شنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئېلىپ بىرىلغان ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتى ۋە ئوقۇتۇشى ئىلمىي مۇ
شنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئېلىپ بىرىلغان ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتى ۋە ئوقۇتۇشى ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى
http://www.qutad.biz/forum.php?mod=viewthread&tid=4910
مۇبارەك ئانا تىلىمىز-يېزىقىمىز ئېغىر كىرىزسلارغا پاتقان، تۆردىن پەگالارغا سۈرگۈن قىلىنغان مۇشۇ كۈنلەردە، مۇشۇنداق يىغىنلار ئېچىلىپ ئۇيغۇر تىل-يېزىقنىڭ تەرەققى قىلىپ كەتكەنلىكىنىڭ مۇئەييەنلەشتۈرۈلىشى ھەمدە كىملەرگىدۇر مۇكاپاتلارنىڭ تارقىتىلىشى تىراگىدىيە بولماي نېمە؟ ماۋۇ يېغىندا زادى نىمىنى مۇھاكىمە قىلدىغاندۇ؟! ناھايىتى خۇرسەن بۇلدۇم، مانا بۇ باشلىنىش،ئۇيغۇرتىلى ھەرگىز يوقالمايدۇ. ئاۋۋال فىلىمنى كۆرۈپ ۋە ياكى يىغىن قاتناشچىلىرىدىن بۇ قېتىملىق ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىنىڭ باش ئاخىرىنى ئۇقۇپراق ئاندىن ئىنكاس يازساڭلارمۇ كېچىكمەيسىلەر تورداشلار! ئانا تىل مەكتەپلىرىنى قۇرۇش يولىدا ...ھەجەپ بىر ئىش بوپتۇ ھە. بۇ مۇھاكىمە يىغىنغا قاتنىشالمىغان بولساممۇ، بۇ يىغىنىىڭ تەرىپىنى كۆپ ئاڭلىدىم. ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتىغا ئائىت ساپ ئۇيغۇر تىلىدىكى مۇھاكىمە يىغىنلىرىنىڭ كۆپرەك ئېچىلىپ تۇرۇشىنى، ئۇيغۇر كارخانچىلىرىنىڭ پەقەت مەشرەپ سورۇنىلا ئەمەس، مۇشۇنداق ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتى قاتارلىق ئىلمىي پائالىيەتلەر سورۇنىنىمۇ ھازىرلاپ تۇرۇشىنى ئۈمۈد قىلىمەن. ئاغىينىلەر، يۈكسەل دىگەندەك ئاۋال ئاۋۇ فىلىمنى كۆرۈپ بولۇپ ئىنكاس يازساڭلارمۇ كېچىكمەيسىلەر. بۇ قېتىمقى يىغىن ھەقىقەتەن ئەھمىيەتلىك بولدى. بۇ يىغىن ئىككى كۈن ئۆتكۈزۈلدى. مەن بىرىنچى كۈنىگە قاتناشتىم. تۇنجى كۈنلۈك مۇھاكىمە يىغىندا ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتى ۋە ئوقۇتۇشى ئۈچۈن يۈرەك قېنىنى سەرىپ قىلغان 11 نەپەر تىلشۇناسقا مۇئەللىم تىلشۇناسلىق مۇكاپاتى بېرىلدى. ھەر بىر تىلشۇناسقا 5000يۈەن نەق پۇل ۋە 1300يۈەن قىممىتىدىكى مۇئەللىم مەھسۇلاتى مۇكاپات قىلىپ بېرىلدى. مۇئەللىم شىركىتى مۇشۇ پائالىيەت ئۈچۈن 300،000يۈەن سەرىپ قىپتۇ. تۇنجى كۈنلۈك يىغىندا مىرسۇلتان ئوسمانوف، ئارىسلان ئابدۇللا، لىتىپ توختى قاتارلىق پروفېسسورلار بەك ئەھمىيەتلىك ئىلمىي ماقالىلەرنى ئوقۇدى. بۇ يىغىن قانداقتۇر ئۇيغۇر تىلى تەرەققىي قىلىپ كەتتى ئەمەس بەلكى ئۇيغۇر تىلى نۆۋەتتە ئۇچراۋاتقان خىرىسلار، ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتىدىكى كۆرۈلۈۋاتقان مەسىلىلەر ۋە بىر قىسىم ھەل قىلىش چارىلىرى ئوتتۇرغا قويۇلدى. بولۇپمۇ پىسخولوگىيە پەنلەر دوكتورى، تىلشۇناس، مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنىۋېرىسىتېتىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى لىتىپ توختى مۇئەللىمنىڭ بالىلارنىڭ تىل ئۆزلەشتۈرۈشىدىكى ئاچقۇچلۇق مەزگىلى ۋە ئاتا-ئانىلارنىڭ مەجبورىيىتى دېگەن ماقالىسى مەندىلا ئەمەس بارلىق يىغىن قاتقاشقۇچىلىرىغا چوڭقۇر تەسىر قالدۇردى. مەن نەق مەيداندا لىتىپ توختى پروفېسسوردىن بۇ ماقالىنىڭ تولۇق نۇسخىسىنى ئېلىۋالدىم. ئەمما بۇ ماقالىنى شىنجاڭ مائارىپ ژورنىلىغا باسىدىكەن. شۇڭا ژورنال نەشىردىن چىققۇچە تورغا چىقىرالمايدىغان بولدۇم. لېكىن بۇ ماقالىدىكى ئەڭ مۇھىم مەزمون: ئىنسانلاردا تىل ئورگىنى دەپ بىر ئورگاننىڭ بولىدىغانلىقى بۇ ئورگاننىڭ بىر ياشتىن ئون ياشقىچىلا بولغان ئارلىقتىلا ئىشلەيدىغانلىقى، ئەگەر مۇشۇ ۋاقىتتا ئانا تىلنى ئۆگەنمىسە ئون يىلدىن كېيىن ئۆگۈنۈشنىڭ ئىنتايىن ئىنتايىن مۈشكۈل بولىدىغانلىقى تەتقىقات نەتىجىلىرى ئارقىلىق ئوتتۇرغا قويدى.8- قەۋەتتىكى dankoنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
ئاغىينىلەر، يۈكسەل دىگەندەك ئاۋال ئاۋۇ فىلىمنى كۆرۈپ بولۇپ ئىنكاس يازساڭلارمۇ كېچىكمەيسىلەر. بۇ قېتىمقى يىغىن ھەقىقەتەن ئەھمىيەتلىك بولدى. بۇ يىغىن ئىككى كۈن ئۆتكۈزۈلدى. مەن بىرىنچى كۈنىگە قاتناشتىم. تۇنجى كۈنلۈك مۇھاكىمە يىغىندا ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتى ۋە ئوقۇتۇشى ئۈچۈن يۈرەك قېنىنى سەرىپ قىلغان 11 نەپەر تىلشۇناسقا مۇئەللىم تىلشۇناسلىق مۇكاپاتى بېرىلدى. ھەر بىر تىلشۇناسقا 5000يۈەن نەق پۇل ۋە 1300يۈەن قىممىتىدىكى مۇئەللىم مەھسۇلاتى مۇكاپات قىلىپ بېرىلدى. مۇئەللىم شىركىتى مۇشۇ پائالىيەت ئۈچۈن 300،000يۈەن سەرىپ قىپتۇ. تۇنجى كۈنلۈك يىغىندا مىرسۇلتان ئوسمانوف، ئارىسلان ئابدۇللا، لىتىپ توختى قاتارلىق پروفېسسورلار بەك ئەھمىيەتلىك ئىلمىي ماقالىلەرنى ئوقۇدى. بۇ يىغىن قانداقتۇر ئۇيغۇر تىلى تەرەققىي قىلىپ كەتتى ئەمەس بەلكى ئۇيغۇر تىلى نۆۋەتتە ئۇچراۋاتقان خىرىسلار، ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتىدىكى كۆرۈلۈۋاتقان مەسىلىلەر ۋە بىر قىسىم ھەل قىلىش چارىلىرى ئوتتۇرغا قويۇلدى. بولۇپمۇ پىسخولوگىيە پەنلەر دوكتورى، تىلشۇناس، مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنىۋېرىسىتېتىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى لىتىپ توختى مۇئەللىمنىڭ بالىلارنىڭ تىل ئۆزلەشتۈرۈشىدىكى ئاچقۇچلۇق مەزگىلى ۋە ئاتا-ئانىلارنىڭ مەجبورىيىتى دېگەن ماقالىسى مەندىلا ئەمەس بارلىق يىغىن قاتقاشقۇچىلىرىغا چوڭقۇر تەسىر قالدۇردى. مەن نەق مەيداندا لىتىپ توختى پروفېسسوردىن بۇ ماقالىنىڭ تولۇق نۇسخىسىنى ئېلىۋالدىم. ئەمما بۇ ماقالىنى شىنجاڭ مائارىپ ژورنىلىغا باسىدىكەن. شۇڭا ژورنال نەشىردىن چىققۇچە تورغا چىقىرالمايدىغان بولدۇم. لېكىن بۇ ماقالىدىكى ئەڭ مۇھىم مەزمون: ئىنسانلاردا تىل ئورگىنى دەپ بىر ئورگاننىڭ بولىدىغانلىقى بۇ ئورگاننىڭ بىر ياشتىن ئون ياشقىچىلا بولغان ئارلىقتىلا ئىشلەيدىغانلىقى، ئەگەر مۇشۇ ۋاقىتتا ئانا تىلنى ئۆگەنمىسە ئون يىلدىن كېيىن ئۆگۈنۈشنىڭ ئىنتايىن ئىنتايىن مۈشكۈل بولىدىغانلىقى تەتقىقات نەتىجىلىرى ئارقىلىق ئوتتۇرغا قويدى.
چۈشەندۈرگۈچىنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلاپلا دەنشى خەۋەرلىرىگە ئوخشىتىپ قالىدىكەن كىشى. ![\"\"](\"http://bbs.izdinix.com/static/image/smiley/qqnew/13.gif\")
9- قەۋەتتىكى kantirنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
8- قەۋەتتىكى dankoنىڭ يازمىسىدىن نەقىل
ئاغىينىلەر، يۈكسەل دىگەندەك ئاۋال ئاۋۇ فىلىمنى كۆرۈپ بولۇپ ئىنكاس يازساڭلارمۇ كېچىكمەيسىلەر. بۇ قېتىمقى يىغىن ھەقىقەتەن ئەھمىيەتلىك بولدى. بۇ يىغىن ئىككى كۈن ئۆتكۈزۈلدى. مەن بىرىنچى كۈنىگە قاتناشتىم. تۇنجى كۈنلۈك مۇھاكىمە يىغىندا ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتى ۋە ئوقۇتۇشى ئۈچۈن يۈرەك قېنىنى سەرىپ قىلغان 11 نەپەر تىلشۇناسقا مۇئەللىم تىلشۇناسلىق مۇكاپاتى بېرىلدى. ھەر بىر تىلشۇناسقا 5000يۈەن نەق پۇل ۋە 1300يۈەن قىممىتىدىكى مۇئەللىم مەھسۇلاتى مۇكاپات قىلىپ بېرىلدى. مۇئەللىم شىركىتى مۇشۇ پائالىيەت ئۈچۈن 300،000يۈەن سەرىپ قىپتۇ. تۇنجى كۈنلۈك يىغىندا مىرسۇلتان ئوسمانوف، ئارىسلان ئابدۇللا، لىتىپ توختى قاتارلىق پروفېسسورلار بەك ئەھمىيەتلىك ئىلمىي ماقالىلەرنى ئوقۇدى. بۇ يىغىن قانداقتۇر ئۇيغۇر تىلى تەرەققىي قىلىپ كەتتى ئەمەس بەلكى ئۇيغۇر تىلى نۆۋەتتە ئۇچراۋاتقان خىرىسلار، ئۇيغۇر تىلى تەتقىقاتىدىكى كۆرۈلۈۋاتقان مەسىلىلەر ۋە بىر قىسىم ھەل قىلىش چارىلىرى ئوتتۇرغا قويۇلدى. بولۇپمۇ پىسخولوگىيە پەنلەر دوكتورى، تىلشۇناس، مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنىۋېرىسىتېتىنىڭ ئوقۇتقۇچىسى لىتىپ توختى مۇئەللىمنىڭ بالىلارنىڭ تىل ئۆزلەشتۈرۈشىدىكى ئاچقۇچلۇق مەزگىلى ۋە ئاتا-ئانىلارنىڭ مەجبورىيىتى دېگەن ماقالىسى مەندىلا ئەمەس بارلىق يىغىن قاتقاشقۇچىلىرىغا چوڭقۇر تەسىر قالدۇردى. مەن نەق مەيداندا لىتىپ توختى پروفېسسوردىن بۇ ماقالىنىڭ تولۇق نۇسخىسىنى ئېلىۋالدىم. ئەمما بۇ ماقالىنى شىنجاڭ مائارىپ ژورنىلىغا باسىدىكەن. شۇڭا ژورنال نەشىردىن چىققۇچە تورغا چىقىرالمايدىغان بولدۇم. لېكىن بۇ ماقالىدىكى ئەڭ مۇھىم مەزمون: ئىنسانلاردا تىل ئورگىنى دەپ بىر ئورگاننىڭ بولىدىغانلىقى بۇ ئورگاننىڭ بىر ياشتىن ئون ياشقىچىلا بولغان ئارلىقتىلا ئىشلەيدىغانلىقى، ئەگەر مۇشۇ ۋاقىتتا ئانا تىلنى ئۆگەنمىسە ئون يىلدىن كېيىن ئۆگۈنۈشنىڭ ئىنتايىن ئىنتايىن مۈشكۈل بولىدىغانلىقى تەتقىقات نەتىجىلىرى ئارقىلىق ئوتتۇرغا قويدى.
چۈشەندۈرگۈچىنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلاپلا دەنشى خەۋەرلىرىگە ئوخشىتىپ قالىدىكەن كىشى.
ماڭىمۇ غەيرى بىلىندى مۇشۇ چاغلاردا.
ماز پاراڭنى ئازراق قىلىڭلار ئاغىنلەر ،،،پىراپىسور لىتىپ توختى ئەكىشىدەك جانلىق گەپ قىلدى !
ئۇيغۇر تىلىمىز تارىختا خىرىسقا ئۇچىرماي قالمىغان ،،،ئاخىرقى سۆزلىرى تىخىمۇ ئىسىل بولدى ،،،،،
![\"\"](\"images/face/qq/042.gif\"/)
سۆيۈندۈم . رەھمەت !!!
پائالىيەتنىڭ تولۇق سىن نۇسخىسىنى كۆرگەن بولساق شۇنچە خۇشال بولاتتۇق ۋە تارىخ بولۇپ ساقلىنىپ قالاتتى. بولسا ئوقۇلغان ئىلمىي ماقالىنى كىتابچە قىلىپ چىقارغان بولسا تېخىمۇ ياخشى بولاتتى. بۈگۈنكىدەك مىللىتىمىز چوڭ خىرىسقا دۇچ كەلگەن ۋاقىتتا ھەر بىر كىشى ئۆزىنىڭ ساھەسىدە دىن، ۋەتەن، مىللەت ئۈچۈن مەنمۇ بىر كىشلىك ھەسسەمنى قوشۇشۇم كېرەك دەيدىغان ئىددىيە بىلەن كۆرەش قىلىشى زۆرۈر. بۇنىڭدا مەيلى ئالىم (دىنىي، پەننى)، باي، مەمۇر، كادىر، ئوقۇغۇچى، ئىشلەمچى، دېھقان... بولسۇن ھەر بىر كىشىنىڭ مەسئۇلىيىتى بار.
ئۇيغۇرلارنىڭ بۈگۈنكىدەك زور قىيىنچىلىق ۋە قايغۇ ئاستىغا قېلىشى ئۇيغۇرنىڭ ئامەتى ۋە ئاپەتى. بىزگە بۇ دەۋىردە ئامەت ۋە ئاپەت تەڭ يۈكلەندى. ۋەزىپىمىزنى توغرا ئادا قىلىپ كۈچىمىزنىڭ يېتىشىچە تىرىشساق ۋە ئارمانلىرىمىزنى ئىشقا ئاشۇرساق بۇ زور غەلبىمىز ۋە ئامىتىمىزدۇر، ئەگەر قىيىنچىلىقلار ۋە سىناقلارغا بەرداشلىق بېرەلمەي، ئوتتۇزى تۈگەپ توققۇزى قالغاندا بەل قويىۋەتسەك ئەسىرلىك ئاپىتىمىز بولۇپ قېلىشى مۇمكىن. مۇسۇلمان بىلەن كاپىرنىڭ مۇھىم پەرىقلىرىنىڭ بىرى مۇسۇلمان ئۈمىدۋار بولىدۇ. رەببىنىڭ شەپقىتى ۋە مىھرى-مۇھەببىتىدىن ھەرگىز ئۈمىدسىزلەنمەيدۇ. ئالەمچە خۇش بولدۇم. مەيلى نېمىلا بولمىسۇن! قانداقلا بولمىسۇن بۇ بىر باشلىنىش، كارخانىلارنىڭ ئۆز مەنپەتى ئۈچۈنلا ئەمەس، مانا مۇشۇنىڭغا ئوخشايدىغان ئىلىمي پائالىيەتلەرنىڭ كۆپلەپ ئېچىلىشى ، پۇل بىلەن بىلىمنىڭ جىپسىلىشى بىزنىڭ كۈتىدىغىنىمىز. ئارزۇ قىلىدىغىنىمىز. ئۇيغۇر تىلىم تەتقىقاتى ھەققىدىكى بۇ يىغىن ئېچىلىپ بەكمۇ قالتىس ئىش بولۇپتۇ. ئەمدىكى گەپ مۇشۇ يىغىننىڭ ئەمەلىيەتتە ئىشقا چۈشۈشى. يىغىن يىغىن پېتىلا قېلىپ قالماي. ئەمەلىي ھەرىكەتلەرنىڭ بولۇشى تولىمۇ زۆرۈر. بۇنىڭ ئۈچۈن ھەر بىر قېرىنداشلار ھەممە ئىشنى كىچىكتىن ئۆزىمىزدىن باشلىغايمىز. مۇئەللىم شىركىتىنىڭ 30 تۈمەن خەجلەپ پۇ پائالىيەتنى ئۆتكۈزگىنى بەك ياخشى بوپتۇ.
ئۇيغۇر تىلىدىن، ئۇيغۇردىن پايدىلىنىپ پۇل تېپىۋاتقان، ئەمەل تۇتىۋاتقان، خىزمەتكە ئۇرۇنلىشىۋاتقان باشقا شىركەت، ئەمەلدارلارمۇ «مۇئەللىم» دىن ئۆگەنسە، ئۆزىگە نان بېرىۋاتقان تىلغا، مىللىتىگە ئازراق ئىش قىلىپ بەرسە تۇزكورلۇق بولمايتى. بالامنىڭ ساۋادىنى چىقىرىپ بۇلالماي بەك جاپا تارتىۋاتىمەن ..... بۇ يىغننىڭ باش پىلانلىغۇچىسى ۋە ھەمكارلاشقۇچىسى سىقىپ چىقىرىلىپ بۇ يىغىننىڭ خاراكتىرى ئۆزگىرىپ كېتىپتۇ...........
12- قەۋەتتىكى jangqi19نىڭ يازمىسىدىن نەقىل
ماز پاراڭنى ئازراق قىلىڭلار ئاغىنلەر ،،،پىراپىسور لىتىپ توختى ئەكىشىدەك جانلىق گەپ قىلدى !
ئۇيغۇر تىلىمىز تارىختا خىرىسقا ئۇچىرماي قالمىغان ،،،ئاخىرقى سۆزلىرى تىخىمۇ ئىسىل بولدى ،،،،،![\"\"](\"images/face/qq/042.gif\")
لىتىپ توختى مەن كۆرگەن ئەڭ سەمىمىي بىلىم ئىگىسى. بەك كەمتەر، خۇشپېئىل ئۇ ئادەم. تېكساستا ئون يىل ئالتايشۇناسلىق يۆنىلىشىدە بىلىم ئاشۇرغان. ھەر يىلى نۇرغۇن خەلقئارالىق يىغىنلارغا تەكلىپ قىلىنىدۇ. ئادەم بىلىملىك بولغانسېرى كەمتەرلىشىپ كېتىدىغان ئوخشايدۇ. مەن كۆرگەن نۇرغۇن پىروفېسسورلار تاققا-تۇققا سۆزلىشىپ قوياتتى (قىزىقچىلىق قىلىپ بولسىمۇ). لېكىن، بۇ كىشىنىڭ گەپ-سۆزى بەك جايىدا. ھەر قېتىم تۆۋەنچىلىك بىلەن مۇئامىلە قىلغان چېغىدا مەن بەك ھاياجانلىنىپ كېتەتتىم.
بەت:
[1]
2