تىل تەتقىقاتىمىزغا 3 سۇئال

sanjari

   ھۇۋەيدا ئۆزبىك شائىرى

پاكزات

تېمىغا موناسىۋەتسىز بولۇپ قالدى خاپا بولمايسىلەر؛ ئىملا تۈزۈتىدىغان بىر تور بەت بارتى كىم ئوقىدۇ بولسا ئىنكاس ئارقىلىق ماڭا يوللاپ بەرسە ماڭا بەك ئىھتىيجالىق بولۇپ قالدى، رەھمەت سىلەرگە.

oqu

بۇنداق يېزىشنى خاتامۇ دېمەيمىز توغرىمۇ دېمەيمىز، چۈنكى بۇ ئەينى تارىخنىڭ، شۇ تارىخى دەۋرنىڭ مەھسۇلى.
لېكىن ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى شارائىتىدا قەستەنلەرچە بۇنداق يېزىشنى يېزىقىمىزغا قىلىنغان ھاقارەت دېمەي ئىلاج يوق. ئەگەر ئۇنداق ئەمەس دەپ قارىسىڭىز، بۇندىن كېيىن خاقانىيە تىلىدا، ياكى قەدىمقى ئورخۇن خانلىقى دەۋرىدىكى ئۇيغۇر تىلىدا ئەسەر يازسىڭىزمۇ بولىدۇ. چۈنكى سىز بولمىش ئەسلىيەچىلىككە بەك كۈچەيسىز ئەمەسمۇ.

jimsary

يوقارىدا كۆرسەتكەنىم بۇنىڭدىن تەخمىنەن 200 يىل بۇرۇن يازىلغان شىئېرلارنىڭ بىرى. ئەندى بۇنىڭدىن 500 يىل بۇرۇن يازىلغان شىئېرنى كۆرۈپ باقايلى:
«ئېرۇرسەن شاھىئى ئاگاھ سەنسەن،
ئەگەر ئاگاھ سەن-شاھ سەنسەن».
«دېدى ھەر ئىشنى قىلمىش ئادەمىزات،
تەفەككۇر بىرلە بىلمىش ئادەمىزات».

«جىسىم بوستانىغە شەجەر سۆزدۈر،
روھ ئەشجارىغە سەمەر سۆزدۈر،
گۈلشەنى كەلدى جىسمى ئىنسانى،
نۇتق ئانىڭ بۇلبۇلى خۇش ئەلھانى،
بولماسا سۆز ئەجەب بەلا بولغاي،
بۇلبۇلى نۇتق بىنەۋا بولغاي».

دىمەك، بۇنىڭدىن 200 يىل بۇرۇنقى سۆزلەرىمىز بىلەن 500 يىل بۇرۇنقى سۆزلەرىمىزدە پەرق يوق. ئەمما بىز مۇشۇ ئۆتكەن ئازكام 100 يىل ما بەينىدە تىل-يازىقىمىزداكاتتا ئىسلاھاتلارنى ئالىپ بارىپ، بۇرۇنقى تىلىمىزنى بىلمەيدىغان دەرىجەگە يەتتۇق. ئۇ ئۆزبەك، بۇ ئۇيغۇر، ئاۋۇ قازاق، ماۋۇ قىرغىز دەپ بىھۇدە تالاشىپ كەتتۇق.

jimsary

oqu يوللىغان ۋاقتى  2016-11-5 20:58
بۇنداق يېزىشنى خاتامۇ دېمەيمىز توغرىمۇ دېمەيمىز، چۈنك ...

ئىنكاسىڭىزغا قاراغاندا، سىز تېخى كىچىك بالا ئوخشايسىز. ياغاچنىڭ ئىككى باشىنى دەسسەپ تۇرادىكەنسىز. ئۇنداق ئويناماڭ، سۇغا غەرق بولۇسىز. «ھاقارەت»، «ئەسلىيەچى»، «خاقانىيە تىلى»، «قەدىمقى ئۇرخۇن خانلىقى دەۋرىدىكى ئۇيغۇر تىلى» دىگەن سۆزلەرنى شىپى كەلتۈرۈپسىز، ئەمما بۇ سۆزلەرنىڭ مەناسىنى تېخىمۇ بىلمەيدىكەنسىز. مەن ئەسەرلەرىم ھەم ئىنكاسلارىمدا بۇ سۆزلەرنى تېخى ئىشلەتىپ باقمادىم. جاۋابىنى بەرەلەيدىغان سۆزلەرنى يازدىم. ئەلۋەتتە توغراسىغا كۈچەدىم.

ziya

tursun0738 يوللىغان ۋاقتى  2016-11-5 17:16
مېنىڭچە ، شەيئىلەر داۋاملىق ئۆزگىرىپ تۇرىدىغان بولغاچ ...

ئىككىن شېئىر ئۇتتۇرىسىدا ھېچقانداق مەزمۇنى ئورتاقلىق يوق.

oqu

jimsary يوللىغان ۋاقتى  2016-11-5 21:20
ئىنكاسىڭىزغا قاراغاندا، سىز تېخى كىچىك بالا ئوخشايسى ...

مەن كىچىك بالا بولسام،ئەمىسە جانابلىرى قېرىپ ئالجىش يېشىغا يەتكەچكە، قەستەن ئۇيغۇر ئەدەبى تىلنى بۇزۇش ئۈچۈنلا كۈچەۋىتىپلا دە؟
دەپ باقسىلا قېنى، ھازىرقى زامان ئۇيغۇر  ئەدەبى تىلىدا  ئېنىق سۆزلەردىن ئىنكاسىڭىزدا قانچىنى بۇزۇپ يازدىڭىزكىن؟
ئىملا خاتالىقى سەۋەنلىكتىن بولسا چۈشىنىمىز، قەستەنلىكتىن بولسا ھاقارەت دېمەي نېمە دەيمىز بوۋا؟

tursun0738

ھەر ئىككىسىدە دەرت-ئەلەم ، پىغان-ھەسرەتنىڭ پۇرىقى پۇراپ تۇرغاچقا ، مەن ئوخشاتقان شېئىرنى ئاۋۇ 200 يىلنىڭ ئالدىدىكى دادۇخاسىنى تاپالماي يۈرگەن شېئىرنىڭ ساقىندىسىمىكىن دەپتىمەن ، زىيا ئەپەندى .