ئابى شىنزو

1954-يىلى 9-ئاينىڭ 21-كۈنى ياپونىيەنىڭ ياماگۇچىدا توغۇلغان. يەسلىدىن تارتىپ ئالىي مەكتەپكىچە، ئابى شىنزۇ ئىزچىل خاسلىققا ئەھمىيەت بېرىپ، 16 يىللىق تۈزۈمدىكى ئاقسۆڭەكلەر مەكتىپىدە ئوقۇغان. لېكىن ئۇنىڭ قىزىقىشى كۈچلۈك، كەڭ دائىرىلىك بولۇپ كۆپ زېھنىي كۈچىنى قەدىمى دەرسلىكلەر ۋە باشقا دۇنيا سەرپ قىلغان. 

1977-يىلى، ئابى شىنزو چېڭچى ئۇنىۋېرسىتېتى قانۇن فاكۇلتېتىنىڭ سىياسىي كەسپىنى پۈتكۈزگەن، شۇنىڭدىن كېيىن نۇرغۇن سىياسىي ساھەدىكى مەشھۇر ئەرباب بالىلىرىغا ئوخشاش، ياۋروپا، ئامېرىكىغا بېرىپ ئىلىم تەھسىل قىلغان، ئامېرىكا جەنۇبىي كالىفورنىيە ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئوقۇغان. 

1979-يىلى، ياپونىيەنىڭ شىنفۇ دېگەن يېرىگە كىرىپ، پولات-تۆمۈر شىركىتى نيۇ يورك تارماق شىركىتىدە ئىشلىگەن.

ئابى شىنزو ئۈستىگە ئەينى ۋاقىتتىكى ياپونىيە تاشقى ئىشلار ۋەزىرى دادىسى ئابى جىن نا كاتىپى بولغان سىياسىغا قاتناشقان، ھەمدە سابىق باش ۋەزىرى  ۋە گەنسىسى جۇشيادىڭ بىلەن زور كۈچ بىلەن يېتەكلىگەن. 

1991–يىلى، ئابى جىن تەي لاڭ كېسەل سەۋەبىدىن ۋاپات بولغان، ئابى شىنزو ياماگۇچى سايلام زېمىنىغا ۋارىسلىق قىلغان ھەمدە مۇستەقىل سىياسىي سەھنىگە قەدەم قويغان. 

1993-يىلى 7-ئايدا، تۇنجى قېتىم ياپونىيە ئاۋام پالاتاسىنىڭ ئەزاسى بولۇپ سايلانغان، شۇنىڭدىن كېيىن ئۇدا كۆپ قېتىم سايلانغان. «ساپ نەسىللىك سىياسىيون» ئەۋزەللىكىگە تايىنىپ ۋە ئائىلە تىجارىتىنىڭ كۆپ يىللىق مۇناسىۋەت تورىدىكى ياش ئابى شىنزونىڭ سىياسىي سەھنىسىدىكى سىياسىي پاناھلىق ئېسىلزادىلەر ئاز ئەمەس. 

2000-يىلى 7-ئايدا، 2-قېتىملىق لىن شى لاڭ ئۆزگەرتىش ئىچكى كابېنت ھۆكۈمەت باش كاتىپى بولغان. 2001-يىلى 4-ئايدا داۋاملىق تۇنجى قېتىم ئىچكى كابېنت ھۆكۈمەت باش كاتىپى بولغان. 2002-يىلى 9-ئايدا، داۋاملىق ئىككىنچى قېتىملىق ئىچكى كابىنېتنىڭ ئىچكى كابېنت باش مەسلىھەتچىسى ئورۇنباسار باشلىقى بولغان. 

1980-يىلى شىياۋچۈەن ئەركىن دېموكراتلار پارتىيەسىنىڭ باش لىدىرى بولغاندىن كېيىن، ئەركىن دېموكراتلار پارتىيەسىنىڭ باش ئەمەلدارى بولغان.  

دەسلەپتىكى باش ۋەزىر 

2006-يىلى 9-ئاينىڭ 20-كۈنى ئابې شىنزو 21-نۆۋەتلىك ئەركىن دىموكراتلار پارتىيىسىنىڭ باش دېرىكتورلىقىغا سايلانغان بولۇپ، ياپونىيە ئەركىن دېموكراتلار پارتىيەسىدىكى ھازىرغىچە ئەڭ ياش لىدىرى بولۇپ سايلانغان. شۇ يىلى 9-ئاينىڭ 26-كۈنى 90-يىللىرى ياپونىيە ئىچكى كابېنتىنىڭ باش ۋەزىرى بولغان. ۋەزىپە ئۆتىگەن مەزگىلدە، دىپلوماتىيە جەھەتتە مۇۋەپپەقىيەتلىك قوشنا دۆلەتلەر بىلەن مۇناسىۋەتنى ھەمدە جۇڭگو بىلەن ئىستراتېگىيەلىك ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈش مۇناسىۋىتىنى  ياخشىلىغان.

سىياسىدىن توختاش

2009-يىلى 8-ئاينىڭ 30-كۈنى ئەركىن دىمۇكراتلار پارتىيىسى ئاۋام پالاتا سايلىمىدا مەغلۇپ بولۇپ، ھاكىمىيەتتىن ئايرىلىپ قالغان ۋە بىرىنچى چوڭ پارتىيەلىك ئورنىنى ساقلاپ قالامىغان، ئەمما ئابى شىنزو ئۇدا ئاۋام پالاتا ئەزاسى بولغان، كېيىن پارتىيە لېدىر سايلىمىغا قاتناشقان. 

يەنە باش ۋەزىر بولۇشى

ئابى شىنزو2012-يىلى 12-ئاينىڭ 16-كۈنى، ئەركىن دىمۇكراتلار پارتىيىسى ئاۋام پالاتا سايلىمى ئارقىلىق غەلىبە قىلىپ ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈش ھوقۇقىغا ئىگە بولغان، ئابى شىنزو يەنە بىر قېتىم ياپونىيە ئىچكى كابېنتىنىڭ باش ۋەزىرلىكىگە بېكىتىلىدۇ. 12-ئاينىڭ 26-كۈنى، ئۇ ياپونىيەنىڭ 96-نۆۋەتلىك ئىچكى كابىنېتنىڭ باش ۋەزىرى بولغان. 

2013-يىلى 7-ئاينىڭ 21-كۈنى، ئابى شىنزو رەھبەرلىكىدىكى ئەركىن دېموكراتلار پارتىيەسى كېڭەش پالاتاسى سايلىمىدا غەلىبە قىلغان، ئەركىن دېموكراتلار پارتىيەسى كېڭەش پالاتاسىنىڭ كونترول قىلىش ھوقۇقىنى قايتۇرۇۋالغان. 12-ئاينىڭ 26-كۈنى ئابى شىنزو ھاكىمىيىتىنىڭ بىر يىلى بولغان پەيتتە، ياسوكونى بۇزرۇھگاھىنى تاۋاپ قىلغان. 

ئىقتىساد 

ئابى شىنزو ئىقتىسادشۇناسلىقى بۇ ياپونىيە باش ۋەزىرى ئابى شىنزو تەختكە چىققاندىن كېيىنكى 2012-يىلى يولغا قويغان بىر قاتار ئىقتىسادنى قوزغىتىش سىياسىتى، ئالاھىدە كەڭرى پۇل سىياسىتىنى مالىيە چىقىمى كېڭەيتىش ۋە ئىقتىسادىي ئىسلاھاتتىكى «ئۈچ تال ئوق»، بۇنىڭ بىلەن جانلىق مالىيە سىياسىتىنى دادىللىق بىلەن پۇل مۇئامىلە قويۇۋېتىلگەن پۇل سىياسىتى، ئەل ئارا مەبلەغ سېلىشنى مەقسەت قىلغان ئىقتىسادى ئېشىش ئىستراتېگىيەسى ئاسىيادىكى ئابى ئىقتىسادشۇناسلىقىنىڭ ئۈچ باش ئوقى. 

ھەربىي ئىشلار 

ئابى شىنزو2013-يىلى 2-ئاينىڭ 15-كۈنى ياپونىيە باش ۋەزىرى ئابى شىنزو يىغىنغا قاتناشاندا، ئەركىن دېموكراتلار پارتىيەسى ئاساسىي قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن ئۇنى ئىلگىرى سۈرۈش يىغىنى دەپ ئاتىغان، ئورۇن بەلگىلەش ئۈچۈن، ئاساسىي قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش «توغرا ھەل قىلىشقا تېگىشلىك مۇھىم مەسىلە»، ئۇنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئىچىدىكى ئاساسىي قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈشتىكى كۈچلۈك ئارزۇسىنى ئىپادىلىگەن. 

تاشقى مۇناسىۋەت مەسىلىسىنى بىر تەرەپ قىلىشتا، ئابى شىنزۇ ئىزچىل، كوللېكتىپ قوغدىنىش ھوقۇقىنى قاتتىق يولغا قويۇپ، ئامېرىكا بىرلەشمىسىنى كۈچەيتىپ، مۇنۇلارنى تەكىتلىدى : ئەتراپتىكى دۆلەتلەر بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى بىر تەرەپ قىلىش جەريانىدا، ياپونىيەنىڭ دۆلەت مەنپەئەتىنى تولۇق نەزەرگە ئېلىپ، مۇستەھكەم مەيدانىنى ئىپادىلىگەن. 

ياپونىيە-ئامېرىكا مۇناسىۋىتى

ئابى شىنزو2012-يىلى 12-ئاينىڭ 18-كۈنى چۈشتىن بۇرۇن، ياپونىيەنىڭ باش ۋەزىرلىكىگە سايلانغانلىغىنى ھارپىسىدا، ئابى ئالدىراپ ئامېرىكا زۇڭتۇڭى ئوباما بىلەن تېلېفونلىشىپ، ئىككى ئادەم تەخمىنەن 10 مىنۇت سۆزلەشكەن، ئابى شىنزو يەنە بىر قېتىم ئوباما بىلەن «ياپونىيە-ئامېرىكا ئىتتىپاقى شەرقىي شىمالى ئاسىيا رايونىنىڭ تىنچلىقى ۋە بىخەتەر ئۇل تېشى» ھەمدە بالدۇرراق ئامېرىكىدا ئوباما بىلەن سۆھبەتلىشىش ئارزۇسىنى ئىپادىلىگەن. ياپونىيە مۇتەئەسسىپ كۈچلەر سەھنىسىدە ۋاشىنگتون بىلەن ياپونىيە ھەربىي ئىشلار ھەمكارلىقىنى كۈچەيتىش ئۈمىدىگە قايتا ئوت ياققان، ئابى شىنزو ئامېرىكا ياپونىيەنى تېخىمۇ قوللايدۇ دەپ قارىلىغان. ياپونىيە ئېقىم مەسىلىلىرى ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، ئوباما بىلەن تېلېفونلاشقاندىن كېيىن، ئابى ياپونىيە ئىقتىساد ئۆمىكى بىرلەشمىسىنىڭ باشلىقى بىلەن كۆرۈشكەن، ياپونىيەنىڭ بىردىنبىر ئىتتىپاقدىشى ئامېرىكىنىڭ مۇناسىۋىتنى چوڭقۇرلاشتۇرغان. 

ياپونىيە-روسىيە مۇناسىۋىتى

ئابى شىنزو2012-يىلى 12-ئايدا ياپونىيە باش ۋەزىرى ئابى شىنزو ياپونىيە مۇناسىۋىتىنى ياخشىلاش ئۈستىدە پائال ئىزدەنگەن. پۇتىن بىلەن كۆپ قېتىم كۆرۈشۈپ، پۇتىن بىلەن بولغان شەخسىي مۇناسىۋەتنى ياخشىلاش ئارقىلىق، ئىككى دۆلەت تالاش-تارتىشتا بولغان زېمىن مەسىلىسىنى ھەل قىلىپ، ئارقىدىنلا تىنچلىق شەرتنامىسى ئىمزالىغان. يەنە بىر تەرەپتىن، ئەسلىدىكى پىلاندا پۇتىن 2014-يىلى ياپونىيەدە زىيارەتتە بولغان. لېكىن ، ئۇكرائىنا كرىزىسى پارتلىغاندىن كېيىن، ياپونىيە ئامېرىكىغاقوشۇلۇپ، رۇسىيە گە يولغا قويغان دۆلەتلەرنىڭ قاتارىدىن ئورۇن ئالغان، بۇنىڭ بىلەن پۇتىن زىيارىتى كېچىكتۈرۈلگەن. روسىيە مۇناسىۋىتىنى ياخشىلاش قىيىن، زېمىن مەسىلىسىنى ھەل قىلىش تېخىمۇ ئۇزاق كەلگۈسىدىكى ئىشلار. 

ياپونىيە-جۇڭگو مۇناسىۋىتى

2006-يىلى 10-ئاينىڭ 8-كۈنى، تۇنجى قېتىم باش ۋەزىر بولغان ياپونىيە باش ۋەزىرى شىنزو ئابى بەش يىلدىن بۇيانقى رېئاللىقى جۇڭگوغا زىيارەتكە بېرىش، جۇڭگو رەئىسى خۇ جىنتاۋ ۋە زۇڭلى ۋېن جياباۋ بىلەن كۆرۈش سەپىرىگە ئاتلانغان، بۇ تارىخىي خاراكتېرلىك زىيارەت بولغان. ئابى ئىچكى كابېنت 2 ھەپتە يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە جۇڭگودا زىيارەتتە بولغان، بۇ ياپونىيە مۇناسىۋىتى تارىخىدا ئىنتايىن ئاز ئۇچرايدۇ، ئابى شىنزو ياپونىيە بىلەن جۇڭگونىڭ مۇناسىۋىتىنى ياخشىلاشنى ئۈمىد قىلغان. بۇ قېتىمقى ئابى شىنزونىڭ جۇڭگوغا زىيارەتكە كەلگەنلىكى 8-ئۆكتەبىر بېيجىڭدا جۇڭگو-ياپونىيە ئىككى تەرەپ بىرلەشمە ئاخباراتىدا ئېلان قىلغان. ئاخباراتتا مۇنداق دېيىلدى : جۇڭگو-ياپونىيە مۇناسىۋىتىنى ساغلام، مۇقىم سىجىل تەرەققىي قىلدۇرۇش، ئىككى دۆلەتنىڭ تۈپ مەنپەئىتىگە ئۇيغۇن، ئىككى تەرەپ قوشۇلسا، جۇڭگو-ياپونىيە ئۈچ سىياسىي ھۆججىتىدىكى تۈرلۈك پىرىنسىپقا داۋاملىق ئەمەل قىلىپ تارىخقا توغرا قارىشى، كەلگۈسىگە يۈزلىنىپ، ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىنىڭ تەرەققىيات مەسىلىسىنى مۇۋاپىق بىر تەرەپ قىلىپ، سىياسىي ۋە ئىقتىساد ئىككى چاقنىڭ ئايلىنىش كۈچلۈك، ياپونىيە مۇناسىۋىتىنى تېخىمۇ يۇقىرى قاتلاملىق قىلىش. 

ياپونىيە-كورىيە مۇناسىۋىتى 

ئابى شىنزو2012-يىلى 8-ئايدا، ئۇزۇن ئۆتمەي، تارىختىن بۇيان كورىيە زۇڭتۇڭى ئىچىدە ياپون باسقۇنچىلىرىغا قارشى تۈسى قويۇق بولغان پاك گيۇنخاي سەھنىگە چىققان، ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتىدە يېرىق پەيدا بولغان. كورىيە يەنە خەلقئارادا ئامېرىكىنىڭ ھەر قايسى جايلىرىدا تەسىس قىلىنغان «ھال سورىغۇچى ئاياللار»، «ئاياللار مىس ھەيكىلى» قاتارلىق تارىخى مەسىلىلەر ئۈستىدە كەڭ تەشۋىق ئېلىپ بارغان . 2012-يىلى شۇ چاغدىكى كورىيە زۇڭتۇڭى لى مىڭبو بىلەن ئەينى ۋاقىتتىكى ياپونىيە باش ۋەزىرى يوشىخىكو نودا بىلەن سۆھبەتلەشكەندىن بۇيان، ئىككى دۆلەت باشلىقلىرى ئۇچرىشىشى ئۈزۈلۈپ قالغان، بۇ مەزگىلدە ھەقىقەتەن ئىككى دۆلەت مۇناسىۋىتى ئەڭ تۆۋەن چەككە چۈشۈپ قالغان. 

ئابى شىنزوئابى شىنزو ئايالى ئابى جاۋ خۈي بىلەن 1987-يىلى 6-ئايدا توي قىلغان، ياپونىيە مالىيە زومىگىرى، گېزەك شىركەت باشلىقى جاۋ شىيۇڭ ماتسۇزاكىنىڭ قىزى، ئۇنىڭ ئانىسىغا تېپىپ بەرگەن بىر مۇكەممەل بولغان كېلىن، ھەمدە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى كۈچلۈك ياردەمچىسى بولۇپ قالغان. ^[0]