پېدىگەن

تىك شاخسىمان غوللۇق ئۆسۈملۈك، پاكار چاتقال، ئېگىزلىكى بىر مېتىر، كىچىك شاخ يوپۇرماق ساپىقى ۋە گۈل ساپىقى تەرىپىدىن 6-(10) تالغىچە شاخلىرى بار ياكى قىسقا ساپلىق يۇلتۇزسىمان تىۋىت تۈكلىرى، كىچىك شاخلىرىنىڭ كۆپ قىسمى سۆسۈن رەڭلىك (ياۋايى كۆپ ھاللاردا شاخلىرىدا قوۋزاق تىكەنلىرى بولىدۇ)، ئاستا-ئاستا قېرىغاندا، تۈكلىرى بارا-بارا چۈشۈپ كېتىدۇ. 

ئىسسىقلىق

پېدىگەن يۇقىرى تېمپېراتۇرىلىق مۇھىتتا ياخشى ئۆسىدۇ، ئۇرۇقىنىڭ بىخلىنىشىغا ماس كېلىدىغان تېمپىراتۇرا 25 سېلسىيە گرادۇستىن 30 سېلسىيە گىرادۇس، مايسا مەزگىلىدە يېتىلىشكە ماس كېلىدىغان تېمپېراتۇرىسى كۈندۈزى 30 سېلسىيە گرادۇس 25 سېلسىيە گرادۇس بولۇپ ، كېچىسى 15 سېلسىيە گرادۇستىن 20 سېلسىيە گرادۇس، 15 سېلسىيە گرادۇستىن تۆۋەن بولغاندا ئۆسۈشى ئاستا ھەمدە گۈل چىقىرىشىمۇ ئاستا.  10 سېلسىيە گرادۇستىن تۆۋەن بولغاندا ماددا ئالمىشىش قالايمىقانلىشىدۇ.

نۇر چۈشۈش 

پېدىگەن يورۇتۇش ۋاقتىغا نىسبەتەن كۈچلۈكلۈك دەرىجىسى تەلىپى بىر قەدەر يۇقىرى بولىدۇ. ئۇ قۇياش نۇرىنىڭ چۈشۈش ۋاقتى ئۇزۇن، چىداملىقلىقى يۇقىرى بولغان شارائىتتا پېدىگەننىڭ كۆپىيىش باراقسان، گۈل بىخى سۈپىتى ياخشى، مىۋە مەھسۇلاتى يۇقىرى، رەڭگى ياخشى چىقىدۇ.

نەمخۇش 

پېدىگەن ئېھتىياجلىق سۇ مىقدارى ئاز شارائىتتا پېدىگەن تېز سۈرئەتتە ئۆسىدۇ، پېدىگەن يېتىلىپ ھوسۇلنىڭ ئالدى-كەينىدە ئېھتىياجلىق سۇ مىقدارى ئەڭ چوڭ، سۇ تەركىبىگە تولۇق قاندۇرۇش كېرەك. پېدىگەن سۇغا ئامراق ھەم سۇدىن قورقىدۇ، تۇپراق نەم بولغاندا، ھاۋا ئالماشتۇرۇش ياخشى بولمىسا ئاسانلا يىلتىز ئېچىش كېسەللىكى يۈ بېرىدۇ، ھاۋانىڭ نەملىكى يۇقىرى بولسا كېسەللىك ئاسان يۈز بېرىدۇ.   

تۇپراق

ماس، ئورگانىك ماددىلار مول، سۇ-ئوغۇت ساقلاش ئىقتىدارى كۈچلۈك بولغان تۇپراقتا ئۆستۈرۈلىدۇ. پېدىگەننىڭ ئازوتلۇق ئوغۇت تەلىپى بىر قەدەر يۇقىرى، ئازوت كەملىك قىلغاندا، گۈل بىخلىرىنىڭ بۆلۈنىشىنى، گۈل سانى كۆرۈنەرلىك ئازايىدۇ، بولۇپمۇ چېچەكلەش مەزگىلىدە، ئەگەر ئۇغۇت كەم بېرىلىپ قالسا، قىسقا ئانىلىقلىق گۈلى كۆپ، ئۆسۈملۈك تۈپىنىڭ يېتىلىشى ياخشى ئەمەس. بۇ ئازوتلۇق ئوغۇت سەۋىيىسى تۆۋەن بولغان شارائىتتا، فوسفورلۇق ئوغۇت ئۈنۈمى كۆرۈنەرلىك بولىدۇ. 

ئەسلىدە ئاسىيانىڭ سۇپتروپىك بەلباغ، پۈتۈن دۇنياغا تارقالغان بولۇپ، ئاسىيادا ئەڭ كۆپ ئۆستۈرۈلىدۇ، دۇنيا ئومۇمىي مەھسۇلات مىقدارىنىڭ %74 ئەتراپىدا بولىدۇ؛ ياۋروپا ئىككىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ، ٪14 نى ئىگىلىدى. جۇڭگونىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا تېرىشقا بولىدۇ، ياز پەسلىدىكى ئاساسلىق كۆكتاتلارنىڭ بىرى. 

يۇمىلاق پېدىگەن

يۇمىلاق پىدىگەنتۈپى ئېگىز، مېۋىسى چوڭ، يۇمىلاق شارچىسىمان، ياپىلاق شار ياكى ئېللىپس شارسىمان، تېرە رەڭگى سۆسۈن، قارامتۇل سۆسۈن، قارامتۇل بىنەپشە، قىزىل سۆسۈن ياكى يېشىل ئاق. ھۆل ئىسسىققا چىدامسىز، جۇڭگونىڭ شىمالىدا بىر قەدەر كۆپ ئۆستۈرىلىدۇ. كۆپ ساندىكى سورتلىرى ئوتتۇرا، كېچىكىپ پىشىدۇ، ئاساسلىق تۈرلىرىدىن بېيجىڭ قىزىل تون، ئالتە يۇپۇرماقلىق پېدىگەن، توققۇز يۇپۇرماقلىق پېدىگەن، شەندۇڭ قىزىل تون ۋە تيەنجىندىن ئىبارەت ئىككى سەزگۈر پېدىگەن قاتارلىقلار بار. 

ئۇزۇنچاق پېدىگەن

ئۇزۇنچاق پىدىگەنتۈپىنىڭ ئۆسۈشى ئوتتۇرا ھال، مېۋىسى ئۇزۇن ھەم ئىنچىكە توقماق شەكلىدە بولۇپ، ئۇزۇنلۇقى 30 سانتىمېتىردىن ئارتۇق، تېرە رەڭگى سۆسۈن، يېشىل ياكى سۇس يېشىل. نەم ئىسسىققا چىداملىق، جۇڭگو جەنۇبىدا ئومۇميۈزلۈك ئۆستۈرۈلىدۇ، كۆپ ساندىكى سورتلىرى ئوتتۇراھال، بالدۇر يېتىلىدۇ. نەنجىڭ سۆسۈن يىپلىق پېدىگەن، بېيجىڭ پېدىگەن، گۇاڭدۇڭ پېدىگەن ۋە چېڭدۇ قارا پېدىگەن قاتارلىق سورتلىرى بار. 

پاكار پېدىگەن

ئۆسۈملۈك تۈپى بىرئاز پاكار، مېۋىسى كىچىك، تۇخۇمسىمان ياكى ئۇزۇن تۇخۇم شەكلىدە كېلىدۇ. ئۇرۇقلىرى بىر قەدەر كۆپ، سۈپىتى ناچار، كۆپ ھاللاردا بالدۇر پىشىش سورتى بولۇپ، جىنەن، بېيجىڭ كىچىك يۇمىلاق پېدىگەن قاتارلىقلار بار. 

55-60 تال ئۇرۇقنى سۇغا سېلىپ، تېمپېراتۇرىسى ℃30 ئۈزلۈكسىز ئارىلاشتۇرۇپ، ئاندىن ئىككى سائەت چىلاپ، ئازراق ئېلىپ، ئۇرۇقى قۇرۇتۇلغاندا، 200 مىللىگىرام / كىلوگىرام گىببېرېللىن ئېرىتمىسىگە چىلاپ قويۇپ 24 سائەتتىن كېيىن بىخلاندۇرۇش. 

كېسەللىك 

پېدىگەنگە زىيان سالىدىغان كېسەللىكلەردىن ئاساسلىقى، قوڭۇر پۈرمە كېسىلى، قۇرۇپ يىگىلەش كېسىلى، ۋابا كېسىلى، كۆكىدە قۇرۇپ كېتىش كېسىلى، سارغىيىپ يىگىلەش كېلسى قاتارلىقلار.

ھاشارات ئاپىتى 

پېدىگەن ھاشارات ئاپىتىدىن كۆكپىت، كانا، ترىپىد ( ترىپس ئائىلىسىدىكى بىر خىل ھاشارات )، پېدىگەن پەرۋانىسى، پېدىگەن 28 داغلىق خانقىز قاتارلىقلار. 

ئوزۇقلۇق قىممىتى

پېدىگەننى ئوزۇقلۇق مول، تەركىبىدە ئاقسىل، ياغ، كاربون سۇ بىرىكمىسى ، ۋىتامىن ۋە كالتسىي، ئۇششاق تاش، تۆمۈر قاتارلىق كۆپ خىل ئوزۇقلۇق تەركىبلەر بار. 

پېدىگەن تەركىبىدىكى ۋىتامىن P نىڭ مىقدارى ئىنتايىن يۇقىرى بولۇپ، ھەر 100 گرام ئىچىدە يەنى تەركىبىدە ۋىتامىن 750 مىللىگىرام. ئادەم بەدىنىنىڭ ئىممونت ھۈجەيرىسى ئارىسىدىكى يېپىشىش كۈچى، قىل قان تومۇر ئېلاستىكىلىقنى كۈچەيتىپ، چۈرۈكلۈكى ۋە ئۆتكۈزۈشچانلىقى تۆۋەنلەپ كېتىدۇ، ئۇششاق قان تومۇرلار يېرىلىپ قاناشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

پېدىگەننىڭ يەنە فوسفور، كالتىسى، كالىي قاتارلىق مىكرو ئېلېمېنتلار ۋە خولىن، ترىگونېللىن، سۇ رەيھىنى ئىشقارى، ئىتئۈزۈمى ئىشقارى قاتارلىق كۆپ خىل بىيو ئىشقارلار بار. بولۇپمۇ سۆسۈن پېدىگەن تەركىبىدىكى ۋىتامىن مىقدارى تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ. ھەزىم قىلىش يولى ئۆسمە ھۈجەيرىلىرىنىڭ قىممىتىنى ئاشۇرۇشنى چەكلەيدۇ. 

پېدىگەن تالا تەركىبىدىكى ۋىتامىن C ۋە گليوكوزىدنىڭ خولېستېرىننى تۆۋەنلىتىش رولى بار. 

دورىلىق قىممىتى 

پېدىگەن تەمى تاتلىق تەبىئىتى سوغۇق بولغاچقا، تال ۋە ئاشقازان چوڭ ئۈچەيگە كىرىپ، ئىسسىقنى قايتۇرۇپ، قاننى جانلاندۇرۇپ قاننى راۋانلاشتۇرۇش، سۈيدۈكنى راۋانلاشتۇرۇش، ئىششىقنى ياندۇرۇش، ئۈچەي، ھامىلىنى قوغداش رولى بار. ئۈچەي شامال تېگىشتىن قانلىق تېزەكلەش، ئىسسىق زەھەر يارا ئاغرىقى، تېرە يارسى قاتارلىقلارغا رولى چوڭ. 

ئىقتىساد قىممىتى 

پېدىگەننىڭ مەھسۇلات مىقدارى يۇقىرى، بازىرى كەڭ، ئىقتىسادىي ئۈنۈمى ئىنتايىن كۆرۈنەرلىك، ئىشلەپچىقىرىش كۆلىمى جەھەتتە يېزا ھەر بىر ئائىلە تارقاق ئۆستۈرۈش تەرەققىيات چوڭ كۆلەمدىكى تاۋارلاشقان ئىشلەپچىقىرىش. 

پېدىگەن ئۇزۇقلۇق قىممىتى بىرقەدەر يۇقىرى بولغان كۆكتات.

ئۇنىڭ قان بېسىمىنى چۈشۈرۈش، قاننى جانلاندۇرۇش، مىكرو قان ئايلىنىشنى ياخشىلاش، قىلدام تومۇرلارنىڭ يېرىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتەك رولى بولغاچقا، قان بېسىمى يوقىرى، تاجىسىمان يۈرەك كېسىلى، ئارتىرىيە قېتىش كېسەللىكلىرىگە ناھايىتى پايدىلىق يېمەكلىك ھېسابلىنىدۇ.

پېدىگەننىڭ قاندىكى خولىستىرىننى چۈشۈرۈش رولى كۆرىنەرلىك بۇلۇپ، تەتقىقاتچىلارنىڭ ئىسپاتلىشىچە بىر قېتىم پېدىگەن ئىستىمال قىلغاندىن كىيىن قاندىكى خولېستېرىن %10 تۆۋەنلەيدىكەن. كۆكتاتلارنىڭ ئىچىدە خولىستىرىننى تۆۋەنلىتىش رولى ئالدىنقى ئورۇندا تۇرىدىكەن.

ياپونيىلىك ئۇزۇقشۇناسلارنىڭ بايقىشىچە پېدىگەننىڭ ئىممونىت كۈچىنى ئاشۇرۇش، راكنىڭ ئالدىنى ئېلىشتەك رولىمۇ كۆرىنەرلىك.

پېدىگەن تەركىبىدىكى كالىنىڭ مىقتارى يۇقىرى بولغاچقا، قان تومۇرلارنىڭ يېرىلىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. بىر تال پېدىگەن تەركىبىدىكى كالىينىڭ مىقتارى بانان تەركىبىدىكى كالىيدىن ئىككى ھەسسىدىن كۆپ.

تەركىبىدە كالىي كۆپرەك بولغان پېدىگەننىڭ يۇقىرىقىدەك رولىدىن باشقا، ئادەم بەدىنىدىكى ئېلىكتىروتلارنىڭ قالايمىقانلىشىشىنى تەڭشەپ، كېسلىتالىشىشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ، ھەم ئىششىقنى ياندۇرىدۇ.

پېدىگەن ئىستىمال قىلىشتا دىققەت قىلىشقا تىگىشلىك بولغىنى: پېدىگەننى قورۇپ يېمەسلىك، ئىمكان بار دۈملەپ، قاينىتىپ ئىستىمال قىلىش كېرەك. چۈنكى قورۇش جەريانىدا ئۇنىڭدىكى پايدىلىق تەركىبلەر زىيانغا ئۇچرىشى مۇمكىن. ^[0]