شومشا ئۇرۇقى

شومشىغا ئۇرۇقداش ئۆسۈملۈك بولۇپ،ئېگخزلىكى 50 ~ 80 سانتىمېتىر كېلىدۇ؛ غوللىرى توپلىشىپ ئۆسىدۇ، پۈتۈن تېنىدىن خۇش پۇراق چىقىپ تۇرىدۇ؛ يوپۇرماقلىرى نۆۋەتلىشىپ ئۆسكەن، ئۈچ قۇلاقلىق مۇرەككەپ يوپۇرماق، كىچىك يوپۇرماقلىرى تەتۈر تۇخۇم شەكلىدە، تولۇق گىرۋەكلىك ياكى دولقۇنسىمان ھەرە چىشلىق بولىدۇ؛ گۈلى بىر – ئىككىدىن بولۇپ قولتۇقىدىن ئۆسىدۇ، سېپى بولمايدۇ، دەسلەپ ئېچىلغاندا رەڭگى ئاق بولىدۇ، كېيىنچە تەدرىجىقي ئاچ سېرىق رەڭگە ئۆزگىرىدۇ، تۈۋى سەل سۆسۈن رەڭدە، قاسراقلىق مېۋىسى ئىنچىكە، ئۇزۇن، بىر ئاز ئېگىلگەن، ئۇچى تەدرىجىي ئۇچلانغان، ئۇرۇقى جىگەر رەڭ بولىدۇ.

ۋەكىل خاراكتېرلىك پىششىق دورا ياسالمىسى

مەلھىمى داخىلىيۇن

ئۇرۇق

ئۈنۈملۈك تەركىبى

ئۇرۇقـنىـڭ تـەكـرىبـىـدە %0.13 ~ 0.07 تـىـرىگونېـلـلـىـن (Trugonelline)، %0.05 گىنتىيانىن  (Gentianine)، كارپائىن قاتارلىق ئالكالوئىدلار، ئۇرۇقى سۇس قوڭۇر رەڭگە كىرگىچە قاقلاپ قۇرۇتۇلسا، تەخمىنەن ئۈچتىن ئىككى مىقداردىكى شومشا ئالكالوئىدى ئاتسىدوم نىكوتىنكوم (Acidnicotinic) غا ئايلىنىدۇ، يەنە گلۇكوزىدلارمۇ بار.

ئۇرۇقى ئادەتتە %16.97 ئومۇمىي ئاقسىل، %11.98 يېرىم تالالىق ماددا، %7.61 ماي، %10 سۇ ماددىسى، %6.4 تالا، كۈل ماددىسى ئومۇمىي قەنت قاتارلىقلاردىن تەركىب تاپقان. مايلىق ياغ تەكرىبىدە %92.9 قاتتىق ماي كىسلاتاسى، %1.5 ئۇچۇچان خۇسۇسىيەتلىك ماي كىسلاتا، %0.9 ئىئونلاشمايدىغان تەركىب بولىدۇ. يەنە 320 مىكروگرام ۋىتامىن B1 بار.

 يوپۇرمىقىدا تەخمىنەن 43 مىللىگرام ۋىتامىن C بار. پۈتۈن چۆپىدە كالتسىي، تۆمۈر، كارۇتىن قاتارلىقلارنى تۇتىدۇ.

ئۆپكە، كاناينى قۇۋۋەتلەش، ئىششىق قايتۇرۇش، بەلغەم بوشىتىش، نەپەسنى راۋانلاشتۇرۇش، سۈيدۈك ھەيدەش، ھەيزنى راۋانلاشتۇرۇش، ئىشتىھانى ئېچىش، بۇزۇق ماددىلارنى تارقىتىش، بۆرەك ۋە باھنى قۇۋۋەتلەش.

گال ۋە كۆكرەكنىڭ يىرىكلىكى، قۇرۇق يۆتەل، بەلغەم چىقىرالماسلىق، ئىچى سۈرۈش، تولغاق، سۈيدۈك تېمىپ كېلىش، ھەيز تۇتۇلۇش، باھ ئاجىزلىقى، ئىشتىھاسىزلىق، ئاشقازان ئاجىزلىقى، بەل ئاغرىقى قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ.

1. قان قەنتىنى تۆۋەنلىتىش، سۈيدۈك ھەيدەش تەسىرى بار. 

2. ياللۇغ قايتۇرۇش تەسىرىگە ئىگە.

 3. ئۆسمىگە قارشى تۇرۇش تەسىرى بار.

 4. تېرىنى غىدىقلاپ چاچ تۈكىنىڭ ئۆسۈشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ. 5. ئىچنى سۈرۈش، قۇرت ئۆلتۈرۈش تەسىرى بار.

خاس تەسىرى

ئۆپكە -كاناينى قۇۋۋەتلىگۈچى دورا

ئورۇنباسارى

چامغۇر ئۇرۇقى، زىغىر.

ئەكىس تەسىرى

 ئىسسىق مىزاج كىشىلەردە باش ئاغرىقى پەيدا قىلىدۇ.

تۈزەتكۈچىسى

پالەك

ئۆسۈملۈك ياز ۋە كۈز پەسلىدە يىغىۋېلىندۇ.

ساقلاش

ئاپتاپتا قۇرۇتۇپ ئۇرۇقى ئايرىپ ئېلىپ، ساقلىنىدۇ.^[0]