مۇزتاغ چوققىسى

مۇزتاغ چوققىسى، ئاقتۇ ناھىيەسى بىلەن شىنجاڭ تاشقورغان تاجىك ئاپتونوم ناھىيەسى تۇتاشقان يەرگە جايلاشقان، دېڭىز يۈزىدىن ئىگىزلىكى 7509 مېتىر (تاغقا چىقىش ساھاسى ئومۇميۈزلۈك ئېتىراپ قىلغان ئىگىزلىكى 7546 مېتىر).

تارىم ئويمانلىقى نىڭ غەربىي چېتىگە، شەرقىي پامىر ئېگىزلىكى نىڭ شەرقىي جەنۇبىغا جايلاشقان، جۇغراپىيەلىك ئورنى شىمالىي پاراللېل 00°38 ~ ′40°38، شەرقىي مېرىدىئان ′40°74 ~ ′40°75 غا توغرا كېلىدۇ. ئەتراپتىدا مۇز تاغ چوققىسى، قوڭۇر چوققىسى ۋە قوڭۇر تۆپە چوققىسى بار، ئۈچ تاغ قەد كۆتۈرۈپ تۇرىدۇ، خۇددى ئاسمان تۈۋرۈكىدەك گۈزەل پامىر ئېگىزلىكى دە قەد كۆتۈرۈپ تۇرىدۇ، پامىر ئېگىزلىكىنىڭ بەلگىسى ۋە ۋەكىلىگە ئايلانغان.

مۇزتاغ چوققىسىتاغ چوققىسىنىڭ غەربىي تەرىپى قىيپاش، شىمال ۋە شەرق تەرىپى ناھايىتى خەتەرلىك. چوققىنىڭ تاغ گەۋدىسى يۇپيۇمىلاق بولۇپ، شەكلى مومىغا ئوخشايدۇ، يىل بويى قار بىلەن قاپلنغان، قار سىزىقىنىڭ دېڭىز يۈزىدىن ئىگىزلىكى تەخمىنەن 5200 مېتىر كېلىدۇ، مۇز تاغنىڭ 10 دىن ئارتۇق مۇزلۇقى بار بولۇپ، مۇزلۇق ئۇچىنىڭ دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 4300 مېتىر. تاغ چوققىسىدىكى مۇز قاتلىمىنىڭ قېلىنلىقى 100 ~ 200 مېتىر بولۇپ «مۇزلۇق ئاتىسى» دېگەن نامى بار.

ئۇيغۇر تىلىدا «مۇزتاغ» مۇز دېگەن مەنىنى، «تاغ» تاغ چوققىسى دېگەن مەنىنى، «ئاتا» دادا، ئاتا دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ، شۇڭا «مۇزتاغ ئاتا» دېگەن نامى «مۇز تاغ ئاتىسى» دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. بۇ تاغ چوققىسىنىڭ تۆۋەندىكىدەك تۆت تاغ قىرى بار بولۇپ: جەنۇبىي تاغ قىرى، غەربىي تاغ قىرى، غەربىي تاغ قىرى، شەرقىي تاغ قىرى، غەربىي يانباغرى بىر قەدەر تەكشى، بىراق يېرىق كۆپ، شىمالىي ۋە شەرقىي تاغ قىرى ھەممىسى ئىنتايىن خەتەرلىك.

مۇزتاغ چوققىسىمەزكۇر رايوننىڭ كىلىماتى ۋە قوڭۇر چوققىسى بىلەن ئوخشىشىپ كېتىدۇ. نۇرغۇن تاغ تىزمىسى ھىندى ئوكيان نى تۇسۇپ تۇرغانلىقىدىن، تىنچ ئوكيان ھاۋا ئېقىمىنىڭ كىرىشى توسقۇنلۇققا ئۇچىرىغاچقا، كىلىماتى ئىنتايىن قۇرغاق، ھۆل-يېغىن ئاساسلىقى يۇقىرى بوشلۇقتىكى غەرب شامىلى ھاۋا ئېقىمى ۋە قۇتۇپ سوغۇق نەم ھاۋا ئېقىمىنىڭ ئۆزئارا تەسىرىدىن پەيدا بولىدۇ.

دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 7500 مېتىر ئەتراپىدا، يىللىق ئوتتۇرىچە تېمپېراتۇرىسى ℃20-، ئەڭ تۆۋەن بولغاندا ℃40-، ئەڭ چوڭ شامال كۈچى 9 ~ 11 بال ئەتراپىدا، ئادەتتىكى شامال كۈچى 7 بال ئەتراپىدا، ھاۋا رايى ئۆزگىرىشى بۇ رايوننىڭ بىر چوڭ ئالاھىدىلىكى، ياز كۈنلىرى تاغدا شىۋىرغان چىقىشى، تېمپېراتۇرا تۆۋەنلەپ ℃ 20-قا چۈشۈپ قېلىشىمۇ مۇمكىن.

مۇزتاغ چوققىسى، قوڭۇر چوققىسى ۋە قوڭۇر تۆپە چوققىسى قاتارلىق ئۈچ تاغ قەد كۆتۈرۈپ تۇرىدۇ، خۇددى ئاسمان تۈۋرۈكىگە ئوخشاش پامىر ئېگىزلىكىدە قەد كۆتۈرۈپ تۇرىدۇ، پامىر ئېگىزلىكى دە كىشىنى ئەڭ مەپتۇن قىلىدىغان مەنزىرىنى شەكللەندۈرگەن.

مۇزتاغ چوققىسى«314»-دۆلەت يولى مۇز تاغ باغرى ئاستىدىن ئايلىنىپ ئۆتىدۇ، قەشقەر دىن ماشىنا ئارقىلىق قونجىراپ قا ماڭغاندىن مۇزتاغ چوققىسىدىن ئۆتىدۇ. تاشيول بىلەن تاغقا چىقىش لاگېرىنى ئارىلىقى 200 كىلومېتىر ئەتراپىدا.^[0]