بايئاۋات يېزىسى

بايئاۋات يېزىسى يوپۇرغا ناھىيەسى گە قاراشلىق ناھىيە تەۋەسى ئەڭ شەرق تەرەپتىكى مەمۇرىي يېزا بۇلۇپ، شەرق ۋە جەنۇبىي بىلەن مارالبېشى، يەكەن ناھىيەسى بىلەن قوشنا، غەربىي تېرىم يېزىسى، شىمالىي تەرىپى پەيزىۋات ۋە ئاخۇنلۇقۇم يېزىسى بىلەن تۇتىشىدۇ. ئومۇمىي كۆلىمى 1427968 مو، ناھىيە بويىچە ئومۇمىي يەر كۆلىمىنىڭ %29.5 نى ئىگىلەيدۇ، ناھىيە ئىچىدىكى كۆلىمى ئەڭ چوڭ بولغان بىر يېزا، بۇنىڭ ئىچىدە تېرىلغۇ يەر كۆلىمى 37900 مو، يەكەن دەرياسى ۋە گەز دەرياسىدىن سۇ باشلاپ سۇغىرىلدىغان تەۋەسىدىكى بوز يەر كۆپ، غايەت زور تەرەققىيات يوشۇرۇن كۈچىگە ئىگە. بايئاۋات يېزىسى باي دېگەن مەنىدە.

بايئاۋات يېزىسىبايئاۋات يېزىسى تەبىئىي بايلىقى تارقىلىشى كەڭ، مەھسۇلاتلىرى يۇقىرى، قېزىشقا ئوڭاي بولۇشتەك ئالاھىدىلىككە ئىگە. تەكشۈرۈپ ئېنىقلانغان رۇدىسى 60 خىل، قېزىلما بايلىق نۇقتىسى 310، بۇنىڭ ئىچىدە چوڭ تىپتىكى كان ياتمىسىدىن 14 ى، ئوتتۇرا تىپتىكى كان ياتمىسى 20 سى، كىچىك تىپتىكى كان ياتمىسىدىن 37 سى، كان نۇقتىسى 239 ى بار. كۆمۈر،،تۇز، سېلىترا، تاش مۇم، ھاك تاش، تۆمۈر، مىس، ئالتۇن، گرافىت، مەرمەر تېشى، كۆپمە توپا، دولومىتلىق سۈر تاش، گرانىت تاش قاتارلىقلارنىڭ زاپىسى كۆپ، بۇنىڭ ئىچىدە كۆمۈر زاپىسى سېلىنمىسى 1 مىليارد 470 مىليون توننا، تۇز 130 مىليون توننا، 49 مىليون 600 مىڭ توننا شور، 100 مىليون توننا گەج، بىنتونىت 440 مىليون توننا، تۆمۈر 38 مىليون 500 مىڭ توننا، 60 توننا ئالتۇن. 

ياۋا ئۆسۈملۈك تۈرى ئىنتايىن كۆپ بۇلۇپ، توشقان زەدىكى، چۈچۈكبۇيا، ئېفېدرا، كەتىراچىن، يەر مەدىكى قاتارلىق جۇڭيى دورلىرى ۋە يىلپىز، ئارقار، قۇلان، بۇغا، ئېشەك، توخۇ، ئاققۇيرۇق، سۈلەيسۈن قاتارلىق ياۋايى ھايۋانات بايلىقى مول.

كۆمۈر قېزىش پىششىقلاپ ئىشلەش ئاساس قىلىنغان كۆمۈر سانائىتى شەكىللەنگەن؛ ئاساسلىق ئايلاندۇرۇش ئارقىلىق تۇز ئېلىش تۇز نىتراتلىشىش سانائىتى؛ ھاك تاش قېزىش پىششىقلاپ ئىشلەش ئاساس قىلىنغان قۇرۇلۇش ماتېرىياللىرى سانائىتى؛ تۆگە يۇڭى ياسالمىلىرى ۋە قولدا توقۇلغان گىلەم ئارقىلىق ئاساس قىلغان، توقۇمىچىلىق سانائىتى ۋە گۆش، توشقانزەدىكى، يەر مەدىكى خام ئەشيا كەسپى ۋە دورا پىششىقلاپ ئىشلەش كەسپى. ئاسىيا بويىچە ئەڭ چوڭ مېتال ناترىي زاۋۇتى-تەيدا ناترىي شۆبە شىركىتى، مەملىكەت بويىچە تۇنجى ماشىنىلاشقان تۇز كۆلى زاۋۇتى «جىلەنتەي تۇز-خىمىيە گۇرۇھى»، مەملىكەت بويىچە ئەڭ چوڭ بېنزول ئېفىر ئىشلەپچىقىرىش بازىسى، غەربىي شىمالدىكى ئەڭ چوڭ يېقىلغۇ ئىشلەپچىقىرىش بازىسى __ ئالاتاۋ غەربىي شىمال بوياش زاۋۇتى، ئىچكى موڭغۇل نۇقتىلىق خىمىيە سانائىتى كارخانىلىرى «جىلەنتەي ئىشقار زاۋۇتى» ئەلا سۈپەتلىك «كۆمۈر« ئېكسپورت بازىسى، ئاپتونوم رايون بويىچە تەكشۈرۈپ ئېنىقلانغان زاپاس مىقدارى بويىچە ئەڭ چوڭ «جۇلا ئالتۇن كانى» قاتارلىقلار.

بايئاۋات يېزىسىبايئاۋات يېزىسى ۋاكالەت نومۇرى: 653128206، قارمىقىدا 8 مەمۇرىي كەنت ئاھالە كومىتېتى بار بۇلۇپ، بۇلار: ئازنا بازار كەنتى، بايئاۋات كەنتى، چوقا كەنتى، كۈزلۈك كەنتى، ئارا گەمە كەنتى، قالىما كەنتى، گۈلباغ كەنتى، يۇقىرى قالىما كەنتى قاتارلىقلار.^[0]