تاتارلار — كۆپ قىسمى غۇلجا، چۆچەك، ئالتاي، ئۈرۈمچى، گۇچۇڭ، جىمىسار قاتارلىق جايلاردا ئولتۇراقلاشقان بولۇپ، ئاساسەن شەھەرلەردە ياشايدۇ. نوپۇسى 4 مىڭ 700 (2006 – يىلىدىكى مەلۇمات)تىن ئاشىدۇ. تاتار تىلى ئالتاي تىلى سىستېمىسى تۈركىي تىللار ئائىلىسىگە تەۋە. تاتارلارنىڭ كۆپچىلىكى شەھەرلەردە ياشىغاچقا، تىجارەتچى ۋە زىيالىيلارنىڭ نىسبىتى خېلىلا يۇقىرى. ئۇلارنىڭ كۆپ قىسمى ئۇيغۇر ياكى قازاق تىللىرىنى پىششىق بىلىدۇ. 19 – ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرىدىن باشلاپ، قازاق رايونىدىكى تاتارلار ئىلگىرى...

مۇڭغۇل مىللىتى - شىنجاڭدىكى مۇڭغۇللار ئاساسلىقى تەڭرىتېغىنىڭ جەنۇبىي ۋە شىمالىي ئېتەكلىرىدىكى چارۋىچىلىق رايونلىرىغا تارقالغان. ئومۇمىي نوپۇسى 175 مىڭ (2006 يىلدىكى مەلۇمات)، مۇڭغۇل تىلى ئالتاي تىلى سىستېمىسىدىكى مۇڭغۇل تىلى ئائىلىسىگە مەنسۈپ. شىنجاڭدىكى مۇڭغۇللار مۇڭغۇل تىلىنىڭ ئوبرات شىۋىسىدە سۆزلىشىدۇ. بۇرۇن ‹‹تودو›› مۇڭغۇل يېزىقىنى ئىشلىتەتتى. ھازىر ئىچكى مۇڭغۇل ئاپتونوم رايونىدىكى مۇڭغۇللارغا ئوخشاش خۇدۇم مۇڭغۇل يېزىقىنى قوللىنىدۇ. مۇڭغۇللاردا لاما دىنىغا ئېتقاد قىلىد...

قىرغىز مىللىتى - شىنجاڭدىكى قىرغىزلار ئاساسلىقى قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستىغا ئولتۇراقلاشقان. ئاز بىر قىسمى يەنە ئۈچتۇرپان، ئۇنسۇ، گۇما ۋە شىمالىي شىنجاڭدىكى تېكەس قاتارلىق جايلارغا تارقالغان. نوپۇسى 176 مىڭ (2006 – يىلىدىكى مەلۇمات). قىرغىز تىلى ئالتاي تىلى سىستېمىسى تۈركىي تىللار ئائىلىسىگە كىرىدۇ. قىرغىزلار ئەرەب ئېلىپبەسى ئاساسىدىكى قىرغىز يېزىقىنى قوللىنىدۇ. قىرغىزلارنىڭ ئەجدادلىرى يىراق قەدىمكى زاماندا جۇڭگونىڭ شىمالىدا ياشىغان يېنىسەي قىرغىزلىرىغا بېرىپ تاقىلىد...

خۇيزۇ مىللىتى - شىنجاڭدا 910 مىڭ (2006 – يىللدىكى مەلۇمات) خۇيزۇ بار بولۇپ، ئۇلار ئاساسەن سانجى خۇيزۇ ئاپتونوم ئوبلاستى، ئۈرۈمچى، غۇلجا، يەنجى قاتارلىق جايلارغا تارقىلىپ ئولتۇراقلاشقان. خۇيزۇ دېگەن سۆز مۇسۇلمان مىللەتلىرىنىڭ خەنزۇچە قىسقارتىلىپ ئاتىلىشىدىن كېلىپ چىققان. خۇيزۇلارنىڭ مەنبەسىنى مىلادىيە 7 – ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدىن باشلاپ سۈرۈشتۈرۈشكە توغرا كېلىدۇ. شىنجاڭدىكى خۇيزۇلار يۇەن سۇلالىسى دەۋرىدىكى شىنجاڭدا تېرىقچىلىق، باقمىچىلىق بىلەن شۇغۇللانغانلىرىدىن باشقا، چىڭ س...

قازاق مىللىتى — ئۇزاق تارىخقا ئىگە مىللەت. شىنجاڭدىكى قازاقلار ئاساسەن ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى، بارىكۆل قازاق ئاپتونوم ناھىيەسى، مورى قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىدە ئولتۇراقلاشقان. ئۇندىن باشقا سانجى، بورتالا ۋە ئۈرۈمچى قاتارلىق رايونلارغىمۇ تارقالغان. 2006 – يىلدىكى نوپۇس ستاتىستىكىسىغا ئاساسلانغاندا، قازاقلار 1 مىليون 435 مىڭ 900، قازاق تىلى ئالتاي تىلى سىستېمىسىدىكى تۈركىي تىللار ئائىلىسىگە كىرىدۇ. ئاپتونوم رايونىمىز تەۋەسىدىكى قازاقلار ئەرەب ئېلىپبەسى ئاساسىدىكى قازاق ...

خەنزۇ مىللىتى— جۇڭگودىكى ئاساسلىق مىللەت. ئۇ ئوتتۇرا تۈزلەڭلىكتىكى شيا، شىياڭ، جۇ، چىن قاتارلىق ئاھالە ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى قېرىنداش مىللەتلەرنىڭ ئۇزۇن مۇددەت ئۈزلۈكسىز قوشۇلۇشى ئارقىلىق خەن سۇلاسىنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدە شەكىللەنگەن خەلقنىڭ نامى. 2000 – يىلى شىنجاڭدىكى خەنزۇلارنىڭ ئومۇمىي نوپۇسى 7 مىليون 23 مىڭ 900گە يەتكەن. ئۇلار شىنجاڭدنىڭ ھەر قايسى جايلىرىغا تارقالغان بولۇپ، %75تىن كۆپرەكى تەڭرىتاغلىرىنىڭ شىمالىدىكى رايونلارغا ئورۇنلاشقان. خەنزۇ تىلى خەنزۇ – زاڭزۇ تىل سى...

ئۇيغۇر مىللىتى— شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايوندىكى ئاساسلىق مىللەت بولۇپ، ئاپتونوم رايوننىڭ ھەر قايسى جايلىرىغا تارقالغان. بۇنىڭ ئىچىدە %80ى جەنۇبىي شىنجاڭدا ئولتۇراقلاشقان. ئۇيغۇرلارنىڭ نوپۇسى9 مىليون 414 مىڭ بولۇپ، شىنجاڭ ئاھالىسىنىڭ تەخمىنەن %94 .45ىنى ئىگىلەيدۇ (2006 – يىلىدىكى نوپۇس ستاتىستىكىسىغا ئاساسلانغان سان). ئۇيغۇر تىلى ئالتاي تىلى سىستېمىسىدىكى تۈركىي تىللار ئائىلىسىگە مەنسۈپ. ئۇيغۇرلاردا ئەرەب ئېلىپبەسى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنى قوللىنىدۇ.      ئۇيغۇر مىللىتى ...