تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول

 شۇنداقلا شەھەر رېلىسلىق قاتناش سىستېمىسىغا ئوخشاش، تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول ئاساسلىقى شەھەر نوپۇسى ئەڭ زىچ جايلاردا يولۇچى توشۇش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ. ساياھەت مەنزىرە رايونلىرىدىمۇ تاق يۆنىلىشلىك تۆمۈر يولى بار، مەخسۇس ساياھەتچىلەرنى كۈتىۋالدى. تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول ئاساسلىقى ئىككى خىل بولىدۇ : ئاسما شەكىلدىكى تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول ۋە ھالقىما تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول.

يولۇچىلار بېسىق ۋاقىتتا يەككە يۆنىلىشلىك كەسمە يۈزى 0.5 مىڭ ئادەمدىن 20 مىڭ ئادەم ( قېتىم ) سانىنى تۆۋەندىكى قاتناش يوللىرىغا يۆتكىۋېلىشتىن ئىبارەت. چوڭ شەھەرلەردىكى مەركىزىي شەھەر ۋە شەھەر قۇرۇلۇشى ئارىسىدىكى تۇتاشتۇرۇلغان ئاساسلىق قاتناش لىنىيىسى ھېسابلىنىدۇ. 

شەھەر رايونى ئەتراپىدىكى ئايرودروم، پىرىستان، تۆمۈر يول غول لىنىيىسى بار قاتارلىق تاشقى قاتناش تۈگۈنىنىڭ مەركىزى يولۇچى ترانسپورت قاتناش لىنىيىسى.

چوڭ شەھەر مەركىزى رايونى بىلەن شەھەر سىرتىدىكى چوڭ تۇرالغۇ رايونى ئوتتۇرىسىدىكى قاتناش لىنىيەسى، ياكى چوڭ تىپتىكى مال سېتىۋېلىش، كۆڭۈل ئېچىش مەيدانى، چوڭ ئايرودروم، ئالى مەكتەپ ئىچىدىكى يولۇچى ترانسپورت قاتناش لىنىيىسى. 

شەھەر مەنزىرە سەيلە - ساياھەت لىنىيىسى ئوتتىرىسىدىكى قاتناش لىنىيەسى قىلندى.

يەرمەنكە، كۆرگەزمە، قىسقا يوللۇق قاتناش - ترانسپورت لىنىيىسى، كۆڭۈل ئېچىش سورۇنى قاتارلىق ئورۇنلاردىكى سەيلە - ساياھەت لىنىيىسى.

تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول كەلگۈسىدىكى زامانىۋىلاشقان شەھەر قاتنىشىنىڭ مۇھىم بىر شەكلى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول ئاسما شەكىللىك ۋە ئاتلىما شەكىللىك دەپ ئىككى خىل بولىدۇ. 

1. ئىگىلىگەن بوشلۇق ئاز. يالغۇز ئىگىلىگەن يەر كۆلىمى كىچىك، تىك بوشلۇقى بىر قەدەر كىچىك. تاق رېلىسلىق تۆمۈر يولنىڭ ئېھتىياجلىق بولغان كەڭلىكى ئاساسلىقى ئاپتوموبىلنىڭ كەڭلىكىنى بەلگىلەيدۇ، رېلىس بىلەن مۇناسىۋەتسىز. ئۇنىڭ ئۈستىگە كۆپىنچىسى ئاسما تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول، يەر يۈزىدە پەقەت ناھايىتى كىچىك بوشلۇقىدىن كۆتۈرۈش كۆتۈرمە رېلىسىنىڭ كۆۋرۈك گۇندىسى. 

2 . باشقا كۆتۈرمە تۆمۈر يول سېلىشتۇرغاندا، تاق رېلىسلىق ئىگىلىگەن بوشلۇق بىرقەدەر كىچىك، كۆرۈش سىزىقىغا تەسىرى چوڭ ئەمەس،  يولنىڭ مەركىزىي ئايرىش بەلۋېغىدىن ئۈنۈملۈك پايدىلانغىلى بولىدۇ، قۇرۇلۇش ئىمارەت زىچلىقى چوڭراق بولغان تار كوچا. 

 3. تاق رېلىسلىق كاۋچۇك بالون بېتون بېتون تاختا ياكى پولات رېلىس ئۈستىدە مېڭىش، شاۋقۇن بۇلغىنىشى كىچىك. 

4 . تاق رېلىسلىق تۆمۈر يولنىڭ يانتۇلۇققا چىقىش ئىقتىدارى كۈچلۈك، بۇرۇلۇش رادىيۇسى كىچىك، ئادەتتە ئاساسىي لىنىيىسىنىڭ

  ئەڭ چوڭ يانتۇلۇقى %60، ئەڭ كىچىك ئەگرى سىزىق رادىئۇسى100 مېتىر، مۇرەككەپ يەر شەكلىگە ماس كېلىدۇ.

1.  ئولتۇرۇش شەكلىدىكى تاق رېلىسلىق يولنىڭ قۇرۇلمىسى مۇرەككەپ، پويىزنىڭ يۈرۈش ئارىلىقى ئەڭ قىسقا.

2 . باسقان چاق ۋە رېلىس لىمى ئوتتۇرىسىدىكى سۈركىلىش كوئېففىتسېنتى چوڭراق بولۇپ، ئېنېرگىيە سەرپىياتى بىر قەدەر چوڭ. 

3.  ياپۇنىيىدىن باشقا، تاق رېلىسلىق تۈمۈر يولنىڭ چوڭ - كىچىكلىكى ئۆلچەملىك ئەمەس.

4. ئەگەر جىددىي ئەھۋال كۆرۈلگەن ۋاقىتتا، تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول ئۈستىدىكى يولۇچىلار قېچىپ قۇتۇلۇشقا چىقىدىغان جاي يوق. ماشىنا ئىككى تەرىپىگە ئۆرە تۇرغان يول يوق، ئۇنىڭ ئۈستىگە يەر يۈزىدىن ناھايىتى يۇقىرى. باش - ئاياغ رېلىس يولى ئىنتايىن تار. بەزى تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول رېلىسىنىڭ ئىككى تەرىپىگە قۇرۇلغان پىيادىلەر جىددىي يولى بار. 

5 . تاق رېلىسلىق يولنىڭ سۈرئىتى ۋە يولۇچى توشۇش مىقدارى ئادەتتە ۋە باشقا سىستېمىغا يەتمەيدۇ. لېكىن، چوڭ تىپتىكى ئولتۇرۇش ھالىتىدىكى رېلىسقا گۇرۇپپىلاش قوشۇپ، ئارىلىق قىسقارتىش قاتارلىق ئۇسۇللارنى قوللىنىپ، يولۇچىلار يولۇچىلار ئېقىمى مېترو بىلەن بىر - بىرىدىن قېلىشمايدۇ. 

ئېلىمىز شەھەرلىرىنىڭ ھازىرقى قاتناش سىستېمىسىدا نۇرغۇن مەسىلىلەر مەۋجۇت، مەسىلەن، ئۈچ جەھەتتە گەۋدىلىك بولغانلىرى : يۇقىرى پەللىسىدە ئېغىر دەرىجىدە توسۇلۇپ قېلىش ۋە قىستاڭچىلىق ئېغىر، قاتناش قۇرۇلمىسى بىرلا خىللا بولۇپ، مۇھىتقا تەسىرى بىرقەدەر چوڭ. قاتناش مەسىلىسىنى تۈپتىن ھەل قىلىش ئۈچۈن، ھازىر بار بولغان قاتناش ۋە ھەر خىل قاتناش يولىنىڭ چوقۇم قۇرۇلمىسىنى تەڭشەش كېرەك. ئوتتۇرا دەرىجىلىك توشۇش مىقدارلىق رېلىسلىق قاتناش، تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول ئېلىمىزنىڭ شەھەر ئېھتىياجىغا ئۇيغۇن كېلىدىغان قاتناش شەكلى.

تاق رېلىسلىق تۆمۈر يول زامانىۋىلاشقان تاق رېلىسلىق پويىز لىنىيىسى بولۇپ قالىدۇ. ئاپتوماتىك كونترول قىلىنىدۇ، سۈرئىتى تېز، بىخەتەر بولۇپ، بوشلۇقتا ماڭىدىغان بۇ خىل پويىزدا ئولتۇرسىڭىز يەنە شەھەرنىڭ گۈزەل مەنزىرىسىدىن ھۇزۇرلىنالايسىز.^[0]