باچاڭزى يېزىسى

باچاڭزى يېزىسى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى قۇمۇل ۋىلايىتىنىڭ باركۆل قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىىنىڭ شىمالىي قىسمىغا جايلاشقان، ناھىيە بازىرى بىلەن بولغان ئارىلىقى 43 كىلومېتىر.

شەرقىي قىزىلتاغ دېھقانچىلىق مەيدانى، ئارا تۈرۈك ناھىيەسى بىلەن قوشنا، جەنۇبتا داخې يېزىسى بىلەن، غەربىي چوڭ قۇلىنچەرى يېزىسى بىلەن، شىمالى موڭغۇلىيە بىلەن چېگرالانغان. مەمۇرىي رايون كۆلىمى 916.2 كۋادرات كىلومېتىر.

باچاڭزى يېزىسىباچاڭزى يېزىسى ئەسلىدە يېمەكلىك چارۋىچىلىق فېرمىسى، 80-يىللاردا سابىق سودا مىنىستىرلىكى قوي گۆشى تەمىنلەش بازىسى قىلىپ بەلگىلىگەن.

1958-يىلى، يېمەكلىك چارۋىچىلىق فېرمىسى بولغان.

1980-يىلى، دۆلەت ئىگىلىكىدىكى چارۋىچىلىق فېرمىلىرمىسىغا  ئۆزگەرتىلگەن.

1987-يىلى، يېزا قۇرۇلغان، ھازىر بىر يۈرۈش بەنزە، ئىككى ۋىۋىسكا (باچاڭزى يېزىسى خەلق ھۆكۈمىتى ، باچاڭزى چارۋىچىلىق فېرمىسى) بار.

چارۋىچىلارنى مۇقىم ئولتۇراقلاشتۇرۇش نۇقتىسى نامى ئاستىدا چۆل، چارۋىچىلارنى مۇقىم ئولتۇراقلاشتۇرۇش، نيۇجۈەنخۇ چارۋىچىلارنى مۇقىم ئولتۇراقلاشتۇرۇش نوقتىسى بار.

مەمۇرىي رايون ئايرىمىسى باچاڭزى يېزىسىنىڭ قاراشلىق بىر مەمۇرىي كەنتتە ئۈچ تەبىئىي كەنت، ئىككى چارۋىچىلارنى مۇقىم ئولتۇراقلاشتۇرۇش نۇقتىسى بار. مەمۇرىي كەنتتىن ئاغى خۇشاللىق ۋاربا كەنتى، تەبىئىي كەنتى، نيۇجۈەنخۇ كەنتى، داشۇڭگۇ كەنتى، چارۋىچىلىق كەنتى قاتارلىقلار بار.

پۈتۈن يېزا ئومۇمىي ئاھالىسىنىڭ 747 ئائىلە، 2753 ئادەم، يېزا ئىگىلىك نوپۇسى مىڭ 607 ئائىلە، نوپۇسى 1458 ئادەم، بۇنىڭ ئىچىدە قازاق مىللىتى %98 نى ئىگەللىگەن.

2012-يىلىنىڭ ئاخىرىدا تۆۋەن كىرىملىك نامرات ئائىلىلەرنىڭ 402 ئائىلىگە، 1008 ئادەمگە يەتكەن (3-خىلدىكى نامرات ئاھالىلەر بۇنىڭ سىرتىدا).

باچاڭزى يېزىسىنىڭ چارۋىچىلىق يېزا رايونى ئىچىدە تەبىئىي بايلىقى مول، كۆپ، دورىلىق ئۆسۈملۈكلەردىن ئاساسلىقى چاكاندا، چۈچۈكبۇيا قاتارلىق  قاتارلىقلار بار.

تەكشۈرۈپ ئېنىقلانغان قېزىلما بايلىقلاردىن ئالتۇن، تۆمۈر رۇدىسى قاتارلىق قېزىلما بايلىقلىرى بار.

ياۋايى ھايۋانلاردىن بۇغا، يىلپىز، غاز، بوغۇز بۆكەن قاتارلىق ھايۋانلار بار.

باچاڭزى يېزىسى شىمالىي يېرىم شارنىڭ ئوتتۇرا كەڭلىك ئېگىز ھەم سوغۇق بۆلىكىدە، تۆت پەسىل ئېنىق ئەمەس، قىروسىز مەزگىلى 104 كۈن، يىللىق ھۆل-يېغىن مىقدارى 209 مىللىمېتىر، يىللىق ئوتتۇرىچە پارغا ئايلىنىش مىقدارى 1638 مىللىمېتىر، ھاۋا تېمپېراتۇرىسىنىڭ سوتكىلىق ئۆزگىرىشى چوڭ  يىللىق تېمپېراتۇرسى ℃0، 1-ئايدا ئوتتۇرىچە ھاۋا تېمپېراتۇرىسى ℃17.6-، يىللىق ئوتتۇرىچە قۇياش نۇرى چۈشكەن سائەت سانى 3269 سائەت، يىلىغا ئوتتۇرىچە شامال چىقىدىغان كۈن سانى 9 كۈن، پۈتۈن بىر يىلدا غەربىي شىمال شامىلى كۆپ، ئاساسلىقى 3-، 5- ئايدا شامال كۆپ، يىللىق ئوتتۇرىچە شامال سۈرئىتى 3.2~ 3.6 مېتىر/ سېكۇنت.

2012-يىلى باچاڭزى يېزىسىنىڭ تۈرلۈك تىجارەت تاپاۋەت ئومۇمىي كىرىمى 1207.16 مىڭ يۈەنگە يەتكەن، ئالدىنقى يىلدىكىدىن %12 ئاشقان، كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان كىرىم 6130 يۈەن بولۇپ، ئالدىنقى يىلدىكىدىن 1201 يۈەن ئاشقان، ئالدىنقى يىلدىكىدىن %24 ئاشقان. بۇنىڭ ئىچىدە : يېزا ئىگىلىكى بىرقەدەر بۇلتۇرقى كىشى بېشى ئوتتۇرىچە كىرىمى 100 يۈەن كۆپەيگەن بولۇپ، %14 ئاشۇرغان، چارۋىچىلىق كىرىمى ئالدىنقى يىلدىكىدىن كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە كىرىمى 316 يۈەن، %16 ئاشقان، 3-كەسىپنىڭ ئالدىنقى يىلدىكىدىن ئوتتۇرىچە كىرىمى 61 يۈەن كۆپەيگەن بولۇپ، %36 ئاشقان، ئەمگەك كۈچلىرىنى سىرتقا چىقىرىش، ئالدىنقى يىلدىكىدىن كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە كىرىمىنى 715 يۈەن كۆپەيگەن بولۇپ، ئالدىنقى يىلدىكىدىن %36 ئاشقان. كەنت دەرىجىلىك كوللېكتىپ ئىگىلىكى ئالدىن مۆلچەرلەنگەن كىرىم 7.61 مىڭ يۈەنگە يەتكەن، يېڭىدىن 10 مىڭ يۈەن كۆپەيگەن.^[0]