قەنبىل

قەنبىل بولسا ئېۋفوربىئاتسىيە (Euphorbiaceae) ئائىلىسىگە مەنسۇپ ئۆسۈملۈك Goviensis Mallotus Philip pinensis Lam Muell-Arg نىڭ مېۋىسىنىڭ ئۈستىگە يىغىلىپ قالغان بەز ياكى تېۋىت شەكىللىك بىر خىل قۇمدەك نەرسە بولۇپ، ئۇنىڭ رەڭگى قىزىل، توپىغا ئارىلاشمىغىنى خالىس، يېنىك بولىدۇ، توپىغا ئارىلىشىپ قالغىنى ساپ بولمايدۇ، ئېغىر كېلىدۇ، مۇشۇ ماددا «قەنبىل» ياكى «قەنبىل» نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ. مېۋىسىنىڭ ئۈستىگە يىغىلىپ قالغان بەز ياكى تېۋىت شەكىللىك بىر خىل قۇمدەك نەرسە  بولۇپ، ئۇنىڭ رەڭگى قىزىل، توپىغا ئارىلاشمىغىنى خالىس، يېنىك بولىدۇ.ئۆسۈملۈكنىڭ مېۋىسى پىشقاندىن كېيىن مېۋىسىدىن ئاجرىتىپ ئېلىپ يىغىۋېلىپ دورىغا ئىشلىتىلىدۇ. ئېلىمىزنىڭ شەرقىي جەنۇبىي ئۆلكىلىرىدىن ھەم يەمەننىڭ باياۋانلىرىدىن چىقىدۇ.

ئۈچەيدىكى ئۇششاق قۇرت ۋە مەددىلەرنى چۈشۈرۈش، قان تازىلاش، ياللۇغ قايتۇرۇش، تېرىنى قۇۋۋەتلەش، شىلىمشىق ھۆللۈكلەرنى ۋە غەيرىي تەبئىي خىلىتلارنى سۈرۈش، سۈيدۇك، ھەيزنى راۋانلاشتۇرۇش، يىرىڭلىق جاراھەتلەرنى قۇرۇتۇش، جاراھەتنىڭ ئېغىزىنى پۈتتۈرۈش خۇسۇسىيىتى بار.

خاس تەسىرى

ئۈچەيدىكى ئۇششاق قۇرت ۋە مەددىلەرنى چۈشۈرۈش.

ئەكىس تەسىرى

ئاشقازان – ئۈچەيگە زىيان قىلىدۇ.

فارماكولوگىيلىك تەسىرى

مېۋىسىنىڭ ئىسپىرتتا ئېلىنىدىغان  ماددىسى بەدەن سىرتى ۋە بەدەن ئىچىدە تاسما قۇرۇتلارنى ئۆلتۈرۈش تەسىرىگە ئىگە.

بۇ قىزىل رەڭلىك رىزىنا تەخمىنەن %80~%60 گچە بولىدۇ ، يەنە تانىنىن ياغ يار ، گىلىكوزد ۋە ئاز مىقتاردا ئۇچۇرچان ماي تۇتىدۇ.

1. كۈدە ئۇرۇقىدىن 10 گرام، بەزرۇلبەنجىدىن 5 گرام، قەنبىلدىن 7 گرام ئېلىپ،  سۇپۈپ قىلىپ چىشقا سەپسە، چىش قۇرتىنى ئۆلتۈرىدۇ.

2.  ئانار يىلتىزى، جۆئىدە قەنبىل قاتارلىقلارنىڭ  ھەر بىرىدىن 10 گرامدىن ئېلىپ، سۇپۇپ قىلىپ قېتىق بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ ئىستېمال قىلسا، ئۈچەي قۇرتنى ئۆلتۈرىدۇ.

3.  كىبرىتتىن 15 گرام، ۋازلىندىن 30 گرام، قەنبىلدىن 10 گرام ئېلىپ، ياغ تەييارلاپ، يەرلىك ئورۇننى ياغلاپ بەرسە، تەمرەتكە ۋە قىچىشقاققا مەنپەئەت قىلىدۇ.

4.  قەنبىلنى گۈل يېغى بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ، يىرىڭلىق جاراھەتلەرگە چاپسا، يىرىڭ تازىلايدۇ.

دورىلىق ئورنى

ئۆسۈملۈكنىڭ مېۋىسىنىڭ ئۈستىگە يىغىلىپ قالغان بەز ياكى تېۋىت شەكىللىك بىر خىل قۇمدەك نەرسە  بولۇپ، ئۇنىڭ رەڭگى قىزىل، توپىغا ئارىلاشمىغىنى خالىس، يېنىك بولىدۇ، توپىغا ئارىلىشىپ قالغىنى ساپ بولمايدۇ، ئېغىر كېلىدۇ، مۇشۇ ماددا «قەنبىل» ياكى «قەنبىل» نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ. 

مىقدارى 

3 ~ 6  گىرام 

ساقلاش

ئۆسۈملۈكنىڭ مېۋىسى پىشقاندىن كېيىن مېۋىسىدىن ئاجرىتىپ ئېلىپ يىغىۋېلىپ دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

تۈزەتكۈچىسى

كەتىرا، مەستىكى، بەدىيان.

ئورۇن باسارى

بەرەنگى كابىلى، تۇربۇت.

ئىترىفىل قەنبىل.

ئۈچەي مەددە قۇرتى، ھەرخىل جاراھەت ۋە يىرىڭلىق كېسەللىكلەر، قان بۇزۇلۇش سەۋەبىدىن بولغان قۇبا، ھۆل تەمرەتكە، تاز، چاقا، سۈيدۈك ۋە ھەيز راۋان بولماسلىق قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ.

كېلىش مەنبەسى (ئەسەر)

ئۇيغۇر تېبابىتى خام دورىلار ئىلمى بىرىنچى توم(سىناق نۇسخا) شىنجاڭ تېببىي ئۇنىۋېرسىتېتى.^[0]