ئەتىياز

 ئەتىياز پەسلى بولسا «تۆت پەسىلنىڭ بىرى». باش باھار ئەتىياز پەسلى باشلانغان ۋاقىت (2-ئاينىڭ 2-كۈنىدىن 5-ئاينىڭ ئوتتۇرلىرىغىچە). ئەتىياز (ئەرتە+ياز=ئەرتەياز/ ئەتەياز/ ئەتىياز؛ بالدۇرقى ياز دېگەنلىك بولىدۇ) ياكى باھار، قىش ۋە ياز پەسىللىرىنىڭ ئوتتۇرسىدىكى بىر پەسىلدۇر. شىمالىي يېرىم شاردا نورۇز، ئۈمىد ۋە باھار ئايلىرى ئەتىياز پەسلى دەپ قارىلىدۇ.

ئەتىيازنىڭ خەۋەرچىسى گۈل-چېچەكلەر بۇلۇپ، ئاپتونوم رايونىمىز تەڭرىتاغنىڭ جەنۇبى شىمالىغا نىسبەتەن بالدۇرراق باھار بىلەن ئۇچىرىشىدۇ. شەرقىدىكى تۇرپان، قۇمۇل ۋادىسى بولسا ھەممىدىن بۇرۇن ئىللىشقا باشلايدۇ.كىشىلەردە تۈرلۈك ھاۋارايىغا باغلىق زۇكام ۋە باشقا كېسەللىكلەر كۆپىيىدۇ.

ئەتىياز پەسلىدە دەل دەرەخلەر بىخ سۈرۈپ، ئوت چۆپلەر ئۈنىشكە باشلايدۇ. گۈللەر تۇنجى چېچەكلىرىنى ئاچىدۇ. قىشتىن قالغان قارلار ئېرىپ، ئەگىز سۈيى، ياغقان باھار يامغۇرلىرى بىلەن بىرگە سۇلار كۆپىيىشكە باشلايدۇ. كۆلچەك ۋە كۆللەر، سۇ ئامبارلىرى سۇغا تولىدۇ.

بېدىلەر چىقىپ كۆك چۆچۈرىسى يېيىلىدۇ. شۇڭا بۇ پەسىل بەزىدە كۆك پەسلى دەپمۇ ئاتىلىدۇ. ھاۋارايى نىسبەتەن تۇراقسىز بولۇپ، بەزىدە ئەتىيازنىڭ قاق ئوتتۇرسىدا ئۈششۈك، قار ئارىلاش يامغۇر، ياكى مۆلدۈر چۈشىدىغان ئەھۋاللار بولىدۇ. بۇ تۈر تەبىئەت ھادىسىلىرى دېھقانلارغا كۆپ زىيان ئېلىپ كېلىدۇ.

ئەتىياز پەسلىباش باھار قۇياشنىڭ ئورنى ۋە ئۇنىڭ ئېكلىپتىكىلىق ئۇزۇنلۇقى 315 گرادۇس بولۇپ، 2-ئاينىڭ 2-5 كۈنلىرى.

يامغۇر سۈيى قۇياشنىڭ ئورنى ۋە ئۇنىڭ ئېكلىپتىكىلىق ئۇزۇنلۇقى 330 گرادۇس بولۇپ، 2-ئاينىڭ 18-20 كۈنلىرى.

جاندارلارنىڭ ئويغىنىشى قۇياشنىڭ ئورنى ۋە ئۇنىڭ ئېكلىپتىكىلىقى ئۇزۇنلۇق 345 گرادۇس بولۇپ، 3-ئاينىڭ 5-7 كۈنلىرى.

ئەتىيازلىق قۇياشنىڭ ئورنى ۋە ئۇنىڭ ئېكلىپتىكىلىقى ئۇزۇنلۇقى 0 گرادۇس بولۇپ، 3-ئاينىڭ 20-22 كۈنلىرى.

چوكانتال بايرىمىدا قۇياشنىڭ ئورنى ۋە ئۇنىڭ ئېكلىپتىكىلىق ئۇزۇنلۇقى 15 گرادۇس بولۇپ، 4-ئاينىڭ 4-6 كۈنلىرى.

قىزىلكوس قۇياشنىڭ ئورنى ۋە ئۇنىڭ ئېكلىپتىكىلىق ئۇزۇنلۇقى 30 گرادۇس بولۇپ، 4-ئاينىڭ 19-21 كۈنلىرى.^[2]