bilimxumar يوللىغان ۋاقتى 2013-7-8 04:46 AM # W+ A$ J7 y3 n4 I
ئەركىن تېپىلگەن پۇتبولنىڭ بىر تەرەپكە ئېغىشى
2 D. O. h. _4 \ d9 x1.توپنىڭ بىر تەرەپكە ئېغىشىنىڭ ئىلمىي ئاساسى
" Y& R# p! [$ @, s1 s+ ] W' Q/ k
توپنىڭ بىر تەرەپكە ئېغىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان كۈچ ئىنگلىزچە «aerodynamic force» دەپ ئاتىلىدىغان بولۇپ، ئۇ يۇلغۇن لوغىتىدە «ھاۋا دىنامىكىسى كۈچى» دەپ ئېلىنغان. تۆۋەندىكى 1-پايدىلىنىش ماتېرىيالىدا دېيىلىشىچە، پۇتبول توپىنىڭ يۈزى قوپال بولغاچقا، ئۇنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىشى ئۇنىڭ يۈزىگە يېقىن بولغان ھاۋانى يۆتكەيدۇ. بۇ ھەرىكەت توپنىڭ بىر تەرىپىدىكى ھاۋانىڭ يۆتكىلىشىنىڭ يەنە بىر تەرىپىنىڭكىدىن تېزراق بولىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. توپنىڭ ھاۋا تېزراق يۆتكىلىۋاتقان تەرىپىدە، توپنىڭ ئايلىنىش ھەرىكىتى يۆنىلىشىگە پاراللېل ھالدا يۆتكىلىۋاتقان ھاۋانىڭ مىقتارى توپنىڭ يەنە بىر تەرىپىدىكىگە قارىغاندا كۆپرەك بولىدۇ. نەتىجىدە توپنىڭ بۇ تەرىپىدە ھاۋا زەررىچىلىرىنىڭ توپنىڭ يۈزى بىلەن سوقۇلۇشى ئازراق بولۇپ، توپ ئاشۇ تەرەپكە ئاغىدۇ.
/ b% W K/ y y1 x0 \' `1 y
_________________
& @ }& J h+ K$ {% a5 b/ D# B8 G* o
مەن "
ئۈچ ئەسىرلىك خاتا قاراش"دىگەن يازمامدا،دەل مۇشۇنداق چۈشەندۆرۆش خاتا بولغان دىگەن نۇقتىدىن چىققان ۋە ئاساسىمنى ئوتتۇرىغا قويغان ئىدىم.مىنىڭ بۇ يازمىدا ئوتتۇرىغا قويغان ئاساسىم: توپنىڭ ئىككى تەرىپىدىكى ھاۋانىڭ تىزلىك ۋە بىسىم پەرقىنىڭ چۈشەندۆرىلىشى خاتا، توپنىڭ ئوڭ تەرىپىدىكى ھاۋانىڭ تىزلىكى ئاستا ،بىسىمى چوڭ،سول تەرىپىدىكى ھاۋانىڭ تىزلىكى يۇقۇرى ،بىسىمى تۆۋەن، دىگەن مۇشۇ مەسىلىنىلا نۇقتۇلۇق مۇھاكىمە قىلغان بولساق ،تالاش -تارتىش بۇنچە ئوزۇنغا سوزولۇپ كەتمەي خۇلاسە چىقاتتى.ھېلىھەم ئەسلىدىكى قارىشىمنى ساقلاپ قالىمەن.مەن چۈشەندۆرىلىشى،بىرنوللى قانونىنىڭ تەدبىقلىنىشى خاتا دەپ كۆرسەتكەن پايدىلىنىش رەسىمى مانا:
; ^+ R6 [& ^% \+ k; ~4 d6 {. `: ]/ U
5 C- F' o0 D/ \. V3 C9 R: F& J
بىلمخۇمار ئەپەندىنىڭ،تورداشلارنىڭ ئالدى بىلەن مۇشۇ نۇقتىدىلا مۇھاكىمە قىلىپ كۆرۆشىنى ئۆمىت قىلىمەن.بۇنداق قىلغاندا ۋاقتىمىز ئىسراپ بولمايدۇ.
0 c+ @* y$ M; \ y4 q6 s& ^. L
. M! O; M% Z: t1 L/ Q, }4 z
بىكھامچە توپنىڭ سەۋەبىنىڭ نۆۋەتتىكى چۈشەندۆرىلىشى پۆتۆنلەي خاتا.بۇ خىل ئېغىشنى ئىككى تەرەپنىڭ تىزلىك پەرقى كەلتۆرۆپ چىقىرىدۇ.بۇ خىل پەرقىنى كەلتۆرۆپ چىقارغان سەۋەپ بولسا بىكھامنىڭ ئالاھىدە تېپىكى!.
0 _0 b O1 R/ u! Y6 p"كۈچ"دىيىشكە توغرا كەلسە بۆ پەقەت ئىنىرىتسيىلىك كۈچنىڭ كارامىتى!.ھەرگىز،ھەرگىز بىرنوللى قانونىنىڭ كارامىتى ئەمەس!.
{ S e; D1 C4 Z, x
; T5 H8 R( C+ A% T% ?( i"
ئۈچ ئەسىرلىك خاتا قاراش"تىن تەرمە:
/ n) i! T0 n- K) B6 N0 l, u; A
بۇنداق ئېغىشتىكى سەۋەپ:ئىلگىرلىمە ھەركەت يۆنىلىشىگە نىسبەتەن ئىتساق، توپ سىزىقلىق ئىلگىرلىمە ھەركەت جەرياندا سائەت سىتىرىلكىسى يۆنىلىشى بۇيىچە ئوڭ تەرەپكە ئايلىنىۋاتقان ،ھەم ئايلىنىش يۆنىلىشى تەرەپكە ئېغىۋاتقان ئەھۋالدا توپنىڭ ئوڭ يىرىم شارىنىڭ يىغىندى تىزلىكى سول يېرىم شارنىڭ يىغىندى تىزلىكىدىن تۆۋەن بولىدۇ.مۇشۇنداق تىزلىك پەرقى ئوڭغا ئېغىشنى كەلتۆرۆپ چىقىرىدۇ.3 w. }' v( T' z( Q1 V/ V9 b; \
2 H" v% H) p2 [$ l! I! j9 k, bئېغىشنىڭ قىممىتى ئۆز ئوقىدا ئايلىنىش تىزلىكىكگە ئوڭ تاناسىپ،سىزىقلىق ھەركەت تىزلىكىگە تەتۆر تاناسىپ بولىدۇ.5 }/ C9 ]# | Q0 c
+ C9 U( `% s- U( b
) E6 B: ^. Z: t/ p2 i
يۇقۇردىكى سۆرەت،تۆز سىزىق بويىچە تېپلىگەن توپنىڭ ھەر ئىككى يېرىم شارىنىڭ تىزلىكىنىڭ باراۋەرلىگىنى،سىزىقلىق ھەركەت يۆنىلىشىلىرىنىڭ نىشان بىلەن بىردەكلىگىنى كۆرسىتىدۇ.
0 P& h. I" e8 c; A3 Z/ K) J
@8 @7 r3 K* n* Z( V1 j- L9 B
5 c6 Y' `6 h5 a/ |' z$ v U2 I6 C. ^5 Y* [
, @: p4 ]5 t7 V! N6 p) R
سۆرەتلەرنى سىزىپ بەرگۆچى ئۇيغۇن ئەپەندى
( j% A! _! D, b. J9 _
, X" H9 O# Y/ [ h5 ~بۇ سۆرەتتە،ئىككى يېرىم شارنىڭ ھەركەت يۆنىلىشىنىڭ نىشانغا نىسبەتەن ئوخشىمايدىغانلىغى،ئوڭنىڭ نىشانغا قارشى يۆنىلىشتە،سۇلنىڭ ئىلگىرلىمە ھەركەت يۆنىلشى (نىشان)بىلەن بىردەكلىككە ئىگە ئىكەنلىگىنى كۆرۆپ ئالايمىز.
* d8 W t v3 |0 e. D- j& N( F9 g; z% `7 D9 _
"ناباپ قورالنى تاللىۋىلىش"دىن تەرمە:
5 W/ W- `$ y5 p" n! P3 L5 o. T) t! T+ `9 Z4 @+ J' S: c8 C& s+ n
- M! g( C2 s" F o; ?& M d
2 S3 a+ j( x8 T! W$ W7 E1 T0 B9 k
) e' Z/ ?+ M/ p* gئەپەندىم رەسىملىك چۈشەندۆرۆشلىرىدە پەقەت پەقەت بۇلۇڭلۇق تىزلىكنى توغرا تەسۋىرلىگەن ،ھالبۇكى شار جىسمنىڭ ئوڭ،سول تەرەپلىرىنىڭ سىزىقلىق تىزلىك پەرقىنى نەزەردىن ساقىت قىلغان.29-تىئورمىنىڭ شەرتى بولسا ،بۇلۇڭلۇق ۋە سىزىقلىق تىزلىكتىن ئىبارەت ھەرئىككى تىزلىك.
# Y" I7 Y; B! M; W1 X
"
(ئەگەر بۇ پەرق بىر نانو-مېتىر كەلسىمۇ، ئۇ شار بىر تەرەپكە ئېغىپ كەتىدۇ. شۇڭا بۇ شەرت ئىنتايىن مۇھىم. ) "
; R! ~! F/ z7 J5 o! v% b' J
دەرۋەقە بۇ پەرىق ئىنتايىن موھىم.بىلىمخۇمار ئەپەندى سىزىقلىق تىزلىكنىمۇ نەزەر دائىرىسى ئىچىگە كىرگۆزسىلا بۇ پەرىقنى كۆرۆپ ئالغان بولاتتى.
' a) E0 N7 h; h W a3 c بۇ يازمىنى ئاخىرىدا توقماق تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2013-7-8 10:28 AM
) T* v4 f5 l. V, J5 X8 n
8 b* b7 b3 I( Y% a