئاپىتىدىن كۆكپىت، كۆكتات قۇرتى، كۆكتات كېپىنىكى، كۆكتات پەرۋانىسى قاتارلىقلار. 

ۋىرۇس كېسىلى : كېسەللىك پەيدا بولغاندا يۇپۇرماق ياپراقلىرى قاتلىشىپ قورۇلۇپ قالىدۇ، غەيرىي تەبىئىي، ئۆسۈملۈك تۈپى پاكار، يىلتىز يېتىلىشى ياخشى بولماسلىق، ھوسۇل كېمىيىپ كىتىش قاتارلىق ئالامەتلەر كۆرىلىدۇ. 

ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاش : كۆكپىت _ يۇقىرى تېمپېراتۇرىلىق قۇرغاق پەسىل ۋە ئوغۇتنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ئۆستۈرۈپ تۈپىنىڭ كېسەلگە قارشى تۇرۇش ئىقتىدارىنى ئاشۇرۇش؛ مۇۋاپىق مەزگىلدە تېرىش؛ مۇۋاپىق نۆۋەتلەشتۈرۈپ تېرىش. 

 قارا چىرىش كېسىلى : كېسەل بولغاندىن كېيىن تۈۋى قىسمىدىكى ئۆتكۈزگۈچى نەيچىلەر دەستىسى قارىداپ، گۆشلۈك يىلتىزنىڭ ئىچكى قىسمى قارىداپ سېسىپ كېتىدۇ، كاۋاك، پور، ئۆزەك، ئالاھىدە سېسىق گاز پۇراق ھاسىل بولىدۇ . ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش جەھەتتە ئىشقا ئاشۇرۇش ۋە كرېست گۈللۈكلەر ئائىلىسىدىكى كۆكتاتلارنى نۆۋەتلەشتۈرۈپ تېرىش كېرەك؛ ۋاقتىدا كۆكتات قۇرتىغا سترېپتومىتسىن سۇلفات 0.02 لىك % 200 مىللىگىرام / كىلوگىرام قويۇقلۇقتىكى دورا سۇيۇقلۇقى تۇمانلىتىپ پۈركۈش. 

ئوزۇقلۇق ماددا 

1. تۇرۇپنىڭ جۇڭگو خەلق ئارىسىدا « كىچىك ئادەمگىياھ » دېگەن چىرايلىق نامى بار. قىش كېلىشى بىلەنلا، ھەممە تاماق ئۈستىلىدە دائىملىق مېھمىنى بولۇپ قالدى، ھازىرقى ئوزۇقشۇناسلىق تەتقىقاتىدا كۆرسىتىلىشچە : تۇرۇپنىڭ ئوزۇقلۇق تەركىبى مول، تەركىبىدە كاربون سۇ بىرىكمىلىرى ۋە كۆپ خىل ۋىتامىنلار بار، ئۇنىڭ تەركىبىدىكى ۋىتامىن C نىڭ مىقدارى نەشپۈتنىڭكىدىن 10 ھەسسە يۇقىرى.

2. تۇرۇپ تەركىبىدە ئىنتېرفېرون ئادەم بەدىنىگە پايدىلىق بولغان كۆپ خىل مىكرو ئېلېمېنتلار؛ ئاق تۇرۇپ تەركىبىدە ۋىتامىن C بار، ۋىتامىن C ئوكسىدلىنىشقا قارشى تۇرغۇچى دورا، بىرىكمە قارا پىگمېنت تىزگىنلەش.

3. تۇرۇپ تەركىبىدە كۆپ مىقداردا ئۆسۈملۈك ئاقسىلى، ۋىتامىن C ۋە يوپۇرماق كىسلاتاسى، يېمەكلىك ئادەم بەدىنىگە كىرىپ بولغاندىن كېيىن، پاكىز قان، تېرە، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا يەنە خولېستېرىننى تۆۋەنلىتىش، قان تومۇر ئېلاستىك ساقلاشقا پايدىلىق. 

دورىلىق قىممىتى  

جۇڭيى تېبابىتىدە، تۇرۇپ تەبىئىتى سوغۇق، زھەرسىز، ئۆپكە، ئاشقازان، ئېنېرگىيە يوقىتىش ماغدۇرسىزلىنىش، ئىسسىق بەلغەم، زەھەر ياندۇرۇرۇش، تاماق سىڭمەسلىك، بەلغەم يۆتەل، سىل قان تۈكۈرۈش، قۇسۇش، ئاچچىق سۇ يېنىش قاتارلىقلارغا ناھايىتى چوڭ. تۇرۇپنىڭ گاز ئىقتىدارى ناھايىتى كۈچلۈك بولىدۇ، يەنە يۆتەل توختىتىش، بەلغەم بوشىتىش، سوۋۇتۇش، ئىسسىقنى قايتۇرۇش، زەھەرقايتۇرۇشتا ياخشى دورا ھېسابلىنىدۇ.^[0]