يامانغا يولۇقساڭ يارىسى، قازانغا يولۇقساڭ قارىسى يۇقىدۇ

    مۇتەللىپ ئىقبال   خەلقىمىزدە ”يامانغا يولۇقساڭ يارىسى، قازانغا يولۇقساڭ قارىسى يۇقىدۇ“ دەيدىغان ماقال-تەمسىل بار. بۇ ماقال-تەمسىلدە بىر كىشىنىڭ ئەتراپىدىكى مۇھىت ۋە كىشىلەرنىڭ ئۇنىڭ ھەرىكىتى، كىملىكى ۋە كەيپىياتىغا تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. ئۇنداق بولسا، سېمىز كىشىلەر بىلەن دوست بولساق سېمىز بولۇپ قالامدۇق؟ بۇ سوئال قارىماققا كۈلكىلىكتەك تۇيۇلىدۇ. چۈنكى، قازانغا يولۇقساق  قارىسى يۇققان بىلەن سېمىز كىشى بىلەن دوست بولساق سېمىز بولۇپ قېلىش ھەققىدىكى چۈشەنچىمىز ئەخمىقانلىقتەك بىلىدۇ. مەن يېقىندا كۆرگەن تېد(Ted) لىكسىيەسىدە بۇ تېما ئوتتۇرىغا قويۇلدى.

داۋامى

سائەت، مەتبۇئات ۋە تېلېسكوپ ھەققىدە ئاددىي گەپلەر

مۇتەللىپ ئىقبال   سائەت نېمىشقا ئىجاد قىلىنغان؟ نېيىل پوستمەن(Neil Postman)نىڭ  بەرگەن ئۇچۇرغا ئاساسلانغاندا، 12- ۋە 13-ئەسىرلەردە موناسىتىرلار قوڭغۇراق ياكى داڭ چېلىش ئارقىلىق كىشىلەرنى ئىبادەتكە چاقىراتتى. كىشىلەرنىڭ ئىبادىتىنى ۋاقتىدا قىلغۇزۇش ئۈچۈن سائەت كەشىپ قىلىنغان ئىدى. موناستىرنىڭ قوڭغۇراقلىرى سائەت بۇيىچە دەل ۋاقتىدا چېلىناتتى. ئەمما، ئۇ چاغدا سائەتنىڭ كىشىلەرنىڭ ھەرىكىتىنى قېلىپلاشتۇرىدىغان ۋە كونترول قىلىدىغان ۋاسىتىگە ئايلىنىدىغانلىقى بىلىنمىگەن ئىدى. سائەت 14-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدىن باشلاپ موناستىرنىڭ تاملىرىدىن ئېشىپ، ئىشچىلار ۋە تىجارەتچىلەرنىڭ ھاياتىنى مىنۇتلار بۇيىچە ئورۇنلاشتۇرۇشىغا باشلىدى[1]. بۇنىڭ بىلەن ئىنسانىيەت تارىخىدا تەرتىپلىك

داۋامى

ئۆزتارتىم

  مۇتەللىپ ئىقبال   ئۆز تارتىم(Selfie,自拍 ) بۈگۈنكى كۈندە ھاياتىمىزدىكى مۇھىم ئىشلارنىڭ بىرىگە ئايلاندى. 2013-يىلى ئوكسفورد ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ ئىنگلىز تىلى لۇغىتىگە ئۆزتارتىم سۆزى كىرگۈزۈلدى ۋە شۇ يىلنىڭ ئەڭ مودا سۆزلىرى سۈپىتىدە باھالاندى. رەسىمگە تارتىش ئەسلىدە ساياھەتكە، كاماندىروپكىغا چىققاندا ۋە باشقا ئىجتىمائىي پائالىيەتلەرگە قېتىلغاندا قىلىدىغان ئىشنىڭ بىر قىسىمى ئىدى. ئەمما، بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە رەسىمگە تارتىش كۈندىلىك تۇرمۇشنىڭ ئەڭ كىچىك بىر قىسمىغا ئايلىنىپ كەتتى. جۈملىدىن ئەڭ قولايلىق رەسىمگە تارتىش ئۇسۇلى ئۆزتارتىم (Selfie,自拍 )  كۈنسېرى كىشىلەرنىڭ دىققىتىنى تارتاتتى. نەتىجىدە،

داۋامى

سارتېرىنىڭ مەۋجۇدىيەتچىلىكى

مۇتەللىپ ئىقبال   مەۋجۇدىيەتچىلىك دېگەن نېمە؟ بۇ سوئالغا ھازىرغا قەدەر بېرىلگەن جاۋابلار ھەرخىل. ئەمما ئۇقۇمغا بېرىلگەن تەبىرلەرنىڭ قانداق بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، مەۋجۇدىيەتچىلىكنىڭ ئاساسلىق دائىرىسىنى بېكىتىش بىزنىڭ بۇ ئۇقۇمغا مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارغا ئىگە بولۇشىمىزدا ئىنتايىن مۇھىم. مەۋجۇدىيەتچىلىك پەلسەپەسى ھەققىدە بۇ پىكىرنىڭ ئوتتۇرىغا قويغۇچىسى(سارتېرى)مۇ مەلۇم بىر ئېنىقلىما بەرمىگەن.[1] مەۋجۇدىيەتچىلىك فىرانسىيەلىك يازغۇچى سارتېرى(Jean Paul Sartre) نىڭ 1946-يىلى فىرانسىيەدىكى بىر كۇلۇبتا سۆزلىگەن نۇتۇقىدىن تەرەققىي قىلغان پەلسەپە بولۇپ، سارتېرى ”مەۋجۇدىيەتچىلىك بىر ئىنسانچىلىقتۇر“ دېگەن كىتابى ئارقىلىق مەۋجۇدىيەتچىلىك پەلسەپەسىنى چۈشەندۈرۈشكە ئۇرۇنىدۇ. ئۇنداقتا مەۋجۇدىيەتچىلىك دېگەن

داۋامى