ۋېيياڭ ئوردىسى خارابىسى

خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى ۋېيياڭ ئوردىسى خارابىسى شەنشى ئۆلكىسى شىئەن شەھىرىدە بولۇپ، خەن سۇلالىسى چاڭئەن شەھەر خارابىلىكىنىڭ غەربىي جەنۇبىي بۇلۇڭىغا جايلاشقان. ۋېيياڭ ئوردىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان قۇرۇلۇشنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇلۇشى تىك تۆت بۇلۇڭ شەكلىدە بولۇپ، تۆت ئەتراپىغا قورشاۋ تام قوپۇرۇلغان، كۆلىمى 4.8 كىۋادرات كىلومېتىر كېلىدۇ، ۋېيياڭ ئوردىسى قاتارلىق 40 تىن ئارتۇق قۇرۇلۇشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ۋېيياڭ ئوردىسى غەربىي خەن سۇلالىسىنىڭ پايتەختىدىكى ئەڭ مۇھىم ئوردا بولۇش سۈپىتى بىلەن خەن سۇلالىسى بىلەن غەربىي يۇرتنى تۇتاشتۇرۇشتا تەدبىر بەلگىلەش ۋە قوماندانلىق مەركىزى بولۇش رولىنى ئويناپ، يىپەك يولىنىڭ تەرەققىياتىغا زور تەسىر كۆرسەتكەن.

1956-يىلى جۇڭگو ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيەسى ئارخېئولوگىيە ئەترىتى تەشكىللىنىپ خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى خارابىسىگە كىرگەن. 

1961-يىلى 3-ئاينىڭ 4-كۈنى خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى ۋېيياڭ ئوردىسى خارابىسى گوۋۇيۈەن تەرىپىدىن تۇنجى تۈركۈمدىكى مەملىكەت بويىچە نۇقتىلىق مەدەنىيەت يادىكارلىقى قوغداش ئورنى دەپ ئېلان قىلىنغان. 

2006-يىلى خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى خارابىسى ئىلتىماس قىلىش «يىپەك يولى» دۇنياۋى مەدەنىيەت مىراسلىرى كاندىدات تىزىملىكى كىرگۈزۈلىگەن. 

2008-يىلى «شىئەن شەھىرى شەھەر ئومۇمىي پىلانى» نى ئېلان قىلىپ، «خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى دۆلەت خارابىلىكلەر باغچىسى ۋە ۋېيياڭ ئوردىسى خارابىسى باغچىسى» قىلىپ قۇرغان. 

2009-يىلى 12-ئاينىڭ 15-كۈنى دۆلەت مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ئىدارىسىنىڭ تەستىقلىشى بىلەن «خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى ۋېيياڭ ئوردىسى ئالدىنقى قەسىر خارابىسى قوغداش لايىھىسى توغرىسىدا يوليورۇق سوراش دوكلاتى» (شەنشى مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ھۆججىتى (2009) 150-نومۇرلۇق) مەلۇم لايىھەسى پىرىنسىپ جەھەتتىن قوشۇلغان. 

2010-يىلى 12-ئاينىڭ 1-كۈنى شىئەن خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى ۋېيياڭ ئوردىسى خارابىسى بىر قاتار ۋېيياڭ سارىيى خارابىسى ئالدىدا قوغداش قۇرۇلۇشىنىڭ ئىش باشلاش مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلگەن. بۇ قۇرۇلۇش شەنشى ئۆلكىلىك ھۆكۈمەت بويىچە «خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى خارابىسى، قوغداش ئومۇمىي پىلانى» ھەمدە دۆلەت مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ئىدارىسى تەستىقلىغان نۇقتىلىق قوغدىلىدىغان تۈر بۇلۇپ، خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى خارابىسى باغچىسى قۇرۇلۇشىنىڭ مۇھىم تەركىبىي قىسمى بولغان. 

2011-يىلى 3-ئاينىڭ 29-كۈنى دۆلەت مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ئىدارىسىنىڭ تەستىقلىشى بىلەن «خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى ۋېيياڭ ئوردىسى خارابىسى 1-قارارلىق قۇرۇلۇش پىلانىنى مۇھىتنى تۈزەش لايىھىسى توغرىسىدا يوليورۇق سوراش» (شەنشى مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى [2011] 51-نومۇرلۇق) خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى ۋېيياڭ ئوردىسى خارابىسى مۇھىتنى تۈزەش پىرىنسىپ جەھەتتىن 1-قارارلىق قۇرۇلۇش لايىھەسى» ۋە پىكىرگە قوشۇلغان. 

2013-يىلى 3-ئاينىڭ 8-كۈنى دۆلەت مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى ئىدارىسىنىڭ تەستىقلىشى بىلەن «خەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى چاڭئەن شەھىرى ۋېيياڭ ئوردىسى خارابىسى ئىلتىماس قىلىش، قۇرۇلۇش لايىھىسى توغرىسىدا يوليورۇق سوراش دوكلاتى» (شەنشى مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرى [2013] 24-نومۇرلۇق)  غا كىرگۈزۈلگەن.^[0]