سىر دەرىخى

 يوپۇرماق تاشلايدىغان غوللۇق دەرەخ، ئېگىزلىكى 20 مېتىر كېلىدۇ. قوۋزىغىنىڭ رەڭگى ئاقۇش كۈل رەڭ، قوپال، شەكلى رەتسىز ئۇزۇنىسىغا يېرىلغان، كىچىك شاخلىرىمۇ توم بولۇپ، قوڭۇر سېرىق رەڭلىك تۈكچىلەر قاپلاپ تۇرىدۇ، يۇمىلاق ياكى يۈرەك شەكىللىك چوڭ يوپۇرماق ئىزى ۋە كۆتۈرلۈپ چىققان قوۋزاق تۆشۈكى بار؛ چوققا بىخ چوڭ ھەم روشەن بولۇپ، قوڭۇر سېرىق رەڭلىك تىۋىتلىرى بار.  

جۇڭگونىڭ خېيلۇڭجىياڭ، جى لىن، ئىچكى موڭغۇل ۋە شىنجاڭدىكى باشقا ئۆلكىلەردە ئۆستۈرۈلىدۇ؛ سىر دەرىخى ھىندىستان، چاۋشيەن ۋە ياپونىيە رايۇنلارغىمۇ تارقالغان. 

سىر دەرىخى ئېگىز تاغلىقتا ئۆسىدۇ، سوغۇققا چىداملىق كېلىدۇ. دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 800-2800 مېتىر كۈنگەي تاغ باغرىدىكى ئورمان ئىچىدە ياشايدۇ، بەزىلىرى سۈنئىي ئۆستۈرۈلگەن، كۆپىنچىسى تاغ باغرىغا جايلاشقان، تاغ باغرىدا ياكى ئېتىز قىرى قىرغىقى، درڭىز قىرغىقى قاتارلىق بىر قەدەر تۆۋەن بولغان جاي ئۆسىدۇ. 

ئۇرۇق يىغىش 

سىر دەرىىىنىڭ ئۇرۇقى سېنتەبىر - ئۆكتەبىر ئايلىرىدا پىشىدۇ، پىشىپ يېتىلگەن ئۇرۇق پوستى سېرىق، 9 -11-ئيلار ئۇرۇق يىغىش مەزگىلى، قىرو چۈشكەن، دەل - دەرەخلەر يوپۇرماق تاشلايدىغان چاغدا يىغىش بىر قەدەر ياخشى. 

ئۇرۇقنى بىر تەرەپ قىلىش

ئادەتتە ئۇرۇنى قۇمدا ساقلاپ كېيىنكى يىلى ئەتىيازدا تېرىلىدۇ. ئۇرۇق پوستى موم ماددىسى، تېرىشتىن ئىلگىرى چوقۇم ئاۋۋال ئۇرۇقنى 70 ℃ لۇق ئوت - چۆپ كۈلى سۇغا سېلىپ كىسلاتاغا چىلاپ، سۇ سوۋۇغاندىن ئاندىن ئۇششاق قۇم سۈركەپ ئۇرۇقنى پاكىز سۇدا لەيلىتىپ، سۈزۈپ ئېلىپ، ئەڭ ئاخىرىدا نەم قۇم ئېلىپ قەۋەتلەپ بىخلاندۇرۇش، ئۇرۇقى يېرىق ئېغىزلىقلار كېيىن تېرىلىدۇ.

 مايسا يېتىشتۈرۈش 

كۈزلۈك تېرىمدا مايسىنىڭ نەملىك ساقلىشىغا كاپالەتلىك قىلىش، 11 - ئايدىن كېيىن پلاستىك چېدىردا قىشتىن ئۆتىدۇ، چوكانتالدىن بۇرۇن 100 كۈنلۈك مايسىلىرى يىتىشىپ ئورمان بىنا بولىدۇ. ئەتىيازلىق تېرىلغۇدا مۇنبەت قۇمساڭ ئەت تۇپراق تاللاش كېرەك، تەگ ئوغۇتى سېلىپ، 25 قۇر ئارىلىقى بويىچە 3 سانتىمېتىر چوڭقۇرلۇقتا ئورەك ئېچىپ، قۇرلاپ تېرىلىدۇ. ھەر مو يەردە 5 كىلوگىرام ئەتراپىدا ئۇرۇق يېتىشتۈرۈلىدۇ. 

ئىقتىساد 

دەرەخ غولىنىڭ ئەۋرىشىم قىسمىدىن ئېلىش، خام سىر بىر خىل ئېسىل چىرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داتلىشىشتىن ساقلىنىش سۇۋالغۇسى، ئاسان ئوكسىد، كىسلاتاغا چىداملىق، ئېچىتىلغان يۇقىرى تېمپېراتۇرىغا چىداملىق ئىقتىدارى بار، سىرلاش ئىمارەتلەرگە ئىشلىتىلىدۇ، ئۆي جاھازلىرى، توك سىمى، رادىئو سايمانلىرى قاتارلىقلار. ئۇرۇق مېيىدا ماي ياساشقا بولىدۇ، يىلتىزىنى يەرلىك دېھقانچىلىق دورىسى قىلىشقا بولىدۇ. ياغاچ ماتېرىيال بىلەن تەمىنلەش، بىناكارلىقتا ئىشلىتىلىدۇ. 

دورا 

ھەيزنى نورماللاشتۇرۇش، جۇڭيى دورىلىق تەركىبى بار، قۇرت يوقىتىدۇ، يۆتەل توختىتىش ئۈنۈمىگە ئىگە. 

مەملىكىتىمىزدە سىر دەرىخىنىڭ تۈرى 40 خىلدىن ئارتۇق بولۇپ، ئادەتتە مورفولوگىيەلىك ۋە بىيولوگىيەلىك ئالاھىدىلىكىگە ھەم ئىقتىسادىي ئالاھىدىلىكىگە قاراپ، چوڭ سىر دەرىخى ۋە كىچىك سىر دەرىخى دەپ ئىككىگە ئايرىلىدۇ. چوڭ سىر دەرىخى ياۋا ئۆسكەن بولىدۇ. ھاسىل قىلغان سىرنىڭ قۇرۇشچانلىقى ياخشى، ئەمما مەھسۇلاتى تۆۋەن. كىچىك سىر دەرىخى سۈنئىي ئۇسۇلدا ئۆستۈرۈلىدۇ، مەھسۇلاتى يۇقىرى، ئەمما ھاسىل بولغان سىرنىڭ قۇرۇشچانلىقى ناچار. ئەلا سۈپەتلىك، ۋەكىل خاراكتىرلىك سىر دەرىخى سورتىدىن گۈيجۇ قىزىل سىر دەرىخى (گۈيجۇ)، ئاق قوۋزاقلىق كىچىك سىر دەرىخى (گۇاڭشى)، ياڭگاۋ كىچىك سىر دەرىخى (خۇبېي)، ياڭگاۋ چوڭ سىر دەرىخى (خۇبېي)، تىيەنشۈي چوڭ يوپۇرماقلىق سىر دەرىخى (گەنسۇ)، بامبۇك يوپۇرماقلىق كىچىك سىر دەرىخى (خۇنەن ، سىچۈەن)، قىزىل چاتقال كىچىك سىر دەرىخى قاتارلىقلار بار. ^[0]