ئايدىڭ ئەگىم ساياھەت رايونىنىڭ مەنزىرىسى تەبىئىي گۈزەل بۇلۇپ، شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى ئاقسۇ ۋىلايىتى شايار ناھىيەسى نىڭ تارىم يېزىسى دا بۇلۇپ، تارىم دەرياسى نىڭ شىمالىي قىرغىقىغا جايلاشقان. مەنزىرىسى توغراقلىق ۋە تارىم دەرياسى دەريا مەنزىرىسىدىن تەركىب تاپىدۇ، سۇ شەكلى خۇددى بىر ھىلال ئايغا ئوخشاش بولغاچقا ئاي قولتۇقى دەپ ئاتالغان. 

مائارىپ نازارىتىنىڭ ئەسلى ئاساسى چىڭ ھۆكۈمىتى 1906-يىلى تەسىس قىلغان مەكتەپلەر مائارىپىنى باشقۇرۇش ئاپپاراتى-مەكتەپلەر مەھكىمىسى بولۇپ، ئەينى ۋاقىتتا بۇ ئاپپارات ئىچىدە نازارەتچى، ستاتىستىكىچى، پۈتۈكچى ۋە ئادەتتىكى خىزمەتچى بولۇپ جەمئىي 47 شتات تەسىس قىلغان.

تۇرئېرىق كەنتى شىنجاڭ ئاقسۇ ۋىلايىتى توقسۇ ناھىيەسى يۇلتۇزباغ بازىرى نىڭ باشقۇرۇشىدىكى كەنت بۇلۇپ، ئەتراپىدىكى ئۈجمە ئېرىق كەنتى، تېرەكبوستان كەنتى قاتارلىق كەنتلەر بىلەن قوشنا.

ئېرتىش دەرياسى مەھەللىسى ئالتاي ۋىلايىتى تەۋەلىكىدىكى بىر مەھەللە بولۇپ، ئالتاي شەھىرى بۇرچىن ناھىيەسى بۇرچىن بازىرى غا جايلاشقان، جىنخې مەھەللىسى، دوستلۇق چوققىسى مەھەللىسى قاتارلىق مەھەللىلەر بىلەن قوشنا.

ياندۇما كەنتى شىنجاڭ ئاقسۇ ۋىلايىتى باي ناھىيەسى چوڭكۆۋرۈك يېزىسى نىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىكى بىر تەبئىي مەمۇرىي كەنت بۇلۇپ، ئەتراپىدىكى خانىقا كەنتى، كونا مەھەللە كەنتى، دېھقانچىلىق مەيدانى قاتارلىق كەنتلەر بىلەن قوشنا.

 فوند- پايدىدىن ئورتاق مەنپەئەتلىنىدىغان، خەتەرنى ئورتاق ئۈستىگە  ئالىدىغان، جەمىئيەتتىكى تارقاق مەبلەغدىن تېخىمۇ ئۈنۈملۈك پايدىلىنىپ، مەبلەغ سالغۇچىلار مەبلىغىنىڭ قىممىتىنى ساقلاش ياكى ئاشۇرۇش مەقسىدىگە يەتكىلى بولىدىغان بىر خىل مەبلەغ سېلىش تۈرى. فوندنىڭ خيىم-خەتىرىمۇ بار، لىكىن پايدا ئېلىش نىسبىتى بىر قەدەر يۇقىرراق بولغان بىر خىل مەبلەغ سېلىش شەكلى.

ئاتموسفېرا قاتلىمىنىڭ سىرتى قاپقاراڭغۇ ئالەم بوشلۇقىدۇر. ئاتموسفېرا قاتلىمىنىڭ قېلىنلىقى قانچىلىك بولسا، ئاسماننىڭ ئېگىزلىكىمۇ شۇنچىلىك بولىدۇ.

دۇنيادىكى ئالتە چوڭ ماتىرىك ئىچىدە يەر مەيدانى ئەڭ چوڭ ماتىرىك، ئۇنىڭ يەر مەيدانى (ئەتراپىدىكى ئاراللارنى قوشۇپ ھېسابلىغاندا) 54 مىليون 200 مىڭ كۋادرات كىلومېتر بولۇپ، پۈتۈن دۇنيادىكى قۇرۇقلۇقلار مەيدانىنىڭ %36 نى تەشكىل قىلىدۇ. ئاسىيا، ياۋروپا ماتىرىكى تەبىئىي جەھەتتىن بىر پۈتۈن گەۋدە بولۇپ، قۇرۇقلۇقلار ئارقىلىق تۇتۇشۇپ تۇرىدۇ.

تەبىئىي پەن-تەبىئەت قانۇنىيەتلىرىنى تەتقىق قىلىدىغان پەنلەرنىڭ ئومۇمىسىنى، جۈملىدىن فىزىكا، خىمىيە، ماتېماتىكا، بىئولوگىيە قاتارلىق پەنلەرنى كۆرسىتىدۇ.

تەمبۇر ئۇيغۇر، ئۆزبېك مىللەتلىرىنىڭ ئوق تارىلىق چالغۇسى. تارىخى ئۇزۇن، شەكىل ۋە تۈزۈلۈشى ئاددىي، ئاۋاز تۈسى گۈزەل، ئۆزگىچە يەرلىك ئۇسلۇبلارغا باي، دائىم يالغۇز چېلىنىدىغان چالغۇ.

ئاقتىكەن كەنتى شىنجاڭ ئاقسۇ ۋىلايىتى شايار ناھىيەسى يانتاقشەھەر يېزىسى نىڭ باشقۇرۇش قارمىقىدىكى بىر مەمۇرىي كەنت بۇلۇپ، يېزا بىلەن بولغان ئارلىقى 12 كىلومېتىر، ناھىيە بىلەن ئارلىقى 45 كىلومېتىر كېلىدۇ. 

تامتوغراق يېزىسى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى ئاقسۇ ۋىلايىتى نىڭ توقسۇ ناھىيەسى گە قاراشلىق مەمۇرىي يېزا بۇلۇپ، قەدىمىي يادىكارلىقلاردىن تۇڭگۇز باش قەدىمىي شەھىرى، چولاقشەھەر قەدىمىي شەھىرى.