ئەسكەرتىش : ئسىمى چۈشۈپ قالغانلار ئەيىبكە بۇيرۇماڭلار
قىزىل رەڭلىك خەتتىكى سەلكىنداشلىرىم 'w+]kt-
s1D
سەلكىن ۋە سەلكىن پۇقرالىرى ep"[; $Eb
]nhh|q9r{
@f-X/q]P
:
5NMgR.d
بۇنىڭدىن 6 - 7 ئەسىر بۇرۇن قەدىمى ئـۇيــغۇر ئېلىدە پۈتۈن ئىقلىمدا ئۆزگىچلىكى بىلەن باشقا جايلاردىن پەرقىلىنىپ تۇرىدىغان بىر ماكان بۇلۇپ بۇ يەرنىڭ سۈيى سۈزۈك ئەينەك تەك ، سۇ تېگىدىكى ئاق تاش لار گويا مارجان دەك پارقىرايتى . )hZ7`"f,ZN
سەھەردىن شەپەق قىچە بولغان ۋاقىتتا ، مەغرىپتىن مەشرىقىچە بولغان ھەممە يەردە گويا ئادەمنىڭ يۈزىنى سىلىغاندەك چىقىدىغان كىشىگە ھۇزۇر بېغىشلايدىغان بىر خىل مەيىن شامال چىقىپ تۇراتتى . بۇ يەردە ياشاۋاتقان كىشلەرمۇ شۇنچىلىك خۇشچىراي ، قىزغىن بۇلۇپ باشقا يۇرتتىن كەلگەن كىشلەرنىمۇ خۇشخۇي تەبەسسۇم بىلەن قارشى ئالاتتى . چوڭ - كىچىك ، قېرى ياش ھەممەيلەننىڭ ~T1W-ig4[*
كۆزلىرىدىن بىر خىل ئىشەنچ ، ئۈمىد نۇرلىرى چىقىپ تۇراتتى . z qeQ
ئۇيغۇر خاندانلىقتىكى ۋەزىر - ۋۇزرالار ، خەلىپە - موللىلار ، سانغۇن - سەركەردىلەر پادىشاھنىڭ پەرمانى بويىچە بۇ يەرگە نام بەرمەكچى بولدى . hC<ROD
ئۇيغۇرشاھ بۇ ئىشنى قايتا مەسلىھەتلىشىش ئۈچۈن سىڭلىسى ئۇيغۇرئاي ، ئىنىسى ئۇيغۇرجان ، تاغىسى ئۇيغۇرۇم ، ھەدىسى ئۇيغۇرىيە قاتارلىقلار بىلەن قايتا مەسلىھەتلەشتى . ۋە بۇ شەھەرنى مەملىكەتنىڭ پايتەختى قىلىشنى قارار قىلدى q-
JTG CFl
ئۇلار ئۇيان ئويلاپ ، بۇيان ئويلاپ ئاخىرى شەھەرنىڭ توختىماي ئىللىق ، سالقىن شامال چىقىدىغان ئالاھىدىلىكىگە قاراپ « سالقىن » دەپ نام بەردى . ۋە بۇ شەھەر ئۇيغۇر مەملىكىتنىڭ پايتەختى بولدى . ] 3{t}qY$A
شۇنىڭ بىلەن سالقىن شەھىرى بۇرۇنقىدىنمۇ قايناق ، ئاۋات شەھەرگە ئايلاندى ، ھەممە يەر قاينام تاشقىنلىققا چۆمدى . fu "cX;
خوشنا شەھەرلەردىكى مۇساپىر ، سەرگەردان لارمۇ بۇ شەھەرگە ماكانلاشتى . S<i$0p8J;
بۇ شەھەردىن ئالىم ، ئۆلىما ، پەيلاسوپ ، شائىر، نەغمىچى ، قوشاقچى ، سەركەردە ، سانغۇن ،ياساۋۇل لار چىقىشقا باشلىدى {@InOo!4w]
ئۇلار خاقان نىڭ ئىنئامىغا نائىل بولدى . 9F/I",EA
سودىگەرلەر كارۋان لىق ماللىرىنى بۇ يەرگە ئېلىپ كىلىپ سودا ئىشلىرىنىمۇ گۈللەندۈردى . J2=4%#
R!
سالقىندىكى ھەر بىر پۇقرا ئوردا ئۈچۈن كۈچىنى ئايىماي خاندانلىق ئۈچۈن كۈرەش قىلدى، پۈتكۈل كۈچى بىلەن سالقىننى چوڭ جەھەتتىن ئۇيغۇر ئېلىنى قۇدىرەت تاپقۇزۇشنى كۆڭلىگە پۈكـتى . A[Mke
دەرۋەقە سالقىن شەھىرىنىڭ نامى پۈتۈن مەملىكەتكە تارالدى . « قورغان نىڭ تېشىدىكىلەرنىڭ ئىچىگە كىرگۈسى كىلەر » دىگەندەك !mNst$-H4
خوشنا ئەل پۇقرالىرىمۇ بۇ شەھەرنىڭ كىشلىرىگە قېتلىشقا باشلىدى . 3V
k8'
خۇپيانە ئەلئارالاپ يۈرگەن باشقا شەھەر پايلاقچىلىرىمۇ بۇ يەرگە كىلىپ ھەيران - ھەۋەستە قېلىشتى. ]cp b; UfM
ئۇيغۇر شاھ پايتەختىكە مۇقىملاشقاندىن كىيىن شەھەرنىڭ سەركەردە ، سەردارلىرىغا ئالىپتىكىن . كۈنتكىن ، پانتىكىن ، كۆلتىكىن ، تاغتېكىن دىگەن ناملارنى ناز كەرىشمىلىك ساھىبجاماللارغا چىنئاي ، دىلئاي ، زىبائاي ،يامغۇر ئاي دىگەن ناملارنى ، بانۇلارغا گۈلبەشكەر ، '}Fe&%
گۈلسىما ، گۈلگۈن ، گۈلبەرشىن ، گۈلزىبا دىگەن ناملارنى بەردى . -zg*p&F
B.8B1MFm
شەھەرنىڭ ھەممە يىرىگە كارتون دىن ياسالغان خاندانلىقنىڭ قۇت بەلگىسى ئېسلىدى . `Ofh zOp
7V"? o
fs! dI
شەھەرنىڭ زىمنىمۇ كېڭەيدى . ئېلى تاغلىرىدىن كىروران ئىتەكلىرىگىچە ،زەرەپشان دەرياسىدىن تەكلىماكان قۇملۇقلىرىغىچە سۇزۇلدى cIU2 qFn[
مۆجىزىلىك بىر ئىش شۇ بولدىكى تەكلىماكان چۆلىنىڭ شەھەر چىگراسىغا كىرگەن قىسىمى چۆللىكتىن بوستانلىققا ئايلاندى .... zj`c% 9N+
چۆللەردىكى توغراق لانىڭ ئورنىنى سۇۋادان تېرەكلەر ئىگەللىدى . EG{+Sz
بۇ يەردە شۇنداق بىرخىل گۈل ئۈندىكى ئۇ گۈل ئەتترگۈل نىڭ بىر تۈرى بۇلۇپ بىراق ئاق ئەتتىرگۈل ۋەياكى قارا ئەتتىرگۈل ئىكەنلىكىنى بىلمەك تەس ئىدى ، شۇڭا كىشلەر بۇ گۈلگە « چۆلگۈلى » دەپ نام قويدى . lx`?n<-X
شەھەرنىڭ قايناق بازىرىدىن تاكى قاقاسلىق سەھرايى تارىم غىچە ئىپارنىڭ خۇشپۇراق ھىدى كەتمەيتى . gfL :SP8
شەھەرنىڭ تۇمانلىق كۈنلىرىدىمۇ ئاسماندا پارقىراق يۇلتۇزلار چاقنايتى ، كشىلەر بۇيۇلتۇزلارنىمۇ « تۇماندىكى يۇلتۇز » دەپ ئاتىدى y_WC"
شۇنداق قىلىپ پايتەخىت سالقىن شەھىرى گۈللەپ بىر ئالتۇن دەۋىرنى بارلىققا كەلتۈردى . \] x`f3F
شاھ ئالىيلىرى خەلقنىڭ دەردىگە يەتتى ، ئۇلار گويا « ئانا قۇش ئۇۋىسى » دىكى كەپتەر باچكىلىرىدەك خاتىرجەم تىنچ ياشىدى .ئاۋام پۇقرالارنىڭ كۈلكە سادالىرى ئاڭلىنىپ تۇراتتكى ھەرگىزمۇ ئەلزارې ئوردىكىلەرنىڭ قۇلىقىغا يەتمەيتى .. SgU@`Pb
شۇ تەرىقىدە نەچچە يىللار ئۆتتى ......... Il =6
t
بىراق تىنچلىق قۇشى بىر كۈنلەردە بۇ شەھەردىن ئۇچۇپ كەتتى . شۇنىڭىدىن باشلاپ بۇ شەھەرگە كۆز تەگدى . D^r g-E[L
شەھەردىكى بىر قىسم كۆرەلمەس كىشلەر قۇتراتقۇلۇق قىلىپ كىشلەر ئارىسىغا زىددىيەت ئۇرۇقى سېلىشقا باشلىدى . A[ P7hMn
بىر قىسىم زەھەرخەندىلەر سۈيقەست پىلانىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش مەقسىتىدە ئوردا ئىچىگىمۇ پىتنە - پاسات تارقاتتى .. ZcA"HD%
بۇ سۆزلەر قۇلاقتىن - قۇلاققا يىتىپ ئوردا ئىچىىگە كىردى . r9f- [wC
كىشلەر بىلەن كىشلەر ئوتتۇرسىدا جەڭگە - جېدەل باشلاندى . (Q{JI~P
خەلقىلەر پادىشاھدىن ، ئوردىدىكلەردىن نارازى بۇلۇشقا باشلىدى . بەزىلەرنىڭ زەھەرلىك سۆزلىرى پادىشاھنىڭ يۈرىكىگە « نەشتەر » دەك سانجىلىدى . ]D6<6OB
پادىشاھ يارلىق چۈشۈرۈپ ئەلكېزەر خەۋەرچىلىرىنى پايتەخىت ئىچىگە ئەۋەتىپ ئەھۋال ئىگەللىدى . پادىشاھ ۋەزىر - ۋۇزرالار بىلەن %jAc8~vW?
مەسلھەتلىشىپ شەھەردىكى بىر قىسىم ئەمەلدارلارنىڭ ۋەزىپىسنى ئېلىپ تاشلىدى . بەزىلىرىنى مەڭگۈ كەلمەيدىغان يەرگە پالىۋەتتى . Gb^63.}
« بىرنىڭ پوقى مىڭغا » دىگەندەك شەھەردىكى نۇرغۇن ئاقكۆڭۈل ئەمەلدارلار ، شەھەرنىڭ ئەلزات لىرى ، ھەتتا ئۆلىما ئەربابلار بىھۇدە جازالاندى ، « گۇناھكار » دىگەن قالپاق كەيدۈرلۈپ قارا سانالدى . 5 zS%F: 3
شۇنىڭدىن باشلاپ نۇرغۇن كىشلەر شەھەردىن خوشنا ئەللەرگە ماكانلاشتى ، نۇرغۇنلىرى ئۈن تىنسز غايىب بولدى . 2
[w9#6ly
شەھەر ئىچىدە ئۇرۇش - جېدەلنىڭ ئايىغى ئۈزلمىدى ، بىر يىلدىلا شەھەر قىياپىتىدە غايەت زور ئۆزگىرىش بولدى {JWixbA
گويا « سۈبھىدىكى ياپراق » « شەپەقتىكى غازاڭ » غا ئايلاندەك بىر ئىش بولدى . l<_v3/3
ھالبۇكى شەھەرگە پۈتكۈل مۇھەببەت ، مېھرىنى ، سۆيگۈنى ئاتىۋەتكەن كەينىگە قايتماس ، يۇرتتىن كەچمەس ئەزىمەتلارلا سۈكۈت ئىچىدە شەھەرنىڭ تىزاراق ئەسلىگە كىلىشنى ئۈمىت قىلدى . cJSNV*<
تۆۋە ، ئسىتغپار ئېيتىپ ئەل ئىچىنىڭ ئامانلىقنى تنىچ - ئامان بۇلىشنى ئىلتىجا قىلدى . ئۇلار پۈتۈن كۈچى بىلەن شەھەرنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە ئۇرۇندى . R/{h4/+vJ
*42KLns
قاراخانيە دەۋىرگە قەدەم قويغاندا ۋەتەن دىكى قەھرىمان لانىڭ تۈرۈتكىسىدە دۆلەت قايتىدىن قۇرۇلدى ، >(:3H+
نەچچە يىللاردىن بىرى مۇنقەرىز بولغان جايلار ئەسلىگە كەلتۈرلدى .
o]0E
سالقىن شەھىرى ئىككىنچى قېتىم يېڭى بىر دەۋەرگە قەدەم قويدى . كىشلەر شەھەرنىڭ يېڭى قىياپىتىگە قاراپ خەلق ھەيران قالدى . `y'%dY}$ n
شەھەرنىڭ يېڭى قائىدە - تۈزۈملىرىگە كىشلەر كۈنەلمىدى . z7fX! '3V
بۇ چاغدا ئەينى دەۋىرىكى پۇقرالار بەك ئاز ئىدى . 6 X ]I`e
ئۇيغۇر خاقانىنىڭ پەرمانىغا ئاساسەن شەھەر ئىسمى « سالقىن » دىن « سەلكىن » گە ئۆزگەردى ، ~ &/Nl_#
شۇنداقتىمۇ شەھەر ئۈچۈن ئەينى چاغدا ئۆزىنى ئاتىۋەتكەن باتۇرلار قايتىپ كەلمىدى . 2 zo>`;l
ئۇلار زادى قايسى يەرلەردە سەرسان بۇلۇپ يۈرۈيدۇ ؟ :MDFTw~ |
بۇنىسى ھىچكىمگە ئايان ئەمەس ئىدى . z%fjG} z
پەقەت سەلكىنىڭ ئاشۇ بىر قېسىم كونا پۇقرالىرى ئۇلارنىڭ تىنچ ئامان يۇرتقا قايتىشىنى خۇدادىن تىلىدى . "P5,p"k:)
چۈنكى ئۇلار، سىرداش ، رىشتىسى ئۈزۈلمەس قەلپىداش ئىدى . 3meZ]u
يىللار ئايلارنى قوغلاپ ئۆتۈشكە باشلىدى . ئەزىزانە سەلكننىڭ قىياپىتى بارا- بارا ئەسلىگە كەلدى . @V4nc
'o.
يەنە بىر تۈركۈم ئىز باسارلار يىتىشىپ چىقىتى . o<|u4r={s
ئەل ئىچى تىنجىدى . ئاۋام پۇقرالار يەنىلا ئىتىپاقلىشىپ بۇرۇنقىدەك ئىناق سەلكىن قۇرۇشقا ئاتلاندى ، 6hcs )X7m
سەلكىن شەھىرىكىلەر يەنىلا بۇرۇنقىدەك ئىناق ئۆتتى ، شۇنداقلا بىر - بىرىدىن ئايرىلالماس سەلكىنداش لاردىن بۇلۇشتى .خوتەندىن خوتەنجان،ئۇدۇن - ئوغلى ئاقسۇدىن كەلپىنىلىك ، كۈسەن قىزى كورلىدىن كىروران يىگىتى ، غۇلجىدىن ئېلى بۆرىسى قاتارلىق ئەربابلار شەھەرگە كىلىشىتى ................ ~Q- /O~
ھەممە يەرلەردە شوخ بالىلار ئوينىشىپ يۈرەتتى . قىز- يىگىتلەر بىر بىرىدىن ئايرىلالمايتى . كىشلەرنىڭ نەغمە - ناۋاسى ، كۈلكە چاقچاقلىرى يەنە باشلاندى . pJ? y
شەھەرنىڭ سودا سېتىقى راۋاجلاندى ، دېھقانچىلىق ، ئورمانچلىق ، چارۋىچلىق ئىشلىرىمۇ ئوخشاشلا تەرەققى قىلىدى p@$92> '
بۇلۇپمۇ باغۋەن چىلىك تىز تەرەققى قىلغان بۇلۇپ ئۈزۈمچى لىك قىلىپ بېىيىغانلار كۆپ ئىدى . jp-(n z\
شەرىق لىقىتىكى مەرۋايت شەھەر « سەلكىن » يەنە بىر قېتىم گۈللىنىش دەۋىرىگە قەدەم قويدى .. b#(QZ
D<Z\6)|%I
دوستۇم . بۇ پەقەت مىنىڭ سەلكىندىكى ھېسلىرىم خالاس ! tjZS:@3
Z
ئەلۋەتتە قەلەم قاشتەك قارا قاش ، قوزامدەك ئاپئاق ، چىمەلتەكتەك ئوماق ، پەخىركامدەك پەخىرلىك ، نەرگىزەدەك مېھرىبان ، پاروللاردەك يۇمۇرچى ، ئەرشىدىندەك دورىچى ، تېۋىلغىدەك قوشاقچى ، جوكىركامدەك قىزىقچى ، ئەلقۇتلاردەك جاپاكەش،قادى بايدەك توختىماس ، شاھدىياردەك جەڭگىۋار دوستلىرىمنى كاككۇك زەينەپنى سېغىنغاندەك سېغىنىپ تۇرىمەن ziAn9/sT
b^Do[o}5
?r0>HvUf!l
dDe$
B)DtJ f
- نەشتەر - k DKfJp&a
5t-(MY
P\X$fD
ئاخىرىدا تېمامغا « گۈل چۈشى » نىڭ چۈشىنى قېتىپ قويىمەن o`jV d,aj
Mc|UD*Z
گۈل چۈشى yV@~B;eW0
EU7mP
MxJ
كۆرۈپتىمەن ئاجايىپ بىرچۈش. a
'
يۈرگۈدەكمەن باغلارنى كېزىپ، m!
گاھى دەشت- باياۋاندا، CwzDkr&QC_
گاھى سالقىن مەيىن شاماللىق جايلاردا. "CQ:<
$|$
قوغلىشىپ،ئوينشىپ.سىزبىلەن ئۇ بىلەن ئوت بىلەن، ID=^497
شۇنچە خوشال.گۈزەل چۈش (d5kD#.N
كېلەرمىش ھەيۋەت بىلەن دوست تارتىپ سەلكىنجان 9
بوتىلاق ئۈستىدەمۇنبەرئوغلى بىلەن مۇنبەر قىزى X04JQLhy"
سەپ تۈزۈپ رەتمۇرەت يولباشچى باغۋەن &q[`lIV, L
ئاڭايانداشتۇرمۇڭى بىلەن يېشى بىلەن ئۇيغۇر ئاي. Pu|3 _3^
شۇنچە قىزىق سىرلىق چۈش. .{#J2}+[_}
توۋادەيمەن ئاجايىپ ھە! Oc?]L&a p
باشلاندى ئەنە ئەلنەغمەناۋا! >BlF<
d`X
بېقىشماقتا نازبىلەن.خۇي بىلەن لىۋەنلىك شۇنچە، u yWt{ >$
كەم ئەمەستۇرئۇندا ھەرگىز خۇشخۇيجان. dX~$#-Ad86
سۈرمەكتمىزشات خۇرام دەۋران! H(j983
شۇنچە لەززەتلىك مەنىلىك بىرچۈش! S_56!
ئۇيغۇرجان دەرئىمىش بۇجاھان بىزنىڭ. 5 XA{<)$
بۇجاھان ئەمەس خوشاللىق،ئىناقلىق،ئۆم ئتتپاقلىق! r(cd?sL96R
قاراڭ ئاستىغا قۇم چېچەكلەپتۇ، L YyOcb[x
بولسابۇدىل ئاق،بىزنىڭ ھەم سىزنىڭ! jAb R[QR1%
ئۈنچىلەر تۆكۈلدى ئارزۇ ئاغزىدىن.يەنە،،،،،،،،،،،،، La'XJ|>V
يەنە كەم ئەمەس ئېسىل داستانلار، > hmB V7nR
شۇنچەقىممەتلىك خاسيەتلىك چۈش! $Q< >M B7
ئاڭلا!دېدى،چۆچۈپ ھەممەيلەن. &yw U^hBh
تەئەججۈپ ئىلكىدە قاراشتۇق تامان ،ئاستىغا،ئۈستىگە،،،،،،،،، E#m|Sq
بۇئاۋازئىدىكى شۇنچە يېقىملىق! a$ FO5%o
بۇلبۇلگويامۇ؟!! _B5v&# h(.
(ئاناڭنى ئەزىزلە مىسالى جەننەت، U0X? ~ 1
ئاتاڭ ئۇئەزىزدۇرئول جەننەتكەيول.
%ryYa
چوڭنى ھۆرمەت قىل كىچىكنى ئىززەت، q t!0 #z8
تۇرمۇشۇڭ بولسۇن رەتلىك رېتىملىق! Zw<\ ^ 1
قىزلىرىم ھايالىق،ئەدەپ ئەخلاقلىق.ئاندىن قىممەتلىك! Ga1(T$ |H
ئوغۇلسەن جىگەرلىك.ئېھتراملىق بول!! 9(
"
ئاندىن،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،،، !O }^ Y
دوستۇڭ رازى.خەلقىڭ رازى.روھىڭ رازى)!! p`-
Oz]
ھەقىقەتەن خاسيەتلىك چۈش! #XP
Y\n^k
ھەممەيلەن كۆزىدىن تامچىغان ياشلار، ^\oc H|D
<ياش> ئەمەس ھاياجان ئشەنچ ياشلىرى،سىڭمەكتە،،،،،، p,K]`pt=
بارخانلارئارا.بىزئەنەشۇ مىللەتنىڭ ، +
ئۇيغۇرنىڭ كەلگۈسى ئۈمۈدى ياشلار!!!! 5.3=2/
چۈش!!!!! A, ;V|jv9
بىغەم !! <ھە،،،،>چۆچۈپ قارايمىش، }5qpiS"V9
خىجىللىق ئىلكىدەقىزاردى بىردەم ;S.o` z1GI
سوقماقتاچۈنكى ياپراقلىرىدائاھ بىچارە گۈل m# . N
ھەممە سۈكۈتتە شۇدەم! Z& W*@(dX
بۇزدى ئارىدىن سۈكۈتنى شاتۇت. zo>@"uH4
بىزمۇ ئەگشىپ جانلاندۇق يەنە،داۋاملاشتۇرۇپ،،،،،،، U1^3 &N8
چاقچاقنى ،ئويۇننى ،مەشرەپنى.مۇھىمى . <*F!A' w2o
ئەنئەنىنى،،،،،،،،،،،،،،،!!!! aoP=7d|K/
قايتدىن يەنە داۋاملاشتۇرۇپ!! ,z0~VS:g 8
ئەنەشۇنداق سىرلىق چۈش! ,\U c/w R
zz_(*0,Qcr
باغ!شۇنچەھاۋالىق گۈزەل ئېرەمباغ. O=;}VZ<9
پەيدابوپتۇدەك قۇملۇق ئارسىدا، 0 F-db
ئتتىرشىپ،قوغلشىپ،كىرىپ كېتشتۇق،قالدى چۆل. %-J} m
قالدى ئېدىر تاغ! ! 9T;DF UM
ئەمما كۆڭلمىزدە،قەلبمىزدە،قۇلاق تۈۋىمىزدە! %("WoBPH`
پاھھوي!ئالدىمىزشۇنچلىك گۈزەل. _k O<|ev
ئۈمۈتلۈك كۆزلەر شۇنچلىك گۈزەل. }LTy Xo
ئۈمۈتلۈك دىللار.گۈزەل قەلبلەر.ھەممەگۈزەل! 6s(.u l
تۈردى قاپاق ئوماق گۈلسىما `m+o^!SGe
ھە!سىز يازغان ئەسەرلەر تېخمۇ گۈزەل. l:- < CbG
شۇنچەكۆپ دوستلار جەم بوپتۇق بۈگۈن، /n-!dXi
ياشلارگۈزەل .ئەتە گۈزەل.كېلەچەك بەكمۇ بەك گۈزەل _oAWj]~rO
گۈزەل!بەكمۇ گۈزەل چۈش! WinwPn+9
=+AL h-
- گۈل چۈشى - $*q^ 7ME
[ بۇ يازمانـەشتەرتەرپىدىن2009-02-07 20:17دە قايتا تە ]
