ئىلى دىيارى بلوگى

«غۇلجا» دېگەن يەر نامى توغرىسىدا

 غۇلجا — شىمالىي شىنجاڭدىكى ھەممىمىزگە تونۇشلۇق

بىر شەھەرنىڭ نامى. شۇنداقلا يەنە بۇرۇنقى جېلىليۈزىمۇ ھازىر غۇلجا ناھىيەسى دەپ ئاتىلىدۇ.

ئىلى دەرياسى

ئىلى دەرياسى ئاسيادىكى مەشھۇر دەريالارنىڭ بىرى. بۇ دەريا شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىدىكى تەڭرىتاغلىرىنىڭ بۇلۇتقا تاقاشقان ئېگىز چوققىلىرىدىكى مۇزلۇقلاردىن باشلىنىپ، قاتمۇ – قات تاغلار ئارىسىدىكى قېلىن قارىغايلىق جىلغىلار ۋە رەڭگارەڭ گۈل – چىچەكلەرگە پۈركەنگەن گۈزەل يايلاقلاردىكى سانىسزلىغان كىچىك ئېقىنلارنىڭ قوشۇلۇشىدىن ھاسىل بولغان مەشھۇر ئەزىم دەريادۇر.

ئىلى دەرياسى 

                                          ئىلى دەرياسى ئاسيادىكى مەشھۇر دەريالارنىڭ بىرى. بۇ دەريا شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىدىكى تەڭرىتاغلىرىنىڭ بۇلۇتقا تاقاشقان ئېگىز چوققىلىرىدىكى مۇزلۇقلاردىن باشلىنىپ، قاتمۇ – قات تاغلار ئارىسىدىكى قېلىن قارىغايلىق جىلغىلار ۋە رەڭگارەڭ گۈل – چىچەكلەرگە پۈركەنگەن گۈزەل يايلاقلاردىكى سانىسزلىغان كىچىك ئېقىنلارنىڭ قوشۇلۇشىدىن ھاسىل بولغان مەشھۇر ئەزىم دەريادۇر.

تۆھپىكار تاتار خەلقى(2)

2.تاتارلارنىڭ جۇڭگۇغا كېلىشى ۋە ئىلىدا شۇغۇللانغان تۈرلۈك كەسىپلىرى

تاتارلارنىڭ جۇڭگۇغا كېلىشى19-ئەسىرنىڭ 20-30-يىللىرى باشلانغان بولۇپ بەش دەۋرگە بۆلىنىدۇ:

بىرىنچى دەۋر:18-ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرىدا روسسىيەدەفىئودالىزىم زاۋانلىققا يۈزلەندى.زاۋاللىققا يۈزلەنگەن چوڭ فىئوداللار كەڭ دېھقانلارغا قاراتقان ئىكىسپىلاتاتسىيىسىنى تېخىمۇ كۈچەيتىش بىلەن بىرلىكتە ئاز سانلىق مىللەتلەرنى قاتتىق تالان-تاراج قىلدى.شۇ قاتاردا ئىدىل،ئورال بويلىرىدىكى تاتارلارنىڭ يەر-زىمىن،تېرىلغۇ يەرلىرىنى،چارۋا مال، ئوتلاقلىرىنى زورلۇق بىلەن تارتىۋىلپلاقالماستىن ،ئېغىر ئالۋاڭ-سېلىق ئارقىلىق ئۇلارنى كۈن كۆرەلمەسلىك ھالغا چۈشۈرۈپ قويدى.

تۆھپىكار تاتار خەلقى(1)

مەن مەمىلىكىتىمىزدىكى تارىخى ئۇزۇن، ئۇيغۇرۋەباشقاقېرىنداش تۈركىي مىللەتلەر بىلەن ئەسىرلەردىن بېرى بىللە ياشاپ كەلگەن مەدەنىيەتلىك تۈركى خەلقلەرنىڭ بىرى بولغان تاتارمىللىتى نىڭ كېلىپ چىقىشى، مەدىنىيىتى، ئۆرپ-ئادىتى ۋەشىنجاڭنىڭ ھەر ساھەسىگە قوشقان تۆھپىلىرى قاتارلىق جەھەتلەردىن قىسقىچە چۈشەنچە بېرىش ئۈچۈن بۇ ماتىريالنى تەييارلىدىم.ھەر قەيسىڭلارنىڭ ھوزۇرىغا سۇنماقچىمەن. بەھىرلەنگەيسىلەر.     

  ئىلىدىكى توققۇزكۈرە

تەلكە كۈرەسى. تەلكە كۈرەسى ئىلى دەرياسىنىڭ شىمالىي قىرغىقىغا جايلاشقان بولۇپ ، مانجۇلار بۇ كۈرەنى مىلادى 1761- يىلى تارانچىلارنىڭ كۈچى بىلەن ئەھيا قىلدۇرغانىدى. كىيىن مىلادى 1802-يىلى ئىككى قىېتىم كىڭەيتىپ سالدۇردى. بۇ قەلئە-ئىلى ۋادىسىغا ئۈتىدىغان قەدىمكى خەلقئارالىق يول -ئالمالىق جىلغسنىڭ ئېغىزىغا جايلاشقانلىقى ئۈچۈن ،تارىخت<بىرىنچى ئۆتكەل> دەپ ئاتالدى.1ا

ﺑﻪﻳﺘﯘﻟﻼﻧﯩﯔ ﺑﯩﻨﺎﻛﺎﺭﭼﯩﻠﯩﻘﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ

     ﺗﻮﺧﺘﻰ ﻣﯘﺟﺎﯓ ﯞﻩ ﺑﻪﻳﺘﯘﻟﻼﻧﯩﯔ ﺑﯩﻨﺎﻛﺎﺭﭼﯩﻠﯩﻘﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺑﻪﻳﺘﯘﻟﻼﻧﯩﯔ ﺑﯩﻨﺎﻛﺎﺭﭼﯩﻠﯩﻘﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺑﯩﺰﺩﯨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺩﯦﺮﻩﻛﻠﻪﺭﺩﻩ ﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﻗﺎﻳﯩﻞ ﻗﯩﻼﺭﻟﯩﻖ ﻣﻪﻟﯘﻣﻪﺗﻼﺭ ﻳﻮﻕ ﺋﯩﺪﻯ... ﺑﯘ ﮬﻪﻗﺘﻪ ﺑﯩﺰﻧﻰ ﻗﺎﺯﺍﻗﯩﺴﺘﺎﻧﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﭖ ﺋﯩﺠﺎﺩﺍﺩﯨﻴﻪﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﯘﻏﯘﻟﻼﻧﻐﺎﻥ ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﺴﻰ ﻣﻪﺭﮬﯘﻡ ﮬﯩﺰﻣﻪﺕ ﺋﺎﺑﺪﯗﻟﻠﯩﻦ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﯨﻢ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ <<ﺑﯩﻨﺎﻛﺎﺭﻻﺭ ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﻳﯩﺮﯨﻚ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺭﻭﻣﺎﻧﯩﺪﺍ ﺑﻪﺯﻯ ﻣﯘﮬﯩﻢ ﺗﺎﺭﯨﺨﻲ ﺩﯨﺮﻩﻛﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ

«تۇلپار ماكانى» مۇڭغۇلكۈرە ھەققىدە

" تۇلپار ۋە شۇڭقار ماكانى"موڭغۇلكۈرە ناھىيىسى تەڭرى تېغىنىڭ شىمالىي ئېتىكىگە، تېكەسدەرياسىنىڭ يۇقىرى ئېقىنىغا جايلاشقان........

                                                    غۇلجا شەھىرى

                                           غۇلجا شەھىرى ئىلى دەرياسى ۋادىسىنىڭ ئوتتۇرا قىسمىغا جايلاشقان. شەرقىي شىمالى غۇلجا ناھىيىسى بىلەن، جەنۇبىي تەرىپى چاپچال شىبە ئاپتونوم ناھىيىسى بىلەن، غەرب،شىمال تەرەپلىرى قورغاس ناھىيىسى بىلەن تۇتىشىدۇ، ئومۇمىي يەر كۆلىمى 575 كۋادرات كىلومېتىر، شەھەرگە بىر بازار، ئالتە يېزا، ئالتە مەھەللە ئىش باشقارمىسى، 59 ئاھالە كومىتېتى، 38 كەنت ئاھالە كومىتېتى قارايدۇ.

تۇغلۇق تۆمۈرخان مازىرى