ساپ ھاۋالىق بوستانلىق ،
لوپنۇرغا كېلىپ كىتىڭ.
ئۆمۈر چولپانلىرى كۆپتۇر،
ھەمسۆھبەت بولۇپ كىتىڭ.
 
يۇلغۇن گۈلى ئېچىلغاندا،
بىر دەستە تىزىپ كىتىڭ.
قۇم-بارخانلىرى تاغدەك،
كۈمۈلۈپ يېتىپ كىتىڭ.
 
لوپنۇر كەندىر چېيىدىن،
بىر چۈگۈن ئىچىپ كىتىڭ.
كروران قىز دىيارىغا،
گۈل-چېچەك چېچىپ كىتىڭ.

ساپ تەرەپلىرىمۇ بار ئىدى.تېخى تەستىقلانمىغان ئوخشايدۇ.ئىمكان بولسا لوپنۇرغا كەلسىڭىز تىل جەھەتتىن بولسۇن،ئۆرپ-ئادەت جەھەتتە بولسۇن ،ساقلىنىۋاتقان مىللىي ئەنئەنە خاسلىق جەھەتتىن بولسۇن نۇرغۇن ساپ تەرەپلەرنى بايقايسىز.

لوپنۇرنىڭ تەبىئىي مەنزىرىلىرىنى تورداشلارنىڭ كۆرۈپ ھوزۇرلىشى ئۈچۈن يوللاپ قويدۇم.

بۇلار لوپنۇرنىڭ  تەبىئىي مەنزىرىسى بولۇپ،رەسسام ياكى تەتقىقاتچى دوستلىرىمىز غا بۇ توغرىسىدا ماتىرىيال كېرەك بولسا مەن بىلەن ئالاقىلاشسا كېرەكلىك ماتىرىياللار بىلەن تەمىنلەپ بېرىمەن.چ چ نومۇرۇم: 750230618  تېلېفۇن نومۇرۇم:13319074515

بۇلار لوپنۇرنىڭ  تەبىئىي مەنزىرىسى بولۇپ،رەسسام ياكى تەتقىقاتچى دوستلىرىمىز غا بۇ توغرىسىدا ماتىرىيال كېرەك بولسا مەن بىلەن ئالاقىلاشسا كېرەكلىك ماتىرىياللار بىلەن تەمىنلەپ بېرىمەن.چ چ نومۇرۇم: 750230618  تېلېفۇن نومۇرۇم:13319074515

بۇلار لوپنۇرنىڭ  تەبىئىي مەنزىرىسى بولۇپ،رەسسام ياكى تەتقىقاتچى دوستلىرىمىز غا بۇ توغرىسىدا ماتىرىيال كېرەك بولسا مەن بىلەن ئالاقىلاشسا كېرەكلىك ماتىرىياللار بىلەن تەمىنلەپ بېرىمەن.چ چ نومۇرۇم: 750230618  تېلېفۇن نومۇرۇم:13319074515

ئۆردەك ئوماق سېۋىن ھېدىنگە يول باشلىغاندا لوپنۇردىكى كىشىلەرنىڭ ئېڭىدا مەدىنىي يادىكارلىقلىرىمىزنىڭ  قىممىتى توغرىسىدا ئۇقۇم يوق.ئۇنىڭ ئۈستىگە شۇ ۋاقىتتىكى ئىجتىمائىي تۈزۈمنىڭ مۇكەممەل بولماسلىقى،مەدىنىي يادىكارلىقلىرىمىزنى قوغداشنىڭ يىتەرلىك بولماسلىقى سەۋەپلىك چەتئەل ئىكىسپىدىتسىيىچىلىرى قىممەتلىك مەدىنىي مىراسلىرىمىزنى بىمالال ئېلىپ چىقىپ كەتكەن . لوپنۇر ناھىيىسىنىڭ تارىخى ناھايىتى ئۇزۇن. مىلادى نەچچە يۈز يىل ئىلگىرى غەربى خەن سۇلالىرى دەۋرىدە، قۇدىرەتلىك دۆلەت بولۇپ، كۆچمەن ئەللىرى بەگلىگى، تاغ دۆلىتى بەگلىكى، شەھەر دۆلىتى بەگلىگى قۇرۇلغان. ئۈچ بەگلىك غەربى رايون تۇتۇق بەگ مەھكىمىسىگە قاراشلىق بولغان. چىڭ سۇلالىسى دەۋرىدە شىنجاڭنى بىرلىككە كەلتۈرگەندىن كىيىن 1899-يىلى رەسمىي ھالدا ناھىيە بولۇپ قۇرۇلۇپ شىڭپىڭ ناھىيىسى دەپ ئاتالغان. 1914-يىلى لوپنۇر ناھىيسىگە ئۆزگەرتكەن. لوپنۇر ناھىيىسى دائىرىسىدە قەدىمىي كىروران شەھىرى، يىڭفەن شەھىرى، دورال شەھىرى، توپىشەھەر خارابىلىغى ، ئۆردەك باي قەبىرىستانلىقى، شىڭدى قىيا تاش سۈرئەتلىرى قاتارلىق قەدىمىي قىممەتلىك تارىخى ئىزناھلىرى بار.لوپنۇرلۇقلار تارىختىن بۇيان ئېقىن-سۇ قوغلۇشۇپ،چارۋىچىلىق،بېلىقچىلىق،ئوۋچىلىقنى ئاساس قىلىپ تۇرمۇش كەچۇرگەچكە،ئادەملىرى مەرت،ئاقكۆڭۈل،ساددا-تۈز،قورقماس باتۇر خاراكتىرگە ئىگە.ناۋادا سىز ئۇلارنىڭ ئوتاق(چارۋىچىلارنىڭ ئولتۇراق ئۆيىنى لوپنۇر تىلىدا ئوتاق دەپ ئاتايدۇ)لىرىغا  بېرىپ قالسىڭىز سىزنى تونۇش تونۇماسلىقىدىن قەتئىينەزەر قوي ياكى ئۆچكە سۇيۇپ مېھمان قىلىدۇ.سىزدىن ھېچنەرسە تەلەپ قىلمايدۇ.لوپنۇر قەدىمىي تىلىدا يېقىملىق قوشاق-ناخشىلارنى ئېيتىپ بېرىپ سىزنى خوش قىلىۋېتىدۇ.ئۇلار ئوتاقتىن بىر جايغا بارماقچى بولسا ئۆيىگە قېتىق،نان-توقاچ،گۆش،سۇ... دىگەندەك يىمەكلىكلەرنى قالدۇرۇپ،ئىشىكنى چىگە يىپ ياكى قوينىڭ يۇڭىدا توقۇلغان ئارغامچا بىلەن باغلاپ قويىدۇ،قۇلۇپ سالمايدۇ.بۇنداق قىلىشتىكى مەقسىدى  ئۇزۇق-تۈلۈكى تۈگەپ قالغان بىرەر يولۇچى بۇ جايدىن ئۈتۈپ قالسا ئۆيگە بىمالال  كىرىپ ئۇزۇقلىنىۋېلىشىنى مەقسەت قىلىدۇ.ئۇلارنىڭ گەرچە نەچچە يۈز ھەتتا نەچچە مىڭ چارۋا-ماللىرى بولسىمۇ ئۆيىدە ساقلاپ قويىدىغان ئالتۇن-كۈمۈشلىرى يوق .تاكى ھازىرغا قەدەر بۇ ئۆرپ-ئادەتلەر ساقلىنىپ كەلمەكتە.لوپنۇرلۇقلار20-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىغىچە ئالتۇن-كۈمۈش،بايلىق دىگەن نەرسىلەرگە قىزىقمىغان.يوقاقى تارىخى ئىزنالار ساقلىنىپ قالغان جايلار  ئىنتايىن سىرلىق بولۇپ،ئادەمنىڭ ئەقلى يەتمەيدىغان سىرلىق ۋەقەلەر يۈز بېرىپ تۇرغاچقا ھازىرغىچە تاساددىپى ئۇچراپ قالغان ئالتۇن كۈمۈشلەرنىمۇ يامانلىقتىن نىشان ئېلىپ جايىغا قويۇپ قويىدىغان،قەدىمىي شەھەر خارابىلىرىغا مەلۇم بەلگە بىلەن پاسىل قويۇپ ،ئۇنىڭغا يېقىنلاشمايدىغان ئادەت ساقلانغان.مەن لوپنۇر موزىيخانىسىدا ئىشلەيدىغان بىر دوستۇم بىلەن كېلىشىپ قويدۇم. ئاللاھ خالىسا مەن لوپنۇر موزىيىدىكى ئاسارە-ئەتىقىلەرنى رەسىمگە تارتىپ تورداشلارنىڭ كۆرۈپ بېقىشىغا سۇنىمەن.بۇ .ئاسارە-ئەتىقىلەرنى  لوپنۇر خەلقى ئۆزلىرى تەمىنلىگەن ياكى مەنبەلىرىنى كۆرسىتىپ بەرگەن.

كروران شەھىرى خارابىسى جايلاشقان جاي ئىنتايىن سىرلىق بولۇپ،بۇنى تەتقىق قىلىشنى مەقسەت قىلىپ كەلگەن نۇرغۇن ئالىملار،ئىكىسپىدىتسىيىچىلەر يولدىن ئادىشىپ،ھاياتىدىن ئايرىلغان.قۇتقۇزۇش ئەتىرىتى بىر نەچچە كۈن ئىزدەپ ئۇلارنىڭ جەسىتىىنى يوقاپ كەتكەن جايدىن ھېساپلىسا جەسىتى تېپىلغان جايغا پىيادە يىتىپ بېرىش مۇمكىنچىلىكى يوق يەردىن تاپقان،بەزىلىرى ئىز-دىرەكسىز يوقالغان. ئۇ جايدا كۇمپاسنىڭمۇ رولى دىيەرلىك.خاتىرىلەرگە ئاساسلانغاندا ئۆردەك ئوماقتا نىشاننى پەرىق ئىتىش سەزگۈسى ئىنتايىن كۈچلۈك بولۇپ،يولدىن ئادىشىپ قالمايدىكەن. ئۆردەك ئوماقنىڭ سېۋىن ھېدىنگە يول باشلىشى بىلەن تارىختىن يوقالغان كروران دۆلىتى بايقىلىپ،ئويغۇرلار مەدىنىيەت تارىىخىنى 4000 مىڭ يىل ئالدىغا سۈردى.بۇنى ئۆردەك ئوماقنىڭنىڭ تۆھپىسىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ،ئەلۋەتتە.

ئۇ جايدا كۇمپاسنىڭمۇ رولى يوق دىيەرلىك.«يوق» دىگەن خەت چۈشۈپ قاپتۇ.كەچۈرۈڭلار.

     باغداش ئوغلى بۇ دوپپىنى سەل چاغلىماڭ.ھەربىيلەرنىڭ قۇلاقچىسىنى قۇلاقنى يۇپۇرۇپ ۋە قايرىۋېتىپ ئىككى خىل كېيگىلى بولغان بىلەن لوپنۇرنىڭ بۇ دوپپىسىنى تۆت خىل كىيگىلى بولىدۇ.قىشتا ئىككى تەرىپىنى چۇشۇرۇپ كىيسە قۇلاقنىڭ توڭلىشىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ.يازدا بىر تەرىپىنى يۈز تەرەپكە چۈشۈرۈپ كىيسە كۈنلۈكنىڭ رولىنى ئېلىپ ئاپتاپتىن،قۇم-بوراندىن ساقلانغىلى بولىدۇ.ئىككى تەرىپىنى قاتلاپ قويۇپ كىيسە باشقا ئاپتاپ ئۈتۈپ كىتىشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ.سېلىۋەتسە باش تېخىمۇ ئازادە بولۇپ قالىدۇ.         بۇ قالپاقنىڭ يەنە بىر ئالاھىدىلىكى شۇكى ناھايىتى سەت بولۇپ پاشىمۇ قورقۇپ كىتىپ چاقالماي ھوشىدىن كىتىدۇ.سەل قېلىنراق تىكىلگەنلىرىنى كىيىپ موتىسكىلىت مىنسە بىخەتەرلىك قالپىقىڭ بار ئىكەن دەپ ساقچىمۇ توسمايدۇ.قانداق باغداش ئوغلى سىزگىمۇ بىرنى ئەۋەتىپ بېرەيمۇ    بۇ قالپاقنى بىز كەيگەندە قىرغىزلار يالاڭباش يۈرىۋاتقان ۋاقتى. بەكلا پو ئېتىۋاتتىممۇ نىمە باشقا يەردە دەپ يۈرمەسسىلەر ھە

مەن چارقىلىق ناھىيىسىدە يەنە بىر «لوپنۇر»نىڭ بارلىقىنى پەقەت ئاڭلىماپتىمەن.بۇ ماڭا خۇددى :«ئىندىئانلار چىڭگىزخاننىڭ قوشۇنلىرى تەرىپىدىن قەتلىي قىلىنىشىدىن قورقۇپ قاچقان ئويغۇرلار»دىگەندەكلا   تۇيۇلدى.لوپنۇر چىگرىسى شىمالى پاراللىل 40 گىرادۇس 55 مىنۇتتىن 41 گىرادۇس 15 مىنۇتقىچە ،شەرقى مېردىېئان 84 گىرادۇس15 مىنۇت 85 گىرادۇس 30منۇتقىچەبۇلۇپ،بۇ، كەڭ دائىرىدە نىفىت،تەبىئى گاز ئىنتايىن مول، تەكلىماكان قۇملۇقى تارىم ئويمانلىقى دائىرسىدىكى جەنۇبى بۈگۈر نىفىتلىكىنىڭ ئاياق قىسمى لوپنۇر ناھىيىسى تەۋەلىكىگەكىرىدۇ.لوپنۇر ناھىيىسى دائىرىسىدە قەدىمىي كىروران شەھىرى، يىڭفەن شەھىرى، دورال شەھىرى، توپىشەھەر خارابىلىغى ، ئۆردەك باي قەبىرىستانلىقى، شىڭدى قىيا تاش سۈرەتلىرى قاتارلىق قەدىمىي قىممەتلىك تارىخى جايلارمۇ بار.ئەگەر چارقلىقتا راستىنلا يەنەبىر «لوپنۇر»،«كروران»دىگەن جايلار  بولسا لوپنۇرنىڭ خەرىتىسىگە ئېلىنغان دائىرىدە خاتالىق بار دىگەن گەپ.مەن تارىخىي ماتىرىياللارنى قايتا ئوقۇپ چىقسام بولغۇدەك.كروران بۇرادەر سىزدە چارقىلىقتىكى «لوپنۇر»،«كروران» ھەققىدە تارىخىي ماتىرىياللار بولسا يوللاپ بەرسىڭىز،شۇ باھانىدا مېنىڭ بۇ ھەقتىكى بىلىمىم مۇكەممەللىشەتتى.