يۇگوسلاۋىيە

يۇگوسلاۋىيە سوتسىيالىستىك فېدېراتسىيە جۇمھۇرىيىتى (Socialist Federal Republic of Yugoslavia) قىسقارتىلىپ يۇگوسلاۋىيە دەپ ئاتىلىدۇ. يەر مەيدانى 266 مىڭ 790 كۋادرات كىلومېتىر، نوپۇسى 23 مىليون (1991-يىلى)، 10 مىليون 544 مىڭ (1995-يىلى) بۇلۇپ، ئاساسلىقى سېربىيە مىللىتىنى تەشكىل قىلغان. 

دىنى  

يۇگوسلاۋىيە رايونىدىكى ئۈچ خىل دىنىي ئېتىقاد قىلىدۇ. تۈرلۈك قىلىپ ئېيتقاندا ئوخشاش بولمىغان مىللەتلەرنىڭ ئېتىقاددىن پەرقلەندۈرۈلىدۇ. سلوۋېنىيىلىكلەر، خورۋاتلار ۋە ماگيارلار كىشىلىرى ئەنئەنە بويىچە كاتولىك دىنىغا ئېتىقاد قىلىدۇ؛ بوسنىيە مۇسۇلمانلىرى بىلەن ئالبانىيە ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلىدۇ؛ خېيشەن، سېربىيە ۋە ماكېدونىيە كىشىلەر پىراۋوسلاۋىيە دىنىغا ئېتىقاد قىلىدۇ. 

تىلى 

يۇگوسلاۋىيەيۇگۇسلاۋىيە جۇمھۇرىيتى ئاساسلىقى ئۈچ خىل ھۆكۈمەت تىلنى قوللىنىدۇ. سېربو-كرودىيىلىكلەر تىلى (Srpskohrvatski)، سلوۋېنىيە تىلى (Slovenski jezik)، ماكېدونىيە تىلى (Makedonski jezik) ئۈچ خىل ھۆكۈمەت تىلى. بۇنىڭ ئىچىدە سېربو-كرودىيىلىكلەر تىلى بولسا سېربىيە ۋە بوسنىيە ئۈچ جۇمھۇرىيىتى ھۆكۈمەت تىلى، ئۇنى ئىشلەتكەن ئادەم ياكى يەرلىكلەردە ئىككى خىل نامى بار، نامنىڭ يەنە ئوخشاش بولمىغان ئىككى خىل ھەرپ شەكلى بار. 

فېدېراتسىيە بۆلۈنۈش جەريانىداتىل ئۆزگىرىش پەيدا قىلغان. كرودىيە-سېربىيە تىلىدىكى ھەر قايسى مىللەتلەرنىڭ ئارىسىدا خورۋاتلار تەشەببۇس تىلى ئوخشىمايدۇ، سېرب تىلى، كرودىيىلىكلەر تىلىنى بوسىنيانلار باشلىدغان. ئۇلار ئىشلەتكەن تىل بوسنىيە تىلى دەپ ئاتىلىدۇ.

يۇگوسلاۋىيەسېربىيە بۇرۇنقى بالكان ئەڭ كۈچلۈك دۆلەتلەرنىڭ بىرى. 15-ئەسىردىن كېيىن 19-ئەسىردە بالقان يېرىم ئارىلى، ئىلگىرىكى زېمىنى بالقان يېرىم ئارىلى ئىمپېرىيە يۇگوسلاۋىيە ھۆكۈمرانلىقى ئاستىدا؛ ئادرىئاتىك دېڭىزى شەرقىي قىرغىقىدىكى كرودىيە، سلوۋېنىيە بار ئاۋسترىيە ئىمپېرىيە سى (كېيىن ئاۋسترىيە-ۋېنگرىيە ئىمپېرىيەسى) ۋە ۋېنىتسىيە جۇمھۇرىيىتى ھۆكۈمرانلىقىغا ئاستىدا.

1878-يىلى سېربىيە ۋە خېيشەن ئارقا-ئارقىدىن قۇرۇلدى. 1918-يىلى 12-ئاينىڭ 1-كۈنى بېلگىرادنىڭ رەسمىي قۇرۇلغانلىقىنى جاكارلاپ  سېربىيە-كىرودىيە-سىلوۋېنىيە پادىشاھلىقى دۆلەت نامىنى يۇگۇسلاۋىيە پادىشاھلىقى دەپ ئۆزگەرتىلىپ تارىختىكى تۇنجى يۇگوسلاۋىيە دۆلەت نامى پەيدا بولدى. 1941-يىلى ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە ئىتتىپاقداش دۆلەتلەر يۇگوسلاۋىيە پادىشاھلىقىغا بېسىپ كىرىپ پارچىلىنىپ كەتتى. 1945-يىلى يۇگوسلاۋىيە فېدېراتسىيە خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغانلىقىنى جاكارلىدى، فېدېراتسىيە تۈزۈمىنى يولغا قويۇش  سېربىيە، كرودىيە، سلوۋېنىيە، بوسنىيە-گېرتسېگوۋېنا (بوسنىيە - گېرتسېگوۋېنا)، ماكېدونىيە، خېيشەن ئالتە جۇمھۇرىيەت تەركىب تاپقان. (كۆلىمى 255 مىڭ 800 كىۋادرات كىلومېتىر بولۇپ، 1983-يىلى نوپۇسى 2285 مىليون). 1963-يىلى يۇگۇسلاۋىيە يېڭى ئاساسىي قانۇننى ماقۇللىغان، ھەمدە دۆلەت نامى يۇگوسلاۋىيە سوتسىيالىستىك فېدېراتسىيە جۇمھۇرىيىتى دەپ ئۆزگەرتكەن. يۇگوسلاۋىيە سوتسىيالىستىك فېدېراتسىيە جۇمھۇرىيىتى تەرىپىدىن سېربىيە، خېيشەن، سلوۋېنىيە، كرودىيە، بوسنىيە-گېرتسېگوۋېنا، ماكېدونىيە قاتارلىق ئالتە ئاپتونوم جۇمھۇرىيەت شۇنداقلا كوسوۋو، ۋويۋودىنا (فۇيى ۋولت) ئىككى ئاپتونوم ئۆلكە سېربىيەدىن تەركىب تاپقان.

1980-يىلى تىتو ۋاپات بولغاندىن يۇگوسلاۋىيە پەسكە قاراپ مېڭىشقا باشلىد ، دۆلەت ئىچىدىكى مىللەتلەر ئوتتۇرىسىدىكى توقۇنۇش ئۈزلۈكسىز كەسكىنلەشتى.

70–يىللار رۇسىيەدە، ياۋروپا ئورتاق گەۋدىسى (يەنى ياۋروپا ئىتتىپاقى ئاساسى) سوۋېت ئىتتىپاقى ئەزا دۆلەتلەرنى قوبۇل قىلىدۇ، پەقەت يۇگوسلاۋىيە ۋاز كېچىپ ئولىگارخىيە بىر پارتىيە ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈش ئەھۋالىنى ئۆزگەرتىش ئۈچۈن سىياسىي دېموكراتىيە يۇرگۈزىدۇ.

1991-1992-يىلى سلوۋېنىيە، كرودىيە، بوسنىيە-گېرتسېگوۋېنا (بوسنىيە ۋە گېرتسىگوۋىنا)، ماكېدونىيە ئارقا-ئارقىدىن مۇستەقىللىق جاكارلاپ، يۇگۇسلاۋىيە سوتسىيالىستىك فېدېراتسىيە جۇمھۇرىيىتى 1992-يىلى ئېلان قىلىنغان ۋە سابىق يۇگوسلاۋىيە سوتسىيالىستىك فېدېراتسىيە جۇمھۇرىيىتى سېربىيە ۋە چېرنىيې ئىككى جۇمھۇرىيەت 1992 يىلى قۇرۇلغانلىقىنى جاكارلىدى.

1992-يىلى 5-ئاينىڭ 30-كۈنى ب د ت خەۋپسىزلىك كېڭىشى نومۇرى 757-قارارى ئارقىلىق يۇگوسلاۋىيە فېدېراتىۋ جۇمھۇرىيىتى سىياسىي، ئىقتىساد، ھەربىي ئىشلار قاتارلىق ھەر قايسى جەھەتلەردىكى ئومۇميۈزلۈك جازالاش، ئەسكەر ئەۋەتىپ مەدەت بېرىش، بوسنىيە- گېرتسېگوۋىنا ۋە كرودىيەنىڭ تەۋەسىدە سەربەن جازالاش قوراللىق ھەرىكىتىنى يولغا قويغان. يۇگوسلاۋىيە ئىتتىپاقىنى ئوتتۇرا دەرىجىلىك تەرەققىي تاپقان دۆلەتلەرنىڭ ئارقىدا ياۋروپا بويىچە ئەڭ نامرات دۆلەت بىرى.

1995-يىلى بوسنىيە-گېرتسېگوۋېنا تىنچلىق كېلىشىمى ئىمزالىغانلىقىنى ئېلان قىلىپ، بوسنىيە-ھېرسېگوۋېنا ئۇرۇشى ئاياغلاشقان، بوسنىيە-گېرتسېگوۋېنا رەسمىي مۇستەقىل بولغان.

بايرىقى

يۇگوسلاۋىيەيۇگوسلاۋىيەنىڭ دۆلەت بايرىقى كۆك، ئاق، قىزىل سلاۋيانلار ياخشى كۆرىدىغان رەڭ، بۇ ئۈچ خىل رەڭلىك بايراق بۇرۇن سېربىيە-كىرودىيە-سىلوۋېنىيە بىرلەشمە پادىشاھلىق دۆلىتىنىڭ بايرىقى. يۇگۇسلاۋىيە فېدراتسىيەسى خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغاندا بىر دانە سېرىق گىرۋەكلىك قىزىل بەش بۇرجەكلىك يۇلتۇز كۆپەيگەن، بۇ يۇلتۇز خەلقنىڭ ئەركىنلىك، ئازادلىقنىڭ سىمۋولى. 

1992-يىلى يۇگوسلاۋىيە فېدېراتسىيە جۇمھۇرىيىتىنى قۇرغاندىن كېيىن، ئۈچ خىل رەڭلىك بايراقنى قايتا ئىشلەتكەن. 

 گېربى

يۇگوسلاۋىيەيۇگوسلاۋىيەنىڭ دۆلەت گېربى قالقان شەكىللىك. قالقانغا بىر جۈپ قوش باشلىق بۈركۈتنىڭ قانات قېقىپ تۇرغان رەسىمى بار، بۈركۈتنىڭ كۆكرىكىگە بىر قىزىل رەڭلىك قالقان سىزىلغان بۇلۇپ، مۇقەددەس ۋە شەرەپكە سىمۋول قىلىنغان. ^[0]