موغۇلىستان خانلىقى

hatem

	يەركەن خانلىقىنىڭ چېگرىسى تەڭرىتېغىنىڭ شىمالى يەنى ئىلى ۋادىسىغا يېتىپ بارالمىغان،ئىلى دەرياسى رايونىنى ئىزچىل ئويرات ۋە جۇڭغار موڭغۇللىرى باشقۇرغان،يەر-جاي ناملىرىمۇ موڭغۇلچە.نېمىشقا يەركەن خانلىقى بۇ يەرلەرنى ئۆز تەۋەسىگە قوشۇۋالمايدۇ؟؟ يەكەن خانلىقى موڭغۇللار بىلەن تۇغقان بولۇپ ئۆتكەنمۇ؟؟ موڭغۇللار زادى قاچان رەسمىي يەرلىك ئاھالىگە پۈتۈنلەي قوشۇلۇپ كەتكەن؟؟ شامان دىنىنىڭ قالدۇقلىرى بىزگە موڭغۇللاردىن قالغانمۇ؟؟

باشتۇغ

	kaLGundi يوللىغان ۋاقتى  2014-6-25 12:21 AM ئۇيغۇرلاشقان دىگەن گەپنى ئاز قىلىپ تارىخىمىزدىكى يۇكس ... توغرا دىدىڭىز ،مەنمۇ بىر ماتىريالدىن ئۇنىڭ تۈرك ئىكەنلىگى توغرىلىق چۈشەندۈرۈشلەرنى كۆرگەن .

babur99

	hatem يوللىغان ۋاقتى  2014-7-6 08:27 AM يەركەن خانلىقىنىڭ چېگرىسى تەڭرىتېغىنىڭ شىمالى يەنى ئى ... سەئىدىيە ھۆكۈمرانلىرى بىلەن جۇڭغار ھۆكۈمرانلىرىنىڭ نەسەبى 400يىل بۇرۇنقى تىمۇرچىنغا تۇتىشدىغنى راىست . براق چىڭگىزخان  تەرىپىدىن ھازرقى   شىنجاڭ ۋە ئورتا ئاسىيا سۇيۇرغال قىلپ بېرىلگەن  چاغاتاينىڭ ئەۋلادى ئىككى ئەسرگە بارمايلا يەرلىك تۈركىي قەۋىملەرگە ئاسمىلياتسيە بولۇپ تۈرىكلىشىپ كەتكەن .تۇغلۇق تۆمۈرخان دەۋرىدە بۇ قوشۇلۇش يۇقىرى پەللىگە چىققان ، بابۇرخان ،سەئىدخانلارغا كەلسەك ئۇلار ئۆزىنى موڭغۇل تائىپىىسگە تەۋە قىلىپ باققان ئەمەس ،بەلكى سېپى ئۆزىدىن  تۈرك  دەپ بىلشەتتى . (ئۇچاغلاردا ئۇيغۇر ،ئۆزبىك ،قازاق ...دىگەندەك ناملار مەلۇم مىللەتنى ئەمەس پەقەت ئۇرۇقنى بىلدۈرەتتى ،قۇمۇلدىن ھىراتقىچە بولغان بارلىق تۈركىي تىللىق خەلىقلەر ئۆزىنى تۈرك دەپلا بىلەتتى ،بۇ ھەممەيلەنگە مەلۇملۇق )تارىخىي رەشىدى ،بابىرنامىلەرنى نامىلەرنى ئوقۇساقلا بۇ نۇقتا ئايدىڭلىشىدۇ . ئەمدى جۇڭغارلارغا كەلسەك ،1368-يلىى جۇيۈەنجاڭ يۈەن سۇلالىسنى يوقىتىپ ،مىڭ سۇلالىسنى تىكلەپ ،چڭگىز ئەۋلادىنى سەددچىندىن قوغلاپ چىقىرۋەتتى ،مىڭ سۇلالىسنىڭ ئاخرلىرىدا مۇڭغۇللار يەنە كۈچىيىپ تاشقى مۇڭغۇلنى بېسىپ ياتقانلىرى خالخا مۇڭغۇللىرى ،غەرپكە سۈرلۈپ تەڭرىتاغنىڭ شىمالى ۋە قازاقىستان يايلاقلىرىنى بېسىۋالغانلرى جۇڭغارلار دەپ ئاتالدى . 1634-يىلللرى باتۇر خۇنتەيجى تۇرغۇت ،تۈربۇت ،خوشۇت ،ئويرات قەبىلىرىنى بىرلىككە كەلتۈرۈپ جۇڭغار خانلقىنى قۇردى ، غالدان دەۋرىدە جۇڭغارلار سەئىديە خانلقىنى مۇنقەرز قىلدى (1678يىلى )،قازاق دالاسى ،ئىسىىقكۆل ئەتراپلىرى ،شىزاڭنىمۇ قۇشۇۋالدى ،ھەتتا 1692-يىلى غالدان تاشقى مۇڭغۇلدىكى خالخا مۇڭغۇللىرنى مەغلۇپ قىلىپ بېيجىڭغا نەچچەيۈز كېلومىتىر يەرگىچە قىستاپ بېرىپ ،كاڭشى خانغا :«سەن شەرقنى سورا ،مەن غەربنى باشقۇراي »دەپ نامە يوللىيالىغۇدەك قۇدرەتلىك خانلىققا ئايلاندى . شۇنىڭ بىلەن جۇڭگۇنى ئىستىلا قىلغىنىغا ئەمدى 50يىل بولغان مانجۇ ئىمپىريسى چوڭ بىر دۈشمەنگە يولۇقتى ،بۇ دۈشمەننى ۋاقتىدا يوقاتمىسا ئۇزاققا بارماي سەددچىندىن باستۇرۇپ كرىپ مانجۇلارنى شەنخەيگۈەندىن ھەيدەپ چىقىپ چىڭگىز سەلتەنەتىنى قايتا تىكلەش خەۋپىنى سەزگەن كاڭشى ،چىيەنلۇڭ خانلار نەچچە قېتىم جۇڭغارلارغا جازا يۈرشى قىلدى ،تاكى 1755-يىلى ئامۇرسانا تىنچىتىلىپ ،پۈتۈن جۇڭغارلار نەسلىنى قۇرتۇش خاراكتىرلىك قىرغىن قىلنغاندىن كېيىنلا ئاندىن غەربىي دىيار تىنچىپ چىڭ ئىمپىريسىنىڭ خەرتىسىگە كىرگۈزىلدى . دىمەك ،سەئدىيە سۇلتانلىرى بىلەن جۇڭغار خانلىرنىڭ قەدىم يىلتىزى بىر بولسىمۇ ،براق سەئىدىيەلەر ئالىقاچان موڭغۇللۇقتىن ئەسەرمۇ قالمىغان ،  سېپى ئۆزىدىن ئۇيغۇر ئىدى ،شۇڭا سەئىدىيەنىڭ تەڭرىتاغنىڭ شىمالىغا كىڭىيەلمەسلكى پەقەت ھەربىي كۈچتە جۇڭغارلادىن ئاجىزبولغاچقا ئامالسىز تەڭرىتاغنى پاسىل قىلىپ مۇداپىئەدە تۇرۇشقا مەجبۇر بولغان . پۈتۈن سەئىدىيەنىڭ 170يىللىق تارىخىدا جۇڭغارلانىڭ پات-پات بېسىپ كىرىپ پاراكەندە ،بۇلاڭ -تالاڭ قىلشىغا قارىتا بىزنىڭ سۇلتانلرىمىز پەقەت ئۆزىمىزنى قوغداپ ،تاجاۋۇزچىلارنى  ھەيدەپ چىقرىش بىلانلا چەكلىنىپ ،ئىلى -ئالتاي ۋادىسىغا يۈرۈش قىلمىغنى ھەربىي كۈچتە جۇڭغارلار بىلەن تەڭ تۇرالماسلىقتىن ئىبارەت ئاجىزلىقتىن بولسا كىرەك دەپ ئويلايمەن .

babur99

hatem

	babur99 يوللىغان ۋاقتى  2014-7-6 01:37 PM سەئىدىيە ھۆكۈمرانلىرى بىلەن جۇڭغار ھۆكۈمرانلىرىنىڭ  ... رەھمەت، چۈشەنچە بەرگىنىڭىزگە.مۇشۇ سەئىدىيە پادىشاھلىرىنى چىڭگىزخاننىڭ مانچىنچى ئەۋلادى دېسە ئەرۋاھىم قىرىق گەز ئۆرلەيدۇ. چىڭگىزخان غەربكە تاجاۋۇز قىلىپ ئاسىيا، ياۋروپادىكى نۇرغۇن دۆلەتلەرنى بېسىۋالغان،شۇ جايدىكى خەلقلەرنى قۇل قىلغان،تالان-تاراج قىلغان،ھېساپسىز بىگۇناھ ئادەملەرنى پىتنى ئۆلتۈرگەندەك تاماشا ئورنىدا قىرىۋەتكەن،مەدەنىيەتنى  ۋەيران قىلغان،شەھەرلەرنى خارابىلىققا ئايلاندۇرۇۋەتكەن.... بەزى ئۇرۇشلىرى ۋەھشىيلىك،قەبىھلىك،ياۋۇزلۇقتا دۇنيا ئەھلىنىڭ ئېسىدىن چىقمىغۇدەك دەرىجىدە. مۇشۇنداق بىر ئادەمنى ئۇلۇغلاپ كۆككە كۆتۈرۈشى قانداق مەنتىقە زادى؟!

babur99

	hatem يوللىغان ۋاقتى  2014-7-6 02:18 PM رەھمەت، چۈشەنچە بەرگىنىڭىزگە.مۇشۇ سەئىدىيە پادىشاھلى ... چىڭگىزخاننىڭ ياۋرۇ -ئاسىيا خەلقىگە زور -بالايى ئاپەت بولغىنى راىست ،بولۇپمۇ خارەزىم شاھنى يوقىتىش باھانسىدە سەمەرقەنىت ،ئوترار ،بۇخارا كەبى ئوتتۇرائاسىيادىكى مەدەنىيتى يۈكسەلگەن كاتتا شەھەر -قورغانلار ۋەيران قىلنىپ ،ئاھالە پۈتۈنلەي قىىرىپ تاشلاندى . جوچىنىڭ ئوغلى باتۇخان بولسا رۇس ، شەرىقى ياۋرۇپا زىمىنلىرنى قانغا بويىدى، ھىلاكۇ خان ئابباسىيلار سۇلالىسنى ۋەيران قىلىپ ،باغدات كەبى شەھەرلەردە مىليونلاپ ئىنسانلارنى قىرۋەتتى ،كۇتۇبخانىلار ،مەدرىسە -مەسچىتلەر يىقىتىلىپ ،كىتابلار كۆيرۈرۈلدى . مېنىڭچە  ئالىكساندىر ماكۇدۇنىسكى (ئىسكەندەر زۇلقەرنەيىن ) بىلەن چىڭگىزخاننى سېلىشتۇرساق ھەر ئىككى جاھانگىر  دۇنيانى بويسۇندۇرماقچى بولغان ،بىراق ئىسكەندەر مەدەنىيەتلىك يۇناندىن باش كۆتۈرگەچكە ئىستىلا قىلغانلكى يەرلىرىدە شەھەر -قەلئەلەرنى بىنا قىلىپ ،يۇنان مەدەنىيتىنى جاھانغا تاراتتى ،ئۇنىڭ ئىمپىريىسىمۇ  نۇرغۇن بىگۇناھ ئىنسانلارنىڭ ئۇستىخانلرى ئۈستىگە قۇرۇلغان بولسىمۇ مەلۇم دەرجىدە شەرق-غەرپ مەدەنىيەت ئالماشتۇرشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ ،مەدەنىيەت تارقاتقۇچى ئاتالدى . دەل ئەكسىچە چىڭگىزخان ناھايتى قالاق ۋە ياۋايى مۇڭغۇل قەبىلىرىنى بىرلىككە كەلتۈرۈپ ، بايلىق -ئاياللارنى بۇلاشقا ھرېىس ،تۈمەنلىگەن  ئۆلۈمدىن قوقماس قاراقچى تەبىئەتلىك قوشۇنلىرنى باشلاپ شەرقتىن غەرپكە سۈرتوقاي قىلىپ ،بارغانلا يەرنى بۇلاپ تالاپ ،قىرغىن قىلىپ ئوت قويۇپ دۇنيا مەدەنىيتتىگە زور زىيانلارنى سالدى . شۇنىڭغا قارىغاندا ئىستىلاچىلىق ئۇرۇشلرى ئىستىلاچىلارنىڭ كېلىپ چىقشى ،مەدەنىيلىك دەرجىسىگە قاراپ يا ئىنسانلار مەدەنيتىنى ئىلگىرى سۈرۈش ياكى مەدەنىيەتنى ۋەيران قىلىش رولىنى ئۆتەيدىكەن . ئىسكەندەر كەبى ئىستىلاچىلار مەلۇم مەنىدە دۇنيا مەدەنىيتنىڭ گۈللنىشىگە ھەسسە قوشقان قەھرىمان بولسا ،چڭىگزخانلار بولسا دەل ئەكسى مەدەنىيەت بۇرزغۇنچسى بولۇپ قالغان .