مەن كوپ يىل ئىزدىنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق بارلىق تۇرك خەلقى ئورتاق ئىشلەتسە بولىدىغان تۇرك يېزىغىنىڭ 7 خىل لاھىيەسىنى تۇزەپ چىقتىم.تورداشلارنىڭ تەپسىلى ۋە ئەتراپلىق پكىرلىرىنى ،كوز قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ بىقىشىنى تىلەيمەن.شۇنداقلا سىز ياقتۇرغان ،سىز ئەڭ ياخشى لاھىيە دەپ قارىغان بىر لاھىيەنى تاللىشىڭىزنى،تاللاش سەۋەبىنى دەپ بىقىشىڭىزنى تىلەيمەن.شۇ ئارقىلىق بىر مۇنازىرە قىلىپ باقساق.قەنى تەلىيىڭىزنى سىناپ كورۇڭ.....ئە ياخشى لاھىيە سىزنىڭچە قايسىدۇر؟ سەۋەبىچۇ؟

  ئورتاق تۇرك ئىلىپەسى نىڭ 1 -لاھىيەسى

 
  بۇ لاھىيە بەلگىسىز ھەرىپلەردىن تۇزەلگەن.ئىشلىتىشكە ئەڭ قولايلىق.ئىسمى-جىسمىغا لايىق ھالدا ئورتاق تۇرك يېزىغى دىيىشكە بولىدۇ.بۇ لاھىيەدە ئىككى ھەرىپ ئورخۇن تۇرك يېزىغىدىن ئىلىنغان.يەنى "ڭ"ھەرىپى بىلەن "ش"ھەرىپى ئورنىدىكى ھەرىپلەر.بىر ھەرىپ ئەرەپ يېزىغى ئاساسىدىكى ئورتاق تۇرك ئىلىپەسىدىن ئىلىنغان."غ"نىڭ ئورنىدىكى ھەرىپ،پەقەت چىكىتى ئىلىۋىتىلگەن.يەنە بىر ھەرىپ يەنى "ژ  "نىڭ ئورنىدىكى ھەرىپ خەلىقئارا تاۋۇشتىن ئىلىنغان.بۇ لاھىيە 5 ئاسان بولۇش ئالاھىدىلىگىگە ئىگە.سىز بۇ لاھىيە بويىچە 2-3 بەت خەت يېزىپ كورۇپ بىقىڭ ئاندىن بۇ لاھىيەنىڭ ئارتۇقچىلىغىنى بىلىسىز.
  ئورتاق تۇرك ئىلىپەسى نىڭ 2 -لاھىيەسى


بۇ لاھىيەنىڭ ئالاھىدىلىكى 1- لاھىيە بىلەن ئوخشاش
ئورتاق تۇرك ئىلىپەسى نىڭ 3 -لاھىيەسى

 
          ئورتاق تۇرك ئىلىپەسى نىڭ 4 -لاھىيەسى

 

        ئورتاق تۇرك ئىلىپەسى نىڭ 5-لاھىيەسى

       
بۇ لاھىيە دولەت ۋە ئۇغۇر ئاپتونۇم رايونى ئىيتىراپ قىلغان ئۇيغۇر لاتىن يېزىغى نىڭ دەل ئوزى شۇ
          ئورتاق تۇرك ئىلىپەسى نىڭ 6-لاھىيەسى

     
  بۇ لاھىيە ھازىر تۇركىيە تۇركلەرى ئىشلىتىۋاتقان لاھىيە شۇ.لىكىن ئىككى ھەرىپتا پەرىق بار
      ئورتاق تۇرك ئىلىپەسى نىڭ 7-لاھىيەسى يەنى ھەممە باپ تۇرك ئورتاق ئىلىپەسى

   
    يۇقارقى لاھىيە بىلەن توۋەندىكى لاھىيە قوشۇلۇپ،بىر لاھىيە شەكلىدە ئىشلىتىلدۇ.

   

  مىنىڭچە يۇقارقى 7-خىل لاھىيە بارلىق تۇرك قەۋىملىرىگە ئومۇمىيۇزلۇك ماس كىلىدۇ. بۇ لاھىيە يۇقارقى 6 خىل لاھىيەنىڭ ئومۇملاشتۇرىلىشى بولۇپ بۇ لاھىيەدە جەمى 78 ھەرىپ بار.ھەر بىر ئۇيغۇر ئۇيغۇر ئەرەپ يېزىغىنى ئۇگۇنىشى ئۇچۇن 124 ھەرىپ ئۇگۇنىشى شەرىت،لىكىن ھەمما باپ ترك ئورتاق ئىلىپەسىنى ئۇگۇنۇش ئۇچۇن 78 ھەرىپ ئۇگەنسىلا بولىدۇ.مىنىڭچە 7-خىل لاھىيە ئەڭ كوڭۇلدىكى لاھىيە ھىساپلىنىدۇ.سىزنىڭ قارشىڭىز قانداق؟


 

بۇنى سىز تۈزگەنما؟؟؟ ئەگەر ئۆزىڭىز تۈزمىگەن بولسىڭىز، ئەسلى كېلىش مەنبەسىنى، بىلسىڭىز تۈزگۈچىسىنىڭ كىملىكىنى قوشۇمچە قىلىپ يېزىپ قويۇڭ.

  ماڭا 6-لايىھە خېلى يارىدى ،نىمىشكە "ئىې"دىن بىرى ،"ئې"دىن بىرى بار ؟ھىچ بىلەلمىدىما !
يەنە بىر تەكلىپ :ئالاھىدە ھەرپلەرنى(چ ڭ ئې ئۈ ئە قاتارلىق لاتىنچىدە يوقىنى) ئىپادىلىگەندە بىر خىل بەلگۈ بىلەنلا ئىشنى پۈتكۈزسەك خەت ھەم كۆركەم ،ھەم يېزىشقا قولايلىق بولماسمۇ ؟دىمەكچى ھەرپنىڭ يا ئۈستىگە ياكى ئاستىغا، ياكى قوش چىكىت قويۇلسا ياكى يانتۇ پەش قويۇلسا دەيمەن .بىردەك بولسا دەيمەن.

  مىنىڭچە 7 -خىل لاھىيە ئەڭ مۇكەممەل بولۇپ،بارلىق تۇرك خەلقىلىرىنىڭ ئىشلىتىشىگە ماس كىلىدۇ.بۇ لاھىيە يۇقارقى 6 خىل لاھىيەنىڭ ھەممىسىنى ئوزئىچىگە ئالىدۇ.جەمى 78 ھەرىپ بار.شۇ 78 ھەرىپنى ئۇگەنسىڭىز لا ئورتاق تۇرك يېزىغىنىڭ بارىلىق ھەرىپلەرىنى بىلگەن بولىسىز.ھەر بىر ئۇيغۇر ئۇيغۇر ئەرەپ يېزىغىنى ئۇگۇنىشى ئۇچۇن چوقۇم 124 ھەرىپنى بىلىشى شەرىت.ئىشەنمىسىڭىز سىلىشتۇرۇپ بىقىڭ،ھەرىپلەر سانىنى ساناپ بىقىڭ.
يۇقارقى ھەممەباپ ئورتاق تۇرك يېزىغى بويىچە خەت يازغاندا ھەركىم ئوزلەرى ياخشى كورگەن،ئوزلەرى ياختۇرغان ھەرىپ شەكلىنى قوللۇنۇپ مەشغۇلات ئىلىپ بارسا بولىۋىرىدۇ.ھەرقانداق ئورۇندا كومپىيۇتىر ئارقىلىق يۇقارقى لاھىيە بويىچە 100 دە يۇز ئالاقە قىلغىلى بولىدۇ. خەت يازغاندا قايسى خىل لاھىيەنى ئىشلىەتسىڭىز ،خالىغانچە قوللانسىڭىز بولىۋىرىدۇ.
يۇقارقى لاھىيەنى مەن كوپ يىل ئىزدىنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئارقىلىق تۇزگەن.قانداق تەكلىپ -پىكىرلەر بولسا بىۋاستە دىسىڭىز بولىدۇ.ئوز-ئارا كىڭەشكەننىڭ پايدىسى باركى قىلچە زىيىنى يوق.يۇقارقىلار مىنىڭ شەخسى قارشىم.ھەرقانداق ياخشى-يامان تەكلىپ ۋە تەنقىت پىكىرلەر بولسا شەرىتسىز قوبۇل قىلىشقا ھەر ۋاقىت تەييارمەن.
كەڭ تورداشلار كوز قاراشلەرىنى ئايىمىغاي.