ئۆزۈم ئادەتتىكى بىر ستۇدېنت بولساممۇ ، بىلىمىمنىڭ يىتەرسىزلىكى ۋە ئىزدىنىشىمنىڭ كەملىكىگە قارىماي ئالىي مەكتەپ ئمتىھانىسىدا يەكۈنلىگەن تەجىرىبلىرىمگە ئاساسەن، مىللىي تىل يېزىقتا ئمتىھان بەرمەكچى بولغان ئىنى-سىڭىللىرىمغا ئىككى ئېغىز يۈرەك سۆزۈمنى ئېيتىش قارارىغا كەلدىم. ئەلۋەتتە ، خەلقىمىزگە يارايدىغان لاياقەتلىك پەرزەنتلەردىن بولۇش ئۈچۈن ، قولىمىزدىن كىلىدىغان كۆز ئالدىمىزدىكى مەسئۇلىيەت ۋە مەجبۇرىيەتلىرىمىزدىن ھەرۋاقىت ئۆزىمىزنى تارتماسلىقىمىز كېرەك. بىز يېقىنقى بىر نەچچە يىللىق ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانغا قارايدىغان بولساق ، سۇئالنىڭ قىيىنلىق دەرىجىسى يىلدىن-يىلغا ئېشىپ بېرىش ، كىيىنكى قەدەمدە ئىسلاھ قىلىش . ئىمتاھاندىن ئۆتكەنلەرنىڭ سانى كۆپ ، بىراق نوقتىلىق ئالىي مەكتەپكە ئۆتكەلەر سانىنىڭ ئانچە يىتەرلىك بولمايۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ يىتەلەيمىز . مەن ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىسىغا ئىككى قېتىم قاتناشقان ئوقۇغۇچى بولۇپ ، بۇ جەھەتتىكى بەزىبىر نوقتىلىق مەسىللەرنى بىرقەدەر ياخشى چۈشىنىمەن دەپ قارايمەن.
تۆۋەندە ئالدى بىلەن ‹‹قىز-ئوغۇللىرىمىز ئالىي مەكتەپ ئمتىھانىسىدىن نىمە ئۈچۈن ئاسانلىقچە ئۆتەلمەيدۇ؟››دىگەن مەسىلە ئۈستىدە پىكىر يۈرگۈزەيلى. جۇڭگۇ جەمئىيىتىدە ، ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىسىنىڭ قانچىلىك مۇھىم ئىكەنلىكىنى ، مىنىڭچە ئىمتاھان بىرىش ئالدىدىكى كۆپ سانلىق ساۋاقداشلىرىمىز ھەققى ، چىن ماھىيىتىدىن چۈشىنىپ يىتەلمەيۋاتىدۇ. ھەتتاكى بەزى تىرىشچان ئوقۇغۇچىلىرىمىز ھەرخىل سەۋەپلەر بىلەن تۈۋەن چىقىپ قالغان نەتىجىسىدىن ئۈمۈدسىزلىنىپ ، شۇنداقلا چىگىش روھى بېسىملارنىڭ جاھالىتىدىن قۇتۇلالماي ، ئۆزىنىڭ قىممەتلىك بىلىم ئېلىش باھار پەسلىنى بەزى مۇناسىپ بولمىغان ئورۇنلاردا ھەرخىل ئويۇنلار بىلەن تىزلا ئاخىرلاشتۇرىۋاتىدۇ. بۇ بىزنىڭ كەلگۈسى مىللىي مائارىپىمىزغا نىسبەتەن ئېغىر دەرىجىدە توسقۇنلۇق قىلىدىغان ئامىللارنىڭ بىرى بولۇپ سەل قاراشقا بولمايدۇ. توغرا ئۇسۇل بىلەن تەھلىل قىلغاندا ، بۇنىڭ سەۋەبىنى پۈتۈنلەي شۇ ئوقۇغۇچىنىڭ ئۆزى بىلەن باغلاپ قويۇش مۇۋاپىق ئەمەس. مەنچە بۇنىڭدا ئاساسلىقى ئائىلە، مەكتەپ ، جەمىئىيەت ۋە ئوقۇغۇچىدىن ئىبارەت ھەرخىل ئامىللارنىڭ يىتەرسىزلىكىلىرى كەلتۈرۈپ چىقارغان. مىسالەن مەنمۇ ئەينى ۋاقىتتا (ئىمتاھان بىرىشتىن ئىلگىركى ئۈچ يىللىق تولۇق ئوتتۇرا ھاياتىمدا) نىمە ئۈچۈن ئوقۇيمەن؟ ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانى دىگەن نىمە؟ دىگەن سۇئاللارغا نىسبەتەن كاللام بىر قىسىم يۈزەكى پىكىرلەر بىلەن، ئاساسەن قۇرۇق ئىدى. مىنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرىم ، ئاتا-ئانام ۋە جەمئىيەتتىكى ئىلىم ئەھلىلىرى ، بۇتوغرىسىدا قىلچىمۇ ئۇچۇر يەكۈزمىگەن ۋە مەنمۇ ئۇ ئىشلار توغرىلۇق جىق ئويلىشىپ كۆرمىگەن ئىدىم. ھازىر ئويلىسام ، ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىسىغا قاتنىشىدىغان بىر تىرىشچان ئوقۇغۇچىنىڭ ، ئىمتاھاندىن ئىلگرى ئاشۇ خىل روھىي ھالەتتە تۇرۇىشى ، ئۇنىڭ كەلگۈسىدە مۇيەسسەر بولىدىغان مۇۋاپپىقىيەت مىۋىلىرىدىن بىر قەدەم قۇرۇق قالىدىغانلىقىدىن دىرەك بىرىدىغان بولۇپ ، بۇنداق ئىشلار جەمئىيىتىمىزدىكى كەلگۈسى مىللىي مائارىپىمىز ئۈچۈن تىرىشىۋاتقان ھەر قانداق بىر ئۇقۇمۇشلۇك كىشىلىرىمىزنى خېلىلا ئويغا سالىدۇ.
ئوقۇغۇچۇلىرىمىزنىڭ ئالىي مەكتەپ ئىمتىھاندىن ئۆتەلمەسلىكنىڭ سەۋەبىنى مەكتەپ نوقتىسىدىن تەھلىل قىلغاندا ، رايۇنىمىزدىكى بىر قىسىم نوقتىلىق ئوتتۇرا مەكتەپلەرنىڭ ھەرقايسى جەھەتتىكى ئۇنۋېرسال ئوقۇتۇش ساپاسى ۋە ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىمتاھاندىن ئۈتۈش نىسبىتى بىر قەدەر ياخشى بولغان بىلەن ، چەت-ياقا ناھىيە ۋە يېزىلاردىكى كۆپلىگەن تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپلەرنىڭ بۇ جەھەتتىكى يىتەرسىزلىكلىرى كۆپ. بەزى مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇغۇچىلارغا ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىسى توغرىلۇق ئويۇشتۇرغان يىغىن پائالىيەتلىرى ئاز، ھەتتاكى يوق. ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانغا قاتنىشىدىغان بالىلارغا كۆڭۈل بۆلمەسلىك، تولۇق ئوتتۇرا 3- يىللىقىغا دەرس بىرىدىغان ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ساپاسى تۈۋەن ۋە مەسئۇليەتچانلىقى يوق. ھەتتاكى بەزىلىرى باشلانغۇچ مەكتەپتىن يۆتكىلىپ چىقىپلا دەرس ئۆتۇپ كەتكەن ۋە ياكى بەزى ئوقۇتقۇچىلارنىڭ سەۋىيىسى ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانغا قاتنىشىدىغان ئوقۇغۇچىلارنىڭ سەۋىيىسىگىمۇ يەتمەيدۇ. ئويلاپ باقايلى ، مۇشۇمۇ سەل قارايدىغان ئىشمۇ؟ ئسىت ! ئاشۇنداق مەسئۇليەتسىزلارچە ئىشلارنىڭ مەۋجۇت بولىشىغا يول قويغان ، بىر قىسىم لاياقەتسىز مائارىپ باشقۇرغۇچىلىرىمىزنىڭ ‹‹باغۋەن ›› سۈپىتىدە قىىلىۋاتقان ئىشلرىغا!!
ئائىلە نوقتىسىدىن قارىغاندا، بۇنىڭغا ئاساسلىقى خەلقىمىزنىڭ ئومۇمى مىللىي ئاڭ ساپاسى مۇھىم تەسىر كۆرسىتىدىغان بولۇپ ، بەزى دېھقان چارۋىچىلىرىمىزنىڭ بۇ ھەقتە قىلچىمۇ خەۋىرى يوق. بوپتۇ، ئۇلارغۇ شارائىتنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىسۇن، بىراق بىر قىسىم ئائىلە تۇرمۇش شارائىتى ياخشى بولغانلار ، ئاتا - ئانىسى ياكى ئەتراپتىكى يېقىنلىرى مائارىپ بىلەن شوغۇللىنىۋاتقانلارنىڭمۇ نوقتىلىق ئالىي مەكتەپكە ئۈتەلمەسلىك ئەھۋالى ئېغىر بولماقتا. بۇنداقلار يەنە نىمە ئۈچۈن شارائىتى ياخشى تۇرۇپ ،ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىسى توغرىلۇق ئزدەنمەيدۇ؟ (مەلۇم ساندىكى كىشىلارنى كۆرسىتىدۇ) نىمىشقا باشقىلاردىن مەسلىھەت سوراپ ، بالىلىرىنىڭ ئەمىلىي ئاجىزلىقىنى تېپىش ۋە ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىسىدىن ئىلگىركى تەييارلىق دىگەنلەرنى پۇختا قىلمايدۇ؟ ئەلۋەتتە ھەرقانداق بىر ئاتا-ئانا بولغۇچى ئۆز يۈرەك پارىسىنىڭ نوقتىلىق ئالىي مەكتەپكە ئۈتۈشىنى ئۈمۈد قىلىدۇ. بىراق بىر قىسىم ئاتا-ئانىلىرىمىز باركى ، ئۇلار بالىلىرىنىڭ تېخىمۇ يۇقىرى نومۇر ئېلىش-ئالماسلىقىنى ئەمەس ، بەلكى بالىلىرىنىڭ ئالغان نومۇرىنىڭ ئەتراپتىكى تۇنۇشلىرىنىڭ بالىلىرى ئالغان نومۇرىدىن تۈۋەن چىقىپ، ئىناۋىتىنىڭ تۈۋەن ئورۇنغا چۈشۈپ قېلىش-قالماسلىقىنى، بالىلىرىغا ئۆگىنىش ئۈچۈن ئازراق كايىپ قويسا ، ئۇلارغا ئازار بولۇش -بولماسلىقىنى بەكرەك ئويلىشىدۇ. ھەتتا بەزىلىرى ئۆزلىرىنىڭ مۇناسىۋىتى ، مال-دۇنياسىغا ئشىىنىپ ۋە خۇشال -خۇراملىق تۇرمۇشى بىلەن ئاۋارە بولۇپ ، پەرزەنتلىرىنىڭ ئۆگۈنشى بىلەن كارى بولمايدۇ. بۇنداق بىرقىسىم سۆلەتۋاز كىشىلەر بالىسىنىڭ نومۇرى تۈۋەن چىقىپ قالسا، قايتا ئوقۇتۇپ ئۆزىنىڭ ئىناۋىتىنى تۆكۈۋېلىشتىن ۋە جەمىئيەتتە نومۇسقا قېلىشتىن تېخىمۇ قورقىدۇ-دە، 9-ئايلاردىكى مۇرەككەپ ، چىگىش روھىي بېسىملارنىڭ تەييارلىقىنى بالىسىنىڭ ئىمتاھانغا قاتنىشىشتىن بورۇنلا ئورۇنلاشتۇرۇپ بولغان بولىدۇ. چۈنكى ، بۇنداق ئارىمىزغا كىرىۋالغان مۇناپق نائەھلىلەر ، ئۆزىنىڭ شۇنچىلىك يارىماس بالىلىرىنىڭ تېخىمۇ يارىماس ئىكەنلىكىنى ناھايتى ئوبدان بىلىدۇ. بۇنداقلار مۇشۇ تۈردىكى ئويۇنلارغا ناھايتى پىششىق كۆنۈپ كەتكەنلىكىدىن ، ئۆمۈرىنىڭ ئاخىرغىچە ھورۇنلۇق ، تەييارتاپلىق دەستىدە ئۆتۈپ مىللەتكە ، جەمئىيەتكە يۈك بولۇشتىن باشقىنى بىلمەيدۇ.
دېھقان-چارۋىچىلار ۋە ئائىلە شارائىتى بىر قەدەر ناچار ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئائىلە ئەھۋالىغا كەلسەك، ئۇلارنىڭ ئاتا-ئانىلىرىنىڭ كۆپ قىسمى بەلكىم مائارىپ تەربىيىسى ۋە جاھان ئىشلىرىنى ماھىيىتىدىن چۈشىنىپ يىتەلمەيدۇ. ئۇلارنىڭ ئۆز پەرزەنتلىرىنى ياخشى تۇرمۇشقا ئىرىشتۈرۈش ئۈچۈن ، يۈرەكلىك ھالدا جاپاغا چىداپ بولسىمۇ ، ئوقۇتقانلىقىغا ئاپرىن ئېيتىشقا تىىگىشلىك. بۇنداق چەت ناھىيە - يېزىلاردىكى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىمتاھاندىن ئۆتۈشىدە ئائىلە ئۆز ۋەزىپىسىنى نۇرغۇن چەكلىمىلىكلەر تۈپەيلى ئادا قىلالماسلىقى مۈمكىن. شۇڭا مەنچە بولغاندا ، بۇنداق ئوقۇغۇچلارنىڭ ئىمتاھاندىن ئۆتۈشىدە ئاساسلىقى مەكتەپنىڭ ئىمتاھان توغرىلۇق ئورۇنلاشتۇرغان پائالىيەتلىرى ۋە ئۆزىنىڭ ئۇنۋېرسال بىلىمى ئاساسلىق تەسىر كۆرسىتىدۇ.
جەمئىيەت نوقتىسىدىن قارىغاندا ، ھازىر ئومۇمەن كۆپ سانلىق پەرزەنتلىرىمىز تولۇق ئوتتۇرا ئوقۇش شارائىتىغا ئىگە بولىۋاتىدۇ. جەمئىيىتىمىز تەرەققىياتغا ماس بولغان ئوقۇش قىزغىنلىقى ۋە ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانسىغا قاتنىشىش نىسبىتىمۇ يۇقىرى كۆتىرلۋاتىدۇ. بىراق جەمئىيىتىمىزدىكى بەزى چەكلىمىلىك شارائىتلار پەرزەنتلىرىمىزنىڭ كۈنسىرى ئېشىپ بېرىۋاتقان ئۆگىنىش ۋە يوقىرى نومۇر ئېلىش ئىھتىياجىغا تۇسالغۇ بولۇپ ، ئۇلارنى كۆڭۇلدىكىدەك ئالىي مەكتەپتە بىلىم ئېلىش پۇرسىتىگە ئىگە قىلالمايۋاتىدۇ. مىنىڭچە بۇلار ئاساسلىقى تۈۋەندىكى بىر قانچە تۈرلۈك . يەنى كىتاپخانىلاردا ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانى توغۇرلۇق ، سېستىمىلاشقان مىللىيچە كىتاپلىرىمىزنىڭ كەم بولۇشى ، يازغۇچىلىرىمىزنىڭ بەزىدە بۇ مۇھىم نوقتىلارغا ئىتبارسىز قاراپ ، پەرزەنتلىرىمىزگە توغرا يول ۋە تاللاش ئۇسۇلى كۆرسىتىلمەسلىكى ، شۇنداقلا تەكرار ئوقۇغان ئوقۇغۇچىلارنىڭ جەمئىيىتىمىزدە رىغبەتكە ، قوللاشقا ئىرىشىشى تۈۋەن بولۇشى ، ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنىڭمۇ بۇتەرەپلەردىكى ۋەزىپىسىنى تونۇپ يىتىپ ، ئىنى سىڭىللىرىغا يەكۈنلگەن تەجىرىبە - ساۋاقلىرىدىن پايدىلىنىپ توغرى يول كۆرسىتىلمەسلىكى قاتارلىقلار . ئۇندىن باشقا يەنە جەمئىيىتىمىز تەرەققىياتىدا مۇھىم رول ئويناۋاتقان يۇقىرى قاتلام ئەبابلارمۇ ، مائارىپىمىزدىكى ‹‹خەق ئۈچۈن›› دىگەن بايراقنى كۆتۈرىۋالغان رەھبەرلىرىمىزمۇ ، مىللي مائارىپىمىزنىڭ ئەڭ مۇھىىم بۇرۇلۇش نوقتىسى بولغان ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىسىغا نىسبەتەن مۇۋاپىق كۈچ چىقرىشقا ، تېخىمۇ زور كۆڭۈل بۆلۈشكە تىگىىشلىك.
ئەمدى بۇ مەسىلىگە ئوقۇغۇچى نوقتىسىدىن تەھلىل قىلغىنىمىزدا ، تۈۋەندىكىدەك مەسىلىلەر مەۋجۇت بولۇشى مۈمكىن . 1. تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپكە يېڭى كىرگەندە ، تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپتە نىمىشقا ئوقۇش ، قانداق ئوقۇش دىگەندەك مۇھىم نوقتىلارغا نىسبەتەن جاۋاپ مۈجمەل بولۇش ، ئىنىق ئۆگىنىش نىشانى بولماسلىق . ئۈچ يىل جەريانىدا ‹‹ۋاقىتنى قەدىرلەپ، تېرىشپ ئۆگىنىش›› تىن ئىبارەت روھىيەت چۈشەنچىسنىڭ قەدرىگە يەتمەسلىك . ئۆزىگە ۋە ئۆگىنىشكە نىسبەتەن ئەقىل بىلەن ھىسسىياتنىڭ مۇناسىۋىتىنى توغرا تەڭشىيەلمەسىك .
2.بورۇنراق قايسى ئۆگىنىش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ ، ئۆزۈمنىڭ ئاجىزلىقىنى قانداق تولۇقلايمەن ؟ دىگەن مەسىلىلەردە تەپسىلىي ئويلاشماسلىق . ئۆزىنىڭ قىززىقىشى ئالاھىدىلىكىنى بالدۇر بايقىماي ، ئىلگىرلەش يولىنى قالايمىقان قىلىۋىلىش . تولۇق ئوتتۇرا ئوقۇش ھاياتىنىڭ قانچىلىك مۇھىم ئكەنلىكىنى ماھىيىتىدىن چۈشنىپ يەتمەسلىك . 3.تولۇق ئوتتۇرا 3-يىللىقىتىكى ئىمتاھان تەييارلىقىنىڭ پۇختا بولماسلىقى، ئۆزىنىڭ تەن سالامەتلىكىگە ۋە ئىستىمال قىلىدىغان ئوزۇقلىقىغا ئەھىميەت بەرمەسلىك شۇنداقلا ئۆلچەملىك ئۆگىنىش پىلانى بولماسلىق ۋە ئىمتاھان سۇئالىنىڭ قائىدە - قانۇنيەتلىرىنى پۇختا ئگەللىمەسلىك. باشقىلاردىن كۆپرەك مەسلىھەت سوراپ ، ئۆزىنىڭ ئالىي مەكتەپ ئىمتاھانىسىغا بولغان ئومۇىي بىلىمنى تولۇقلىماسلىق قاتارلىقلار . 4 .ئىمتاھان ۋاقتىدىكى كەيپىياتنىڭ ناچار بولۇشى، ئمتاھاندىن ئلگىرى مۇۋاپىق ئارام ئالالماسلىق ۋە ئىمتاھان بىرىشنىڭ قائىدىلىرنى پىششىق ئگىلمەسلىك. ئۆزىنى سەۋىيە جەھەتتىن تۈۋەن چاغلاش، شۇنداقلا ئىمتاھاندىن كىيىنكى ئارزۇنى مۇۋاپپىق تاللىيالماسلق. كەسىپلەرنى تېخىمۇ تولۇق چۈشەنمەسلىك قاتارلىقلار.
قىسقىسى ، يۇقارقى خىلمۇ-خىل سەۋەپلەر جەمئىيىتىمىزدە ئاساسىەن مەۋجۇت بولۇپ ، ئاۋۋال ئوقۇغۇچىلىرىمىزنىڭ ئىمتاھان نومۇر سۇپىتىگە ۋە نوقتىلىق ئالىي مەكتەپلەرگە ئۆتۈشىگە ، ئاخىرىدا بېرىپ مىللىي مائارىپمىزنىڭ ئۆزلۈكسىز ئېشىۋاتقان تەرەققىيات ئېھتىياجىغا ۋە كەلگۈسىدىكى مىللىي ئاڭ سەۋىيىمىزنىڭ ، ساپايىمىزنىڭ يوقىرى بولىشغا توسالغۇ سۈپىتىدە تەسىر كۆرسىتىۋاتماقتا.
تۈۋەندە مەن ئۆزۈمنىڭ بىلىشىچە ، ئىمتاھانغا قانداق تەييارلىق قىلىپ قانداق ئۈتۈش توغرىسىدا قىسقىچە توختاماقچىمەن. ھازىرچە سىزنى بىر ئوبيكىت سۈپىتىدە كىلەريىلى ئىمتاھانغا قاتنىشىدىغان ئوقۇغۇچى دەپ قارايلى. ئەڭ ئاۋۋال سىز ئىمتاھان ۋە كەلگۈسى غايىڭىز توغرىلۇق ھەممە ئەھۋاللارنى تەپسىلىي ئويلاپ چىقىڭ ياكى ئۆزىڭزچە تەھلىل قىلىپ خاتىرلەپ چىقىڭ . مەسلەن سزنىڭ ئارتۇقچىلىقىڭىز قايسى پەندە ؟كەمچلىكىڭىزچۇ؟ كەلگۈسىدە نىمە ئىشلارنى قىلىپ ، قانداق ئادەم بولماقچى؟ يەنە ئىمتاھانغا قانداق تەييارلىق قىىپ ، نەچچە نومۇرغا ئىرىشمەكچى؟ دىگەندەك. چۈنكى ، مۇشۇ ئىمتاھان ئارقىلىق سزنىڭ كەلگۈسى نۇرغۇن ئىشلىرىڭىز بەلگىلىنىپ قېلىشى مۈمكىن . شۇڭا قەتئىي سەل قارىماڭ ، كىچىكىپ قېلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىڭ . ئسڭىزدە بولسۇنكى ، كەلگۈسىدىكى نۇرغۇنلىغان ئولۇغۋار ئىشلار ۋە سزنىڭ يۈكسەك غايىڭىز ئەڭ ئاۋۋال سىزدىن مۇشۇنداق پەيتلەردە توغرا تاللاشنى ۋە قەتئىي تىرىشچانلىقىڭىزنى تەلەپ قىلىدۇ.
ئۇنىڭدىن كىيىن پۇختا تەييارلىق قىلىڭ. يەنى ئۆزىڭىزگە مۇۋاپىق كىلىدىغان بىر سېستىمىلق ئۆگىنىش پىلانى تۈزۈپ چىقىپ، ھەر بىر پەندىكى مۇھىم نوقتىلار ۋە قىين نوقتىلارنى ئالدىن بايقاڭ ۋە قايتا - قايتا تەكرارلاپ ئىزدىنىپ كۆرۈڭ . ئىمتەھانغىچە ھەرۋاقىت روھلۇق ۋە ساغلام تۇرۇشىڭىز ئۈچۈن، سالامەتلىك مەسىلىسىدە مۇۋاپىق ئوزۇقلىنىش پىلانى ۋە دەم ئېىش پىلانى تۈزىۋىلېشقا سەل قارىماڭ. ئايدا بىر ئككى قېتىم يىراقلارغا بېرىپ دەم ئالغاچ ئايلىنىپ كىلىڭ. ئۇيقۇغا ئەھمىيەت بىرىش جەھەتتە ،كۈنلۈك ئۇخلاش ۋاقتڭىزنى 7~ 8 سائەت ئەتراپىدا مۇۋاپىق تەڭشەپ ، ئامال بار سائەت 10:30 دىن كىيىن ئۆگىنىش قىلماڭ . بۇ مەزگىلدە ئۆزىڭىزنىڭ سالامەتلىكى ۋە ئۆگىنىشىڭىزگە پايدىلىق بولسۇن ئۈچۈن سەۋزە ، شاكىلات ۋە ياڭاق تۈردىكى سىز جىددىي ئېھتىياجلىق بولغان يىمەكلىكلەرنى ئىستىمال قلىشنى داۋاملاشتۇرۇڭ. ئىمتاھان توغۇرلۇق سىزگە ھەر قايسى جەھەتتىن يول كۆرسىتىپ تۇرىدىغان ، ئىمتاھاننى تولۇق چۈشىنىدىغان يېقىنلىرىڭىزدىن بىرى بولسۇن. سىز ئۇنىڭدىن ئىمتاھانغا مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى ۋاقتىدا سوراپ ئىگەللەپ تۇرۇڭ.
كىيىنكى قەدەم ئىتاھانغا ئاز قالغاندا، يەنى بۇۋاقىتتا سىز كۆڭلىڭىزدە ئۆزىڭزنىڭ ئىمتاھان بىرىش ۋە تاللاش ئۇسۇلى، جاۋاپ يېزىش ۋاقتى توغرىسىدا يەنە بىر قېتىم تەپسىلىي پىلان تۈزۈپ قايسى ئۇسۇل بىلەن ئىمتاھان بىرىپ ، قانداق جاۋاپ يېزىش توغرىسىدا تولۇق ئويلىشىڭ. ئىمتاھان ۋاقتىدىكى كەيپىياتىڭىزنىڭ يوقىرى بولىشى ئۈچۇن ئمتاھاندىن ئىلگىركى 2~3 كۈندە ئامال بار ئۆگىنىش قىلماي دەم ئالغاچ ياخشى تاماقلارنى يەپ يېقىنلىرىڭىز بىلەن تىنىچ جايلارغا بېرىپ كۆڭۈللۈك ئۆتكۈزۈڭ. ئىمتاھان ۋاقتىدا كۆڭلىڭىزنى ئازادە تۇتۇپ روھلۇق كەيپىيات بىلەن ئىمتاھان بىرىڭ ، ئەگەر جىددىيلىشىپ قالىدىغان ئىككىلنىپ قالىدىغان ئەھۋاللار كۆرۈلسە ، شۇ پەيتتە چوڭقۇر تىنىپ بولغاندىن كىيىن ، ئەتراپقا تولۇق نەزەر سېلىۋتىپ يېزىڭ تىزلا ئوڭشىلىپ قېلىشىڭىز مۈمكىن. ئىمتاھاندىن ئىلگىرى كۆڭلىڭىزدە جاۋاپ يېزىش ۋە تاللاش ۋاقتىنى تەرتىپلىك ئورۇنلاشتۇرۋىلىڭ.
يۇقىرىدا كۆرسىتىلگەن بويىچە ئىمتاھان بەرسىڭىز بەلكىم كۆڭلڭىزدىكىدەك يوقىرى نومۇرغا ئىرىشىپ دەسلەپكى مۇۋاپپىقيەتنى قولغا كەلتۈرىشىڭىز مۈمكىن .بىراق سىزنىڭ يوقىرى نومۇرغا ئىرىشكەنلىكىڭىزنى چوقۇملا نوقتىلىق ئالىي مەكتەپكە ئۈتۈپ كەتتى دىگىلى بولامدۇ؟ مىنىڭچە ناتايىن . چۈنكى بۇيەردە يەنە بىر چوڭ قەدەم سىزنىڭ توغرا بېسىشىڭىزنى كۈتۈپ تۇرىدۇ. ئۇ بولسىمۇ ‹‹ئارزۇ تاللاش››تۇر . ئەگەر سىز راستىنلا يوقىرى نومۇرغا ئىرىشىپ ، ئارزۇ تاللاشتىن كىتىپ قالسىڭىز ياكى نوقتىلىق ئالىي مەكتەپكە ئۈتەلمىسىڭىز ، بۇ بەلكىم ھاياتىڭىزدىكى ئېچىنىشلىق پاجىئەلەرنىڭ بىرى بولۇپ قېلىشى مۈمكىن . ئۇنداقتا ئارزۇنى قانداق تاللايمىز ؟ بۇنى ماھىيىتىدىن تولۇق چۈشىنىش خېلىلا زور ئاساسى بىلىم تەلەپ قىلىدىغان بىر ئىش .
سەمىڭىزدە بولسۇنكى، مېنىڭ تۈۋەندىكى ۋە يوقىرىدا كۆرسىتىپ ئۆتۈلگەن پىكىرلىرىم ھەرگىزمۇ ئىمتاھان ۋە ئارزۇ تاللاش توغرىسىدىكى ئومۇمىي چۈشەنچىلەرگە تولۇق ۋەكىللىك قىلالمايدۇ. شۇ ۋەجىدىن ، سىزنىڭ تېخمۇ كۆپ ، ياخشى بولغان پايدىلنىش ماتىرىياللىرىدىن ئىزدىنىپ كۆرۈشىڭىزنى ئۈمۈد قىلىمەن .نۆۋەتتە مەن چامىمنىڭ يىتىشىچە، ئمتاھانغا قاتنىشىدىغان ، كەلگۈسىگە ئۈمۈتۋارلىق نەزىرى بىلەن قاراۋاتقان تىرىشچان ئەقىل ئىگىلىرىگە ، ئارزۇ تاللاش توغرىلۇق سۆزلەپ ئۆتمەكچىمەن .
ئارزۇ تاللاش - ھەربىر ئوقۇغۇچىنىڭ كەلگۈسى غايىسى ، كەسپى ۋە ھاياتى بىلەن مۇناسىۋەتلىك مۇھىم ئىش بولۇپ قىلچىمۇ سەل قارىماسلىق كىرەك . ھەتتا ياخشى ئالىي مەكتەپكە ئۆتكەن بىر قىسىم ئوقۇغۇچىلىرىمىزمۇ ، ئالىي مەكتەپكە بېرىپ بىر يىلدىن كىيىن ئۆزىنىڭ قايسى مەكتەپنى ئەينى ۋاقىتتىكى ئارزۇسىغا تولدۇرغان بولسا ئەڭ مۇۋاپپىق بولىدىغانلىقىنى چۈشىنىپ يەتمەكتە ۋە يىتىۋاتىدۇ. ئىمتاھان بىرىپ بولغاندىن كىيىن ئارزۇ تاللاش ئۈچۈن ئەڭ ئاۋۋال قىلىدىغان ئىشىڭىز ‹‹نومۇر مۆلچەرلەش›› ئەلۋەتتە . مىنىڭچە ئاۋۋال نومۇرنى ئىككى خىل مۆلچەرلەڭ . يەنى ئومۇمىي نومۇرىڭىزنى يوقىرى قىلىپ بىر قېتىم ، تۆۋەنرەك قىلىپ بىر قېتىم مۆلچەرلەڭ ، ئوتتۇرچە نومۇرنى تېپىپ چىقىڭ. مەسىلەن، سىز تاللاش تۈرىدە مۇقىم نومۇر بىكىتىپ بولغاندىن كىيىن ، تەھلىل قىلىشتا ئاۋۋال نومۇرنى كەڭرەك قويۇپ جەمئىي نومۇرىڭىزنى 477مۆلچەرلىسىڭىز ، كىيىنكى قەدەمدە نومۇرنى بىر قەدەر ئاز بىرىپ 437 مۆلچەرلىسىڭىز ، بۇنىڭدا ئوتتۇرچە نومۇرىڭىز 457 چىقتى دىگەن گەپ. مەن ئىككى قېتىم نومۇر مۆلچەرلەشتە دەل موشۇ ئۇسۇلنى قوللىنىپ ، ئاساسەن توغرا چىقارغان .
كىيىنكى قەدەمدە ، ئۆزىڭىزدىكى ئارزۇ تاللاشقا مۇناسىۋەتلىك ماتىرياللارنى تەپسىلىي كۆرۈپ ، ئۆزىڭىزگە مۇناسىۋەتلىك جايلارنى خاتىرلىۋىلىڭ. سىزنىڭ قولىڭىزدىكى ئارزۇ تاللاشقا مۇناسىۋەتلىك ماتىرياللارنىڭ قانچە كۆپ بولۇپ ، ئۇنىڭدىن پايدىلنىيالىشىڭىز ، ئارزۇنى شۇنچە مۇۋاپىق تاللىيالىشىڭىزنىڭ ئاساسى بولۇپ قېلىشى مۈمكىن . ( بۇ ماتىرياللار يەنە سىز تاللىغان مەكتەپنىڭ ، كەسىپنىڭ تەپسىلىي ئەھۋالىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.) . ئاخىرىدا ، باشقىلاردىن كۆپ مەسلىھىت سوراڭ . ئاتا ـ ئانىڭىز ، ئۇستازىڭىز ۋە ئالىي مەكتەپتىكى يېقىنلىرىڭىز قاتارلىقلار بىلەن كۆپرەك مۇلاھىزلىشىپ ، كەلگۈسى جەمئىيەتنىڭ ئېھتىياجى ، تەرەققىياتى دىگەنلەرنىمۇ ئويلىشىپ كۆرۈڭ . ياخشى تور بەتلەرگە چىقىپ ، سىز تاللىغان مەكتەپ ۋە كەسىپ توغرىلۇق ئىزدىنىپ كۆرۈڭ. ئارزۇ تولدۇرغاندا ، ئارزۇ تولدۇرۇش كىتابىدىكى ئەڭ تۈۋەن نومۇر چېكىنى ئاساس قىلىۋالمىغان ياخشى ، ئوتتۇرچە نومۇر بىر قەدەر مۇۋاپپىقراق. چەت ئەلگە چىقىپ ئوقۇش تېخىمۇ يوقىرى ئۆرلەپ ئوقۇش دىگەندەك نىشانلىرىڭز بولسا، ئامال بار ئچكىردىكى نوقتىلىق ئالىي مەكتەپلەرنى تاللاڭ. ئۆتەلىسىڭىز كىيىنكى ئىشلىرىڭىغا ئاسان بولىدۇ. مىنىڭ ئارزۇ تاللاشقا مۇناسىۋەتلىك دەيدىغانلىرىم مۇشۇنچىلىك. سىزنىڭ تېخىمۇ ئىزدىنىپ ، كۆڭلىڭىزدىكىدەك ئەڭ مۇۋاپىق ئالىي مەكتپنى تاللاپ ئۈتىشىڭىزگە تىلەكداشمەن .
ئاخىرىدا دەيدىغىنىم ، ھۆكىمىتىمىزنىڭ رايۇنىمىزغا بولغان تۈرلۈك ياخشى سىياسەتلىرى ئچىدە ، ئوقۇغۇچىلىرىمىزنىڭ ‹‹ئالىي مەكتەپكە ئۆتۈش››گە قارىتا سىياسەتلىرى يىلدىن ـ يىلغا ياخشى بولۇپ كىتىپ بارىدۇ. شۇڭا سىز پۇرسەتنى چىڭ تۇتۇپ تېخىمۇ تىرىشىڭ. ئەگەر ھەرقايسى پەنلەردىكى ئاساسىڭىز ۋە تىرىشچانلىقىڭىز ياخشى ، بىراق مەلۇم سەۋەپلەر تۈپەيلى نومۇرىڭىز تۈۋەن چىقىپ قالسا ياكى ئارزۇدىن كىتىپ قالسىڭىز ، قەتئىي ئۈمۈتسىزلەنمەڭ. سىزنىڭ يەنە قايتا تاللاش پۇرسىتىڭىز بار . ئككىلەنمەي بىر يىل تەكرار ئوقۇسىڭىز بولىدۇ. تەكرار ئوقۇش سىزگە نىسبەتەن ھاياتىڭىزدىكى بىر قېتىملىق چېنىقىش پۇرسىتى. بىر قېتىملىق يوقىرى ئۆرلەيدىغان تەجىرىبە يەكۈنلەيدىغان ياخشى پەيىت . شۇڭا بۇ يولنى ئوبدان ئويلىشىڭ، تىزلا ئىنكار قىلىۋىتىشتىن ساقلىنىڭ. ياخشىراق تىرىشالىسىڭىز بەلكىم ئويلاپ باقمىغان مۇۋاپپىقىيەت مىۋىلىرىگە ئىرىشىپ ، تېخىمۇ ياخشى ئالىي مەكتەپكە ئۆتەلىشىڭىز مۇمكىن.
يۇقۇرقىلارنى يىغىنچاقلىغاندا ، بىر نوقتىلىق ئالىي مەكتەپكە ئۆتۈش ئۈچۈن ئاساسىي جەھەتتىن ئۇنۋىرسال بىلىمىڭىزنىڭ قانچىلىك ئىكەنلىكىگە باغلىق بولۇپ ، تۈۋەندىكى بىر قانچە مەسىللەرگە نوقتىلىق چېتىلىدۇ. يەنى ، بىرىنچى قەدەمدە ، ئىمتاھان سۇئالىغا مۇناسىۋەتلىك بىلىمىنى پۇختا ئگەللەپ ،مۇۋاپىق ئارام ئېلىش ۋە ئۆگىنىشىڭزنى ماسلاشتۇرغان ئاساستا ، تەييارلىقنى پۇختا قىلىشىڭىز كىرەك . ئىككىنچى قەدەمدە، سوئالنىڭ قائىدە ـ قانۇنيەتلىرىنى تولۇق ئىگەللەپ ، ئىمتاھان ۋاقتىدىكى جاۋاپ يېزىش ، تاللاش ۋاقىتلىرىنى تەرتىپلىك ئورۇنلاشتۇرۋىلىشىڭىز، شۇنداقلا ، روھىي كەيپىياتنى تەڭشەپ ، مۇۋاپىق جاۋاپ يېزىشنى ئۆگىنىۋىلىشىڭىز كىرەك. ئۈچىنچى قەدەمدە ، ئارزۇ تاللاش توغرىسىدىكى ئۇنۋېرسال بىلىمىڭىزنى ئاشۇرۇپ ، مۇۋاپىق كەسىپ ۋە مەكتەپ تاللاشقا ئەھمىيەت بىرىشىڭىز، كۆڭلىڭىزدىكىدەك ئارزۇ تاللاش ئۈچۈن ئەستايىدىل بولىشىڭىز كىرەك . مۇشۇ مەسىلىلەرگە ئەتراپلىق ۋە ياخشى مۇئامىلە قىلسىڭىز ، ئىشىنىمەنكى سىزنىڭ نوقتىلىق ئالىي مەكتەپكە ئۆتىشىڭىز ئۇنچىۋالا تەس ئىش ئەمەس. شۇڭا سىز يۇقارقى مەسىللەرنى چىڭ تۇتقان ئاساستا ، باشقا جەھەتلەرگىمۇ ئەھمىيەت بىرىپ ، خەلقىڭىزنىڭ سىزدىن كۈتكەن ئۈمۈتلىرىنى جاۋاپسىز قالدۇرمىغايسىز !. ئەلۋەتتە ، جەمئىيىتىمىزدىكى مىللي مەسئۇليەت تۇيغۇسى مەۋجۇت بولغان ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى ، ئاتاـ ئانىلار ۋە ئۇقۇمۇشلۇق كىشىلىرىمىز سىزنىڭ يىگانە قېلىشىڭىزغا قاراپ تۇرمايدۇ. ئۇلارمۇ ھازىرقىدەك تىز تەرەققىيات دەۋرىدە ، خەلقىمىز ئۈچۈن نىمىنىڭ ئەڭ ياخشى چىقىش يولى ئىكەنلىكىنى ئوبدان بىلىدۇ.
ۋاقىت ۋە بىلىمىمنىڭ يىتەرسىزلىكى دىگەندەك بەزى چەكلىمىلىكلەر تۈپەيلى بىر قىسىم ئەھۋاللار ئۈستىدە تەپسىلىي توختالمىدىم. ئۆزىڭىز ئىزدىنىپ كۆرگەيسىز . ئەگەر مەن بىلەن ئالاقىلاشماقچى بولسىڭىز تۈۋەندىكى ئادرىس بويىچە ئىزدىسىڭىز بولىدۇ. ( لېكىن تەبئىي پەن توغرىسىدىكى مەسىللەرنى ئانچە تەپسىلىي بىلىپ كەتمەيمەن).
چ چ : 1223702680
خۇلاسە:
مائارىپنىڭ نەقەدەر ئۇلۇغۋار ۋە مۇھىملىقىنى چۈشىنىپ يەتكەن ۋە يىتىۋاتقان شۇنداقلا كەلگۈسىگە زور ئۈمۈتۋارلىق نەزىرى بىلەن قاراۋاتقان نۇرغۇنلىغان ياشلىرىمىزنىڭ بۈگۈنكىدەك تىنىم تاپماي تىرىشىۋاتقان روھىيىتىگە ئازراق بولسىمۇ رىغبەت ۋە ئىشەنچ ئاتا قىلىش ، مىنىڭچە ھەر بىرىمىزنىڭ قولىدىن كەلمەيدىغان ئىش ئەمەس . ئالدىڭىزغا ئۇچرىغان مۇھىم مائارىپ مەسىلىلىرىگە قارىتا قانداق مۇئامىلە قىلىش دەرۋەقە، سىزنىڭ ئۆز خەلقىڭىزگە ، ۋەتىنىڭىزگە ۋە كىيىنكى ئەۋلاتلىرىڭىزغا قانچىلىك دەرىجىدە مەسئۇل بولۇپ ، ئۇلارنى قانچىلىك دەرىجىدە سۆيىدىغان مىللىي غورۇرىڭىز بىلەن مۇناسىۋەتلىك، ئەلۋەتتە.
خەيىر ئامان بولۇڭ.
ئاپتۇر: شەرقى شىمال پىداگوگىكا ئۇنۋېرستىتىدا (جىڭيۆ ئوقۇتۇش رايۇنى)
يوللىغان ۋاقتى 2011-12-4 02:17:53 PM
.gif)
.gif)
.gif)