سەيلە قىلىپ يۈرگەن بىر ئىت
مەن بىر كىچىك ناھىيەدە تۇرىمەن،مىنىڭ ئۇدۇلۇمدىكىئۆيدە مەلۇم ئىدارىنىڭ لى فەمىلىلىك بۆلۈم باشلىقى تۇرىدۇ.كەچلىك تاماقتىنكىيىن،ھەزىم قىلىشقا پايدىلىق بولسۇن دەپ،مەن دائىم سىرىتقا چىقىپ ئايلىنىپكىلىمەن. لى بولۇم باشلىقىنىڭمۇ كەچتە ئىتىنى ئايلاندۇرۇپ كىلىدىغان ئادىتى بار.ئۇنىڭباققىنى ئەمەك ئىت ئەمەس،بەلكى ھىلىقىنداق ناھايىتى ۋەھشى،ناھايىتى قورقۇنۇچلۇقگېرمانىيە بۆرە ئىتى.بىراق ئۇ ئىت ماڭا ھەر ھالدا ناھايىتى دوستانە مۇئامىلە قىلىدۇ،مەن«داگاڭ»دەپ ئۇنىڭ ئىسمىنى چاقىرسام،ئۇ دەرھال ناھايىتى ئىتائەتچانلىق بىلەن ماڭاقاراپ كۆزلىرىنى چىمچىلدىتىپ قويىدۇ.شۇنىڭ بىلەن،بىز ھەمرا بولۇپ،ئاستا مىڭىپكېتىمىز.
ئىككىنچى كوچا ئېغىزىدىن ئۆتكەندىن كىيىن،غۇۋاچىراق يورۇقى ئاستىدا،مەن يىراقتىن ئالدىمىزدا بىر ئادەم بىر ئىتنىڭ بىزگە قاراپكىلىۋاتقانلىغىنى كۆردۈم.ئۇ ئىتنىڭ تۇرۇقىدىن قارىغاندا،داگاڭغا سىلىشتۇرغانداتىخىمۇ قاۋۇل،تىخىمۇ ياۋۇز كۆرىنەتى.مەن داگاڭنى قورقۇپ كىتەمدىكىن دەپ ئويلىدىم،چۈنكىھايۋاناتلار دۇنياسىدا چوڭ تىپتىكىللىرى تىخىمۇ سۈرلۇك بولىدۇ ئەمەسمۇ.كىم پەرەزقىلىپ باققان دەيسىز،داگاڭنىڭ دەسلەپتە ئىڭىشكەن بەدىنى تۈزلۈنۇپ،ئويلىمىغانيەردىن تۇيۇقسىز توپىگە كۆتۈرۈلدى،ئۇنىڭ چىرايىدا ئازراق كۆرەڭلىك ئىپادىسى بارئىدى.يەنە لى بولۈم باشلىقىنىڭمۇ بوينى،بەللىرى تۈزلۈنۈپ،تىكلەشكەن ئىدى.
يىقىن بىرىپ قالغاندا،ئەڭ ئاۋال كۆرگۈنۈمھىلىققى غايەت زور ئىت،بىزگە قاراپ خىرىلداپ نەپەس چىقىرىپ،لىكىن ناھايىتى دوستانەھالەتتە داگاڭغا بىشىنى ئىگىپ تۇراتتى.مەن ناھايىتى تەئەجۈپلەندىم.ئاندىن كىيىنھىلىققى ئەرنىڭ،قىن-قىنىغا پاتماي لى بۆلۈم باشلىقىدىن ئەھۋال سوراپ «لى بۆلۈمباشلىقى،ياخشىمۇ سىز،چىقىپ ئىتنى ئايلاندۇرۋاتىپسىزدە؟»دەۋاتقىنىنى ئاڭلىدىم،لىبۆلۇم باشلىقى سۇس كۈلۈپ قويدى،گويا ئازراق مەنسىتمىگەندەك قىلاتتى،ئاندىن ماڭاتونۇشتۇرۇپ«شياۋ ليۇ،بىزنىڭ بۆلۈمدىن»دىدى.يەنە مىنى كۆرسۈتۈپ تۇرۇپ:«لاۋما،مىنىڭخوشنام»دىدى.ھىلىققى شياۋ ليۇ ئىسىملىك ئەر دەرھال قولۇمنى تۇتۇپ تۇرۇپ:«مائەپەندىم،ياخشىمۇ سىز،ياخشىمۇ سىز،سىز بىلەن تونۇشقىنىمدىن مەن بەك خوشال»دىدى،مەنداڭ قىتىپ قالدىم،بۇ تۇنجى قېتىم بىرسىنىڭ مىنى ما ئەپەندىم دەپ چاقىرىشىئىدى،يەنە ئازراق قورۇنغاندەك بولدۇم.مەن لى بۆلۈم باشلىقىغا قارىدىم،ئۇنىڭيۇزىدىن كۆرەڭلىك كۈلكىسى چىقىپ تۇراتتى.يەنە ئاۋۇ چوڭ ئىتمۇ بار،مۇشۇ دەقىقىدە ئۇداگاڭغا يىقىنچىلىق قىلىپ بىقىنىغا يولۇنۇپ،ئىنتايىن گەپ ئاڭلايدىغان قىياپەتتەياتاتتى.مەن راستىنلا بىرئاز غەلىتىلىك(بىئارام بولغاندەك) ھىس قىلغاندەك بولدۇم.
يەنە بىر ئاخشىمى،مەن بىلەن لى بۆلۈمباشلىقى،يەنە ئۇنىڭ ھىلىققى داگاڭ ئىسىملىك بۆرە ئىتى بىللە سەيلە قىلدۇق.غۇۋاچىراق يورۇقى ئاستىدا،مەن يەنە يىراقتىن بىر ئت،بىر ئادەمنىڭ بىزگە قاراپكىلىۋاتقانلىقىنى كۆردۈم.ئۇ ئىت،كۆرۈنۈپ تۇرۇپتىكى داگاڭدىن بىر ھەسسە كىچىكتەكقىلاتتى.ئالدىنقى قېتىم شۇنچىلىك يوغان ئىتنىڭمۇ داگاڭغا ئىتائەت قىلغىنىنىئويلاپ،بۇ قىتىم تىخىمۇ مەسىلە يوقكەن دەپتىمەن.بىراق ئازراق كۈتۈلمىگەن ئەھۋال كۆرۈلدى،تىخىيىقىنلاشماي تۇرۇپلا،داگاڭنىڭ روھى چۇشكەندەك بولدى،ئۇنىڭ ئۈستىگە قاراشلىرىدىنمۇ چارچاپھالىدىن كەتكەندەك بىلىنەتتى.
مەنناھايىتى ھەيران قالدىم.يىقىن بېرىپ قالغاندا،ئەڭ ئاۋال كۆرگۈنۈم ،ئازراق ئورۇقلىقىبىلىنىپ تۇرىدىغان ئىت بولدى.بۇ ۋاقىتتا،داگاڭ تۇيۇقسىز يېرىم يۈكۈندى،چىرايىدىنياخشىچاق بولماقچى بولغانلىقى كۆرۈنۈپ تۇراتتى.ئاندىن لى بۆلۈم باشلىقىغاقارىسام،ئۇ چىرايىدىن كۈلكە ياغدۇرۇپ ئىتنى يۆتىلىۋالغان ئەر كىشىگە قاراپ،تىترەپتۇرۇپ بىر تال تاماكا سۇنۇپ:«جاڭ باشقارما باشلىقى ياخشىمۇ سىز،چىقىپ ئىتنىئايلاندۇرۋاتىپسىزدە؟»دەۋاتاتى،ئاۋۇ جاڭ باشقارما باشلىقى دىگەن ئادەم بىشىنىيىنىك لىڭشىتىپ قويۇپ«شياۋ لى،سىلەرنىڭ ئۆينىڭ ئىتى ناھايىتى قاۋۇلكەنغۇ»دىدى.لىبۆلۇم باشلىقى«ياق،ياق،نەدىمۇ سىلەرنىڭ ئۆينىڭ ئتىدەك روھلۇق بولسۇن»دىدى.مەن بۇرۇلۇپداگاڭغا يەنە قارىغىنىمدا،نىمە بولدىكىن، ئويلىمىغان يەردىن داگاڭ يول بويىداياتقان،كۆزلىرىدە ھۆرمەت نۇرى،ئەستايىدىللىق بىلەن ھىلىققى ئىتقا پۈتۈن دىقىتىبىلەن قاراپ تۇراتتى.بۇ مىنى ناھايىتى چۈچۈتتى.
يەنە بىر ئاخشام،مەن بىلەن لى بۆلۈمباشلىقى،يەنە ئۇنىڭ ھىلىققى داگاڭ ئاتلىق ئىتى سەيلىگە چىقتۇق.بىلمىدىم قەستەنقىلدىمۇ قىلمىدىمۇ،لى بۆلۈم باشلىقى«بىز باشقا يول بىلەن مىڭىپ باقساق قانداق؟»دەپتەكلىپ بەردى.مەن چۈشەندىم،مولچەرىمچە ئۇ يەنە تونۇشلارغا ئۇچراپ قىلىشتىنقورقىۋاتاتى.مەن«ياخشىغۇ»دىدىم.شۇنىڭ بىلەن بىز باشقا يولغا ئالمىشىپ سەيلە قىلدۇق.
دەپ كەلسەم ناھايىتى دەل كىلىپ قالدى دىسەكمۇبولىدۇ،ئۈچ كوچىدىن ئۆتمەي تۇرۇپلا،غۇۋا چىراق يورۇقىدا،مەن گويا يەنە بىر ئىتبىلەن بىر ئادەمنىڭ بىز تەرەپكە قاراپ كىلىۋاتقانلىقىنى كۆرگەندەك بولدۇم.بىراق ئۇئىت ئەمەك ئىتتەك قىلاتتى،مەن داگاڭنىڭ ئۇ كىچىك،ئاجىز ئەمەك ئىتنى كورگەندىنكىيىنكى كورەڭلىگەن قىياپىتىنى ئويلاپ كۆز ئالدىمغا كەلتۇردۇم.ئولتۇراق رايۇنىمىزدا،مەن داگاڭنىڭ بىرقانچە قىتىم ئۆزىدىن كىچىك ئاجىز ئىتلارنى بوزەك قىلۋاتقانلىقىنىكۆرگەن ئىدىم.تىخى يىقىنلاشماي تۇرۇپلا،تېخىمۇ غەلىتە بىر ئىش يۈز بەردى،داگاڭئويلىمىغان يەردىن توختىۋىلىپ ماڭغىلى ئۇنۇمىدى،لى بۆلۇم باشلىقىمۇ داگاڭنى ئەيىپلىمەشئۇياقتا تۇرسۇن، ئۆزىمۇ جايىدا جىمغىنە تۇراتتى.
ئاندىن كىيىن،ئۇ بىر بىر ئادەم بىر ئىتيىقىنلاپ كەلدى.تونۇشتەكمۇ قىلاتتى.لى بۆلۈم باشلىقى ۋۇجۇدىدىن خوشامەتچىلىكئىپادىللىرىنى تۆكۈپ تۇرۇپ«ئېدارە باشلىقى،سىزمۇ چىقىپ ئتىڭىزنى ئايلاندۇرۋاتىپسىزدە؟»دىدى،ئېدارەباشلىقى دەپ ئاتالغان ئەر كىشى گەپ قىلمىدى،بۇرنىدا سەل-پەل خىڭىلداپ قويدى،چىرايىدىنناھايىتى مەنسىتمىگەنلىكى چىقىپ تۇراتتى.لى بۆلۈم باشلىقى سوغۇق مۇئامىلىگە ئۇچىرىغانبولسىمۇ،لىكىن ئازراقمۇ كوڭلىگە ئالمىدى،يۈزىدىن پىقىرلىق كۈلكىسىنى چىقىپ تۇراتتى.مەنبۇنى كۆرۈپ ناھايىتى ئازاپلاندىم،شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭغا قارىمىدىم.بىشىمنى بۇراپداگاڭغا يەنە بىر قېتىم قارىغىنىمدا،مەن پۇتۇنلەي ھاڭ-تاڭ بولۇپ تۇرۇپقالدىم.ھىلىققى توپتەك چوڭلۇقتىكى ئەمەك ئىت،بىلمىدىم قايسى ۋاقىتلاردىدۇ داگاڭنىڭدۈمبىسىگە چىقىپ ئولتۇرۋالغان ئىدى.لىكىن داگاڭ خۇددى ناھايىتى ھوزۇر ھېسقىلىۋاتقاندەك قىلاتتى،ئۇنىڭ ئۆتمۈشتىكى ھەيۋىسى ئاللا بۇرۇن يوقالغان،پۇتۇنلەيبىر گەپ ئاڭلايدىغان كىچىك قۇلغا ئايلانغان ئىدى.مىنىڭ يۈرۈكۈمدىن تۇيۇقسىز بىرئاچچىق ئىتىلىپ چىقتى.
تاكى ئاشۇ بىر ئادەم بىر ئىت يىراقلاشقىچە،لىبۆلۈم باشلىقى بىلەن داگاڭ ئۆز ئورنىدا پۈتۈن دىققىتى بىلەن ئۇلارغا ھۆرمەت نەزىرىدە قاراپ تۇردى.بىلمىدىمنىمە بولدىمكىن،مەن چىداپ تۇرالماي«ھەقىقەتەن ئىگىسى قانداق بولسا ئىتى شۇنداقبولىدىكەن» دەۋەتتىم.مىنىڭ ئەسلى كۆزدە تۇتقۇنۇم ئاۋۇ ئېدارە باشلىقى ۋە ئۇنىڭئەمەك ئىتى ئىدى،دەپ بولۇپلا دەرھال پۇشايمان قىلدىم.مىنىڭ خىيالىمغا لى بۆلۈمباشلىقى كەلدى،مىنىڭ بۇ گېپىمنىڭ ئۇنى دارىتلىمىغاندەك مەنىسى بار ئىدى.مەن لى بۆلۈمباشلىقىغا قارىغىنىمدا،ئۇنىڭ چىرايىدا ئوڭايسىزلىق چىقىپ تۇرغۇنىنى كۆردۈم.
杂文选刊 2013-يىللىق 11-سان(كىيىنكى يېرىم ئايلىق)تىن ئېلىندى
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا مارشال تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-2-6 07:53 PM
يوللىغان ۋاقتى 2014-2-6 01:46:23 PM
.gif)
.gif)
