چاي

بۇ چاي ئائىلىسىدىكى دائىم كۆكۈرۈپ تۇرىدىغان چاتقال ياكى ئۆسۈملۈك دەرەخ چاينىڭ بىخ يوپۇرمىقىدىن ئىبارەت بولۇپ، بۇ ئۆسۈملۈكنىڭ بىخ يوپۇرمىقى ياكى پىششىقلاپ ئىشلەنگەندىن كېيىنكى مەھسۇلاتى تېبابىتىمىزدە ۋە خەلق ئارىسىدا «چاي» نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

چاي تەركىبىدە %5 ~ 1 كوففىئىن (caffeine)، تىئوبرامىن (Theobromine)، تىئوفكىللىن (theophyline)، كىسانتىن (xahthine)، تاننىن ۋە Vitc بار.

1. مەركىزى نېرۋا سىستېمىسىغا بولغان تەسىرى: كوففىئىن ئالىي نېرۋا مەركىزىنى قوزغايدۇ.  2. قان ئايلىنىش سىستېمىسىغا بولغان تەسىرى: كوففئىن، تېئوفىللىن،  بىۋاسىتە يۈرەكنى قوزغىتىدۇ، تاجىسىمان قان تومۇرلارنى كېڭەيتىدۇ.  3. سىلىق مۇسكۇللارغا بولغان تەسىرى: سىلىق مۇسكۇللارنى بوشاشتۇرىدۇ.  4. تېئوفىللىن بۆرەك كانالچىلىرىنىڭ قايتا سۈمۈرۈشىنى تورمۇزلاپ، سۈيدۈك ھەيدەيدۇ.  5. چاي دەملىمىسى ياكى قايناتمىسى تەجرىبە نەيچىسىدە ھەر خىل تولغاق تاياقچە باكتېرىيەلىرىنى تورمۇزلاش تەسىرىگە ئىگە.  6. چاي تەركىبىدىكى تاننىن ماددىسىنىڭ ئاشقازان ئۈچەينى قورۇش تەسىرى بار.

ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق.

مىڭىنى قۇۋۋەتلەپ، كۆڭۈلگە خۇشلۇق يەتكۈزۈش، قىزىتما پەسەيتىش، ھەزىم ياخشىلاش، تۇسالغۇلارنى ئېچىش، تەرلىتىش، سۈيدۈك ھەيدەش، ئۇسسۇزلۇقنى پەسەيتىش.

مېڭە ۋە يۈرەك كېسەللىكلىرى، يۈرەك رىتىمسىزلىق (خەفقان)، يۆتەل، زىققا، كۆزگە سۇ چۈشۈش، سۈيدۈك تۇتۇلۇش قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ.

ئىشلىتىش ئۇسۇلى] چاي تىرىپىنى پىشۇرۇپ، يەرلىك ئورۇننى ياغلاپ بەرسە، قاتتىق ئىششىقلارنىڭ تارقىتىدۇ، بوۋاسىرنىڭ ئاغرىقىنى توختىتىدۇ.

3 ~ 6 گىرام.

ئۇيقۇنى قاچۇرىدۇ، قۇرۇقلۇق پەيدا قىلىدۇ.

سۈت، شېكەر.

قەھۋە.

ئەسلىھە ئېلىمىزنىڭ جەنۇبىي رايونلىرىدىن چىقاتتى، ھازىر ئوتتۇرا ۋە غەربىي جەنۇبىي جۇڭگو، ھىندىستان، نېپال ۋە ياۋروپا قاتارلىق ئەللەردىن چىقىدۇ.^[0]