ئەمگەك توختامى

ئەمگەك توختامى، ئەمگەكچى بىلەن ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئوتتۇرىسىدىكى ئەمگەك مۇناسىۋىتى ئورناتقان، ئېنىق ئىككى تەرەپنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى ئايدىڭلاشتۇرۇلىدىغان كېلىشىم. 

ئۇيغۇرچە نامى ئەمگەك توختامى
چەتئەلچە نامى contract of labour
ئاساسى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئەمگەك قانۇنى
خەنزۇچە نامى 劳动合同
تىپى ئەمگەكچىلەر بىلەن كاپىتالىستلار ئىككى تەرەپ ئىمزالىغان كېلىشىم
رولى ئېنىق ، ئىككى تەرەپنىڭ ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتى ئايدىڭلاشتۇرۇلىدىغان كېلىشىم

چوڭ ئىشلار

سۆرەت ۋە ۋىدىيولار

سۆرەتلەر

ۋىدىيولار

ئەمگەك توختامىئەمگەك توختامىنىڭ ئاساسىي گەۋدىسى يەنى ئەمگەك قانۇن مۇناسىۋىتىدىكى ئالاقىدارلار : ئەمگەكچىلەر ۋە ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن. ئەمگەك توختامىنىڭ ئاساسىي گەۋدىسى بىلەن باشقا توختام مۇناسىۋىتىنىڭ سۇبيېكتى ئوخشىمايدۇ : بىرىنچى، ئەمگەك توختامىنىڭ ئاساسىي گەۋدىسى دېگىنىمىز، قانۇندا بەلگىلەنگەن ئالاھىدە خاراكتېرلىك، قانۇنىي ئىگە سالاھىيىتى بولمىغان پۇقرالار بىلەن ئادەم ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئىگە تەشكىلاتسىز ئەمگەك توختامىنى تۈزگىلى بولمايدۇ؛ ئىككىنچى، ئەمگەك توختامى تۈزۈلگەندىن كېيىن، ئۇنىڭ ئاساسىي گەۋدە ئوتتۇرىسىدا مەمۇرىي تەۋەلىك، ئەمگەكچى قانۇن بويىچە ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بولغان مەمۇرىي باشقۇرۇش. 

ئەمگەك توختامىئەمگەك قانۇنىنى تەڭشەش ئەمگەك مۇناسىۋىتىنى كۆرسىتىدۇ، ئەمگەكچى ئەمگەك ئىقتىدارى، ئەمگەك قىلىش جەريانىدا، ئەمگەكچى بىلەن ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن (ئەمگەك ئىشلەتكۈچى) ئوتتۇرىسىدىكى ئىجتىمائىي ئەمگەك مۇناسىۋىتى. دۆلىتىمىزنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىش رىقابەت كەسكىن بولغان دۆلەت ئەھۋالى ۋە « ئەمگەك توختامى قانۇنى » تەرەققىيات تارىخى، ئەمگەك مۇناسىۋىتىدە ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن ئەمگەكچى ئىككى تەرەپنىڭ ئورنى باراۋەر بولماسلىقى، ۋاقتىنى ئەمگەك مۇناسىۋىتى مەۋجۇتلۈكى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئەمگەك توختامى ئەمگەك مۇناسىۋىتىنى ئورنىتىش، ئۆزگەرتىش ۋە توختىتىش بىر خىل قانۇنى شەكلى. « ئەمگەك توختامى قانۇنى » نىڭ 10-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئەمگەك مۇناسىۋىتى ئورناتقان بولسا، ۋاقتىدا يازما ئەمگەك توختامى تۈزۈشى كېرەك. ئاللىقاچان ئەمگەك مۇناسىۋىتى ئورناتقان بولسا، تەڭ ۋاقىتتا يازما ئەمگەك توختامى تۈزۈشى كېرەك، ئادەم ئىشلەتكەن كۈندىن باشلاپ 1 ئاي ئىچىدە يازما ئەمگەك توختامى تۈزۈشى كېرەك. ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئادەم ئىشلىتىشتىن بۇرۇن ئەمگەكچى بىلەن ئەمگەك توختامى تۈزگەن بولسا، ئەمگەك مۇناسىۋىتى ئادەم ئىشلەتكەن كۈندىن باشلاپ ئورنىتىلىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن، ئەمگەك مۇناسىۋىتى، ئەمگەك توختامى مۇناسىۋىتى ۋە ئەمەلىي ئەمگەك مۇناسىۋىتىنىنىڭ ئىككى خىل ھالىتى بار. 

ئەمگەك توختامىدا توختام ئورتاق ئالاھىدىلىكلەردىن باشقا، يەنە ئۆزىگە خاس تۆۋەندىكىدەك ئالاھىدىلىككە ئىگە : 

( 1 ) ئەمگەك توختامىنىڭ ئاساسىي گەۋدىسى ئالاھىدە خاراكتېرلىك. بىر تەرەپ ئەمگەكچى، يەنى، ئەمگەك ھوقۇق ئىقتىدارى ۋە ئەمگەك ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە بولغان جۇڭگولۇق، چەت ئەللىكلەر ۋە دۆلەت تەۋەلىكى يوقلار؛ يەنە بىر تەرەپ ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن، يەنى ئەمگەك ئىقتىدارىنى ئىشلىتىش ھوقۇق ئىقتىدارى ۋە ھەرىكەت ئىقتىدارىغا ئىگە كارخانىلار، يەككە ئىگىلىك تەشكىلاتى، كەسپىي تەشكىلات، دۆلەت ئىدارىلىرى، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار قاتارلىق ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن. ئىككى تەرەپنىڭ ئەمگەك قىلىش جەريانىدا ئىگە بولغان ئىلكىدە تۇتۇش بىلەن ئىلكىدە تۇتۇلۇش، رەھبەرلىك ۋە بويسۇنۇش، بېقىنىش مۇناسىۋىتى. 

( 2 ) ئەمگەك توختامى ئوبيېكتى بىر خىللا بولىدۇ، يەنى ئەمگەك.

( 3 ) ئەمگەك توختام ۋەدىلىككە ئىگە، تولۇقلقمىسى بار، قوش مەجبۇرىيەتلىك توختام ئالاھىدىلىكىگە ئىگە. ئەمگەكچى بىلەن ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەك توختامى ماددىلىرىنىڭ مەزمۇنى بىردەك پىكىرگە كېلىپ، ئەمگەك توختىمى ۋۇجۇدقا چىققان. ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەكچىلەرنىڭ ئەمگەك سانى ۋە سۈپىتىگە ئاساسەن، ئەمگەك ھەققى بېرىش، ئەمگەك كۈچلىرىنى ھەقسىز ئىشلىتىشكە بولمايدۇ. ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن ئەمگەكچى بىردەك مۇئەييەن ھوقۇق بەھرىمەن بولىدۇ ھەمدە مۇناسىپ مەجبۇرىيەتنى ئادا قىلىشى كېرەك. 

( 4 ) ئەمگەك توختامى كۆپ ھاللاردا 3-كىشى بىلەن ماددىي مەنپەئەت مۇناسىۋىتى. ئەمگەك توختامىدا بولۇشقا تېگىشلىك ئىجتىمائىي سۇغۇرتا ماددىلىرى، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئەمگەك توختامى تۈزۈشكۈچى ئىككى تەرەپنىڭ ئەمگەك توختامىدا ئېنىق بەلگىلەنگەن بولىدۇ، ئالاقىدار پاراۋانلىق تەمىناتى، ھالبۇكى، بۇ ماددىلار كۆپ ھاللاردا 3-كىشى، ماددىي مەنپەئەتكە چېتىلىدىغان تەمىناتىدىن بەھرىمەن بولىدۇ. 

1. ئەمگەك توختامى ئەمگەك مۇناسىۋىتىنىڭ ئاساسىي شەكلى. ئەمگەك توختامى ئەمگەك مۇناسىۋىتى ئورنىتىشتىكى ئاساسىي ۋەزىيىتى بولۇش سۈپىتى بىلەن دۇنيادىكى ھەرقايسى دۆلەتلەر ئومۇميۈزلۈك قوللىنىۋاتقان ئۇسۇل. بۇ ئەمگەك جەريانى ئىنتايىن مۇرەككەپ ھەم ئۆزگىرىشچان بولغاچقا، ئوخشاش بولمىغان ساھە، ئوخشاش بولمىغان ئورۇنلارنىڭ توختام ئەمگەكچىلەرنىڭ ئەمگەك جەريانىدىكى ھوقۇق - مەجبۇرىيىتى ئوخشاش بولمايدۇ، دۆلەتنىڭ قانۇن - نىزاملىرى، پەقەت ئورتاق مەسىلىلەر ھەققىدە بەلگىلىمە ئالاقىدارلارنىڭ كونكرېت ھوقۇق − مەجبۇرىيەت ھەققىدە بەلگىلىمە بولۇشى مۇمكىن ئەمەس، بۇ ئەمگەك توختامى ئىمزالاش، ھوقۇق - مەنپەئەت ۋە مەجبۇرىيەت.

2. ئەمگەك توختامى ئەمگەك كۈچى بايلىقىنى مۇۋاپىق تەقسىملەشنى ئىلگىرى سۈرۈشنىڭ مۇھىم ۋاسىتىسى. ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمگەكچى قوبۇل قىلىش قاتتىق باشقۇرۇش ياكى خىزمەت ئېھتىياجىغا ئاساسەن بېكىتىلگەن بولىدۇ شەرتى ۋە ئۇسۇلى سان ھەمدە ئوخشاش بولمىغان تۈردىكى ئوخشاش بولمىغان مۇددەتلىك ئەمگەك توختامى تۈزۈش ئارقىلىق، ئارتۇقچىلىقىنى جارى قىلدۇرۇپ، ئەمگەكچىلەرنىڭ ئەمگەك كۈچلىرىنى مۇۋاپىق ئىشلىتىش. 

3. ئەمگەك توختامى ئەمگەك تالاش - تارتىشىشتىن ساقلىنىش ياكى ئۇنى ئازايتىشقا پايدىلىق. ئەمگەك توختامى ئەمگەكچىلەر بىلەن ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ ھوقۇق - مەجبۇرىيىتى ئېنىق بەلگىلەنگەن، بۇ ھەم توختام ئاساسىي گەۋدىسى ئىككى تەرەپنىڭ كاپالەتلىك قىلىشى ھەم بىر خىل چەكلىمە، ئىككى تەرەپ توختامنى ئادا قىلىش ئاڭلىقلىقىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشكە پايدىلىق، ئىككى تەرەپنى ھوقۇقىنى توغرا يۈرگۈزۈپ، مەجبۇرىيىتىنى قاتتىق ئادا قىلىش كېرەك. چۈنكى ساقلىنىش ئەمگەك توختامىنى تۈزۈش ۋە ئادا قىلىش ياكى ئەمگەك ماجىراسى يۈز بېرىشىنى ئازايتىپ، ئەمگەك مۇناسىۋىتىنى مۇقىملاشتۇرۇشقا پايدىلىق. 

« جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئەمگەك توختامى قانۇنىنى يولغا قويۇش نىزامى » نىڭ 18-ماددىسى، 19-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، ئەمگەك توختامى « تۇراقلىق مۇددەتلىك ئەمگەك توختامى »، « تۇراقسىز مۇددەتلىك ئەمگەك توختامى » ۋە « يەككە ئەمگەك توختامى ». 

بىرىنچى، مۇقىم مۆھلەتلىك ئەمگەك توختامى، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن ئەمگەكچى توختامنى ئاخىرلاشتۇرۇش ۋاقتىنى پۈتۈشكەن ئەمگەك توختامىنى كۆرسىتىدۇ. ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن ئەمگەكچى كېڭىشىپ بىر پىكىرگە كەلگەندە، تۇراقلىق مۇددەتلىك ئەمگەك توختامى تۈزۈشسە بولىدۇ. 

ئىككىنچى، تۇراقسىز مۆھلەتلىك ئەمگەك توختامى، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن ئەمگەكچى ئاخىرلاشتۇرۇش ۋاقتىنى پۈتۈشمىگەن ئەمگەك توختامىنى كۆرسىتىدۇ. ئەسلىدىكى ئەمگەك قانۇنىدا بەلگىلەنگەن ئۇزۇن مۇددەتلىك توختام. 

ئۈچىنچى، يەككە ئەمگەك توختامى، يەنى مۇقىم قەرەلى بولمايدۇ، مۇئەييەن ئىشنى پۈتتۈرۈش مۇددەت قىلىنغان ئەمگەك توختىمى، ئادەم ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن ئەمگەكچى مەلۇم ئىشنى پۈتتۈرۈشنى توختام مۇددىتى قىلىپ پۈتۈشكەن ئەمگەك توختىمىنى كۆرسىتىدۇ.  

1.ئىشلەتكۈچى ئورۇن بىلەن ئەمگەكچى بىرلىككە كەلگەن بولسا.

2.ئەمگەكچى سىناق ۋاقتىدا قوبۇل قىلىش شەرتىگە ماس كەلمىگەنلىكى ئىسپاتلانسا.

3.ئەمگەكچى ئېغىر دەرىجىدە مەسئۇليەتسىزلىك قىلسا، نەپسانىيەتچىلىك قىلىپ، ئېغىر زىيان كەلتۈرۈپ چىقارسا.

4.ئەمگەكچى يەنە بىر ئورۇن بىلەن ئەمگەك توختامى تۈزۋىلىپ، خىزمەت ۋەزىپىسىگە ئېغىر تەسىر يەتكۈزسە، ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئاگاھلاندۇرسىمۇ تۈزۈتمىگەن بولسا.

5.ئەمگەكچى ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ قائىدە-تۈزۈملىرىگە ئېغىر دەرىجىدە خىلاپلىق قىلغان بولسا.

6.ئەمگەك توختامىنىڭ 26-ماددا بىرىنچى تارماق ماددا بىرىنچى تۈرى بويىچە ئەمگەكچى ئالدامچىلىق، تەھدىت سېلىش ۋاستىسى بىلەن ئالدانسا، ئىشلەتكۈچى ئورۇن ئەمىلى ئەھۋالنى يوشۇرغان ئاساستا ئەمگەك توختامىنى تۈزسە ياكى ئۆزگەرتسە، توختام كۈچتىن قالىدۇ.

7.ئەمگەكچىنىڭ جىنايى قىلمىشى سۈرۈشتۈرلىۋاتقان بولسا.

8.ئەمگەكچى كېسەللىك ياكى ئىش ئۈستىدە يارلىنىپ، داۋالانغاندىن كېيىن ئەسلى خىزمەتنىڭ ياكى باشقا خىزمەتنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالمايدىغان بولسا.

9.ئەمگەكچى خىزمەتنىڭ ھۆددىسىدىن چىقالمىسا، قايتا تەربىيىلىنىپ ياكى خىزمەت ئورنى تەڭشەلگەندىمۇ، ھۆددىسىدىن چىقالمىسا.

10.توختام ئىمزالانغان ۋاقىتتىكى ئاساسلار ئوبىكتىپ ئەھۋالغا ئاساسان ئۆزگەرگەن بولسا، ئەمگەك توختامىنى ئىجرا قىلغىنى بولمىسا،ئەمگەكچى بىلەن ئىشلەتكۈچى ئورۇن سوھبەتلىشىپ، توختامنىڭ مەزمۇنىدا بىرلىككە كېلەلمىسە.

11.ئىشلەتكۈچى ئورۇن كارخانا ۋەيران بولۇش قانۇنى بەلگىلىمىسى بويىچە قايتا رەتكە سېلنىۋاتقان بولسا.

12.ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت ئەھۋالى ئېغىر قىيىنچىلىققا چۈشۈپ قالسا.

13.كارخانا ھوقۇقى ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن، چوڭ تېخنىكىلىق ئۆزگەرتىش ياكى تىجارەت شەكلىنىى تەڭشەش قىلىپ، ئادەم قىسقارتىشقا توغرا كەلسە.

14.ئەمگەك توختامى تۇرغۇزۇلغان ۋاقىتتىكى ئوبىكتىپ ئىقسادىي ئەھۋاللاردا باشقىچە ئۆزگۈرۈش بولۇپ، توختامنى ئىجرا قىلغىنى بولمىسا. [1]


ئىزدە قامۇسىنى قوللاپ قويۇڭ

asd

پايدىلانغان ماتېرىياللار:

باشقا ئوقۇشلۇقلار :

1.

مەنىداش سۆزلۈك:

ئىزدە قامۇسىدىكى مەزمۇنلارنى ئەزالار يوللىغان، بېكەتتىكى مەزمۇنلار ئىزدە تورىنىڭ مەيدانىغا ۋەكىللىك قىلمايدۇ. تېببىي، ئىقتىسادىي، پۇل-مۇئامىلە قاتارلىق ساھالەردە كەسپ ئەھلىلىرىدىن مەسلىھەت سوراڭ.

5 نومۇر (2 كىشى باھالىدى)
  • 5 يۇلتۇز(نوپۇزلۇق):
    100%
  • 4 يۇلتۇز(كەسپىي):
    0%
  • 3 يۇلتۇز(ئىسىل):
    0%
  • 2 يۇلتۇز(ياخشى):
    0%
  • 1 يۇلتۇز(ئادەتتىكىچە):
    0%

يۇقارقى سۆزلۈك مەزمۇنىدا خاتا ئۇچۇرلارنى، ئىملا خاتالىقىنى بايقىغان ياكى تولۇقلاشقا تېگىشلىك دەپ قارىغان بولسىڭىز، ئىزدە قامۇسىغا ئەزا بولۇپ كىرىپ، تەھرىرلەپ قويسىڭىز بولىدۇ. ئىزدە قامۇسى ھەممە ئادەم يازالايدىغان، ھەممە ئادەم تەھرىرلىيەلەيدىغان ئۇچۇق ئىنىسكىلوپېدىيە.

تەھرىرلەشكە قاتناشقانلار:

چىكىنىش

#title

#video#